بخش 5

فصل ششم

1ـ قوانين گمركات

2ـ اجراي قانون محموله متخلف

3ـ شعب گمركات

4ـ كالاهاي ممنوعه

5ـ قاچاق مشروبات الكلي

6ـ نظام بيمه

111

1ـ قوانين گمركات⁽¹⁾

1ـ مسافري كه به كشور عربستان وارد، و يا از آن خارج مي‏شود، چنانچه اموالي بيش
از شصت هزار ريال سعودي (16 هزار دلار) يا معادل آن (به ارزهاي ديگر) در اختيار
داشته باشد، بايد پرسشنامه جديدي را تكميل كند. براساس اين فرم، مسافر نوع ارز، يا
فلزات گرانبهاي خود را براساس ريال سعودي تعيين مي‏كند. همچنين منبع اصلي تهيه
پول، و هدف از همراه داشتن آن را نيز معين مي‏كند.

آنچه كه در تابلو بالا آمده به شرح زير است:

وزارت دارايي ـ اداره گمركات

   گمركات سعودي به شما خوش آمد مي‏گويد، و يادآوري مي‏كند، كه هر مسافر يا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- www.customs.gov.sa.

113

عضو مسؤول در خانواده، بايد هنگام ورود، يا ترك كشور در صورتي كه مبالغ نقدي و يا
وسايل مالي قابل تبديل، يا فلزات گرانبها بالغ بر (60000) ريال يا معادل آن از ارزهاي
خارجي در اختيار دارد به كارمند گمرك نشان دهد. همچنين بايد فرم اظهارنامه
مخصوص را تكميل كند. قابل ذكر است كه عدم اظهار، موجب مصادره خواهد شد، و
دارنده آن در معرض مجازاتهاي قانوني قرار خواهد گرفت.

2ـ قانون «از كجا آورده‏اي؟»⁽¹⁾ مديريت عمومي گمركات عربستان تأكيد كرد: گذرگاههاي ورودي زميني، دريايي، و هوايي عربستان از تاريخ 2-6-2007 مقررات
اجرايي «خود اظهاري» را در ارتباط با مبالغ نقدي و فلزات گرانبهايي كه مبلغ آنها بيش
شصت هزار ريال است، به اجرا در مي‏آورد.

وي همچنين افزود: عدم «خوداظهاري» موجب مي‏شود مسافر هنگام ترك كشور، با
پرداخت عوارض گمركي، مصادره دارايي، و يا قرار گرفتن اموالش در صندوق امانات،
روبرو شود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- www.islamlight.net/index.php?option=content&;task=view&;id=5359

114

اين قانون براساس ماده 14 از قانون مبارزه با پولشويي، مرسوم ملوكانه شماره م 39 تاريخ 25 جمادي‏الاخر 1424 ه .، در همه پايانه‏هاي گمركي عربستان كه عبارتند از: 8 پايانه ورودي دريايي، 10 پايانه ورودي هوايي، 14 پايانه ورودي زميني به اجرا در
مي‏آيد.

3ـ زائر مي‏تواند تعداد معيني وسيله شخص‏ي و برقي همراه خود داشته باشد. مثلاً: تلفن همراه، دوربين، كامپيوترهاي قابل حمل (لپ تاب). اين وسايل بدون عوارض
گمركي وارد مي‏شود.

115

2ـ اجراي قانون محموله متخلف

1ـ ناظر گمرك محموله (مسافر) را روي دستگاه بازرسي قرار داده چنانچه محموله
متخلفي بيابد يك برچسب امنيتي بر روي آن الصاق مي‏كند.

2ـ سپس شركت حمل‏كننده، اقدام به انبار محموله با مسؤوليت خود مي‏كند تا
صاحبش براي دريافت آن حضور يابد. كليه خطوط عربستان، مسؤوليت نگهداري
محموله در انبار را بر عهده مي‏گيرند.

3ـ هنگام مراجعه صاحب آن، محموله با حضور ناظر گمرك ـ كه عهده‏دار كندن
برچسب امنيتي، يا پلمب سربي است ـ به وي تسليم مي‏گردد و سپس بازرسي شده و
مراحل به پايان مي‏رسد.

4ـ در صورت عدم مراجعه صاحب محموله متخلف، محموله به مكاني منتقل
مي‏شود كه شركت حمل‏كننده اعلام مي‏كند. سپس براي بازرسي، به گمرك با حضور
نماينده شركت از طرف صاحبش فرستاده مي‏شود و پس از آن به خارج از كشور صادر
مي‏شود.

5ـ در صورت كشف مواد ممنوعه، يا داراي شرايط خاص، و يا تابع عوارض، قوانين
و دستورالعمل‏هاي گمرك در مورد آنها اجرا مي‏شود.

3ـ شعب گمركات

شعب گمركات عربستان عبارتند از: گمرك بندر جده، گمرك بندر ملك عبدالعزيز
دمام، گمرك زميني رياض، گمرك فرودگاه بين‏المللي ملك خالد در رياض، گمرك
فرودگاه بين‏المللي ملك عبدالعزيز در جده، گمرك فرودگاه بين‏المللي ملك فهد در
دمام، گمرك فرودگاه قصيم، گمرك پل ملك فهد، گمرك فرودگاه امير محمدبن
عبدالعزيز در مدينه منوره، گمرك حديثه، گمرك سلوي، گمرك بطحاء، گمرك خفجي،
گمرك رقعي، گمرك حاله عمار، گمرك بندر جبيل، گمرك بندر ينبع، گمرك بندر رأس
تنوره، گمرك عرعر، گمرك بندر ضباء، گمرك دره، گمرك طوال، گمرك بندر جيزان،
گمرك خضراء، گمرك علب، گمرك وديعه، گمرك پست در رياض.

116

4ـ كالاهاي ممنوعه⁽¹⁾

اولاً: كالاهايي كه واردات آن ممنوع است:

1ـ خوك (گوشت، روغن، كرك، خون، و روده‏هاي خوك و هر آنچه از آن استخراج مي‏شود).

2ـ سگ‏ها، بجز سگ‏هاي مخصوص شكار، نگهباني و سگ‏هاي نابينايان، با ارائه
گواهي از مقام مسؤول در كشور صادر كننده همراه با تأييديه از سفارت عربستان مبن‏ي بر
اينكه سگ مورد نظر به منظور نگهباني، يا شكار و يا براي استفاه نابينايان مورد استفاده
قرار مي‏گيرد. علاوه بر آن بايد در قرنطينه دامپزشكي عرضه شود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- www.flyingway.com/vb/archive/index.php/t-4308.html.

117

3ـ گوشت‏هاي قورباغه.

4ـ انواع مواد مخدر با اشكال و نامهاي آن. علاوه بر آن موادي مانند: شمه⁽¹⁾ سويكه⁽²⁾ و نشوق⁽³⁾ نيز به عنوان مواد مخدر تلقي مي‏شود.

5ـ ساير انواع مواد غذايي ساخته شده از خون حيواني.

6ـ انواع شراب و
مست ‏كننده ‏ها با همه انواع آن. و دستگاههاي تقطير شراب و موادي كه فقط در تقطير
شراب كاربرد دارد.

7ـ قرآن كريم در حجم تجاري.

8ـ فاكتورهاي سفيد عنوان‏دار به نام شركتهاي خارجي در خارج.

9ـ مواد دودزا با همه انواع آن.

10ـصليب يا هر كالايي كه
روي آن تصاوير يا نقوش يا آب‏كاري يا عباراتي است كه بيانگر مطالبي است كه در
نشريات، كتابها و ديگر مطبوعات و فيلمها و نوارها وجود دارد؛ كه با عقيده و آداب
اسلامي يا قانون مطبوعات منافات دارد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- شمه: توتون بدون دود است؛ كه با مواد ديگري از جمله: خاك، سيمان، نمك، خاكستر، حنا، و آرد مخلوط
مي‏شود. اين افزودنيها موجب تغيير رنگ و شكل آن مي‏شود مثلاً گفته مي‏شود: شمه سياه، قرمز، سبز،
زرد و سفيد. اين ماده، دهان را بد تركيب مي‏كند. و علاوه بر زردي و تخريب دندانها، و موجب بوي بد
دهان نيز مي‏شود.

2- سويكه: همان برگهاي توتون است كه آسياب مي‏شود و مواد ديگري مانند بيكربنات سديم، خاكستر،
شن، كادميم، سرب، زرنيخ،، پشم شيشه، هيدرازين، نيكل، و بيش از سي فلز بدان افزوده شود. سويكه
انواعي دارد، مانند: سويكه سفيد كه نوعي از شمه با افزودني آرد است. همچنين سويكه قرمز كه نوعي
شمه آميخته با حناي قرمز است. سويك‏ه زرد نيز شمه بدون افزودني است.

3- نشوق، يا سعوط، يا برنوطي (براساس نامگذاري در عراق) همان برگهاي خرد شده توتون است.

118

11ـ شيشه ‏هاي خالي كه از خارج، به قصد
بكارگيري آن در داخل وارد مي‏شود. و هدف از آن توليدكننده خارجي باشد.

12ـ تصاويري كه با احكام شريعت در تعارض است و با آداب عمومي منافات دارد. و به منظور فروش در حجم تجاري وارد مي‏شود.

13ـ ادوات، آلات و دستگاههاي
مخصوص بازيهاي قمار در همه انواع آن.

14ـ روكشهاي (لاستيكها) (كاور) كهنه و نو.

15ـ درخت‏هاي جشن تولد.

16ـ سلاح‏ها و ادوات نظامي در تمام انواع و اجزا و ذخاير
آن جز به منظور استفاده در بخشهاي دولتي خاص.

119

17ـ دوربينهاي ديد در شب كه مي‏توان به وسيله آنها در تاريكي ديد. و نيز
دوربينهايي كه در شب عكسبرداري مي‏كنند. همچنين دوربينهاي تعيين هدف.

18ـ موادمنفجره و داراي تشعشع و ترقه‏ها و نمك باروت در همه انواع آن و كلرهاي پتاسيم به
استثناي مجوز رسمي.

19ـ انواع آتش‏بازي.

20ـ داروهايي كه داراي آرم يا ورقه‏اي
نيستند كه كيفيت تركيب و مقدار هر ماده را براساس حرفه داروسازي، و تجارت دارو، و
لوازم طبي، نشان دهد.

21ـ سندها و كوپنهاي مخصوص قرباني، فديه و صدقه.

22ـ دوربين‏هايي كه بدن را بدون لباس نشان مي‏دهند.

23ـ دستگاههاي ماساژ كه به صورت خلاف ادب عرضه مي‏شود.

24ـ كيسه‏هاي خالي كه داراي ماركها يا توضيحاتي در ارتباط با مواد غذايي، و يا
سيمان يا علامت شركت‏هاي سيمان باشد؛ به استثناي آنچه كه شركتهاي داخلي وارد
مي‏كنند.

25ـ چادرهاي شفاف زنانه حتي اگر براي استفاده شخصي باشد.

26ـ شكلهاي خاص‏ي از چاقوها كه به منظور اهداف دشمنانه ساخته شده است. به
عنوان مثال دو لبه و يا داراي دستگيره است.

120

27ـ قلمهاي به شكل آمپول.

28ـ اجناسي كه داراي پرچم كشورهاي خارجي به
صورت آشكار باشد.

29ـ موادي كه موجب هيجان دستگاههاي بدن مي‏شود.

30ـ كالاهايي حامل نامها و عكس‏هايي از مشاهير باشد.

31ـ دستگاههايي كه برنامه‏هاي
بي‏سيم را پخش مي‏كند.

32ـ دستگاههاي تلفن تصويري.

33ـ كيف‏هايي كه داراي
راديو، ضبط صوت يا دستگاه‏هاي هشدار دهنده باشد.

34ـ كارت‏هاي تبريك كه داراي
دستگاه كوچك موسيقي است به طوري كه هنگام حركت دادن كارت، موسيقي نواخته
مي‏شود.

35ـ آنتن‏هاي اتومبيل كه مشابه آنتن اتومبيل‏هاي امنيتي است و نيز تلفنهاي
بي‏سيم.

36ـ پول‏هاي تقلبي.

37ـ ماده برومات پتاسيم كه به عنوان مكمل توليد نان
استفاده مي‏شود.

38ـ دستگاههايي كه مخصوص تغيير صدا هستند.

39ـ عينكهاي
سوراخ‏دار كه با اشعه ليزر كار مي‏كنند.

40ـ كفشهاي نوري كه در آن از ماده جيوه استفاده
شده است.

41ـ سلاح‏هاي شكاري و سلاح‏هاي سرد و سلاح‏هاي گرم (جز با موافقت
مقامات ذيربط).

121

42ـ دستگاههاي فلزياب.

43ـ دستگاههاي تشخيص اسكناسهاي تقلبي (جز با
موافقت مقامات ذيربط).

44ـ هواپيماهاي كنترل از راه دور.

45ـ قايقهاي صيادي.

46ـ ابزار و ادوات مخصوص ساخت و تعمير و تكثير كليد (جز
با موافقت مقامات ذيربط).

ثانيا: كالاهايي كه واردات آن مشروط است:

مواد زير براساس مصوبه شوراي
وزيران به شماره 50 مورخ 17/3/1410 ه . براي مشخص شدن بايد به قرنطينه ‏هاي گياهي
و دامپزشكي در وزارت كشاورزي و آب ارجاع داده شوند:

1ـ حيوانات مار خوار با همه انواع آن.

2ـ حيوانات زنده و درنده و غير اهلي.

122

3ـ پرندگان زينتي با همه انواع آن.

4ـ انواع ماكيان، خرگوش و بچه مار با همه انواع آن.

5ـ ماهي‏هاي زينتي با همه انواع آن.

6ـ تخم‏هاي جوجه كشي.

7ـ اسپرم.

8ـ انواع لقاح دامپزشكي.

9ـ داروهاي دامپزشكي.

10ـ پوست، كرك، خز و پشمي كه
اصل حيواني داشته باشد و هيچ گونه عملي روي آن صورت نگرفته باشد.

123

5ـ قاچاق مشروبات الكلي⁽¹⁾

با وجود ممنوعيت شرعي و قانوني عربستان در ارتباط با تجارت، و ساخت مشروبات
الكلي و با وجود كنترل شديد گذرگاههاي ورودي مرزي و گمركي و نيز نقش هيأت امر
به معروف و نهي از منكر در رويارويي با قانون‏شكنان، تنها در سال 2007 ميلادي 120 هزار بطري مشروبات الكلي در اين كشور كشف شده است.

6ـ قانون بيمه⁽²⁾

كشور عربستان از جمله كشورهاي نادري است كه نظام بيمه را اجرا نمي‏كند. علت امر
آن است كه علماي ديني به حرمت آن فتوا داده ‏اند؛ زيرا بيمه تجاري شبيه قمار و ربا
است. موضوع بيمه در سال 1397 ه . ق به نشست هيأت عالي علما در عربستان عرضه
گرديد و تصميم اين نشست بر آن شد كه بيمه به دو بخش: بيمه تجاري حرام، و بيمه
تعاوني مباح، تقسيم گردد.

بيمه تجاري: همان بيمه موجود در كشورهاي مختلف است.

بيمه تعاوني: عبارت است از يك مجموعه تعاوني كه اعضاي آن مشخص هستند. و بر اين اساس اقدام به جمع ‏آوري پول از اعضا مي‏كنند. از اين مبلغ هزينه‏ هاي حوادث به
نفع اعضا از صندوق خارج مي‏گردد. و مازاد تعهدات صندوق به مشتركان بازگردانده
مي‏شود. اين نوع از بيمه علي‏رغم موافقت علماي سعودي با آن، داراي محاسن و معايبي
است كه از جمله آنها:

1ـ قسط بيمه به عنوان بلاعوض به بيمه ‏گزار داده مي‏شود اما جبران خسارت در
صورت نياز از صندوق مشتركان پرداخت مي‏گردد و آنان به حكم تعاونشان ملزم به
جبران خسارت‏ها هستند؛ خواه در صندوق، پولي وجود داشته باشد و يا اينكه صندوق از پرداخت آن عاجز باشد. بنابراين آنان ملزم به پوشش دادن خسارت، از اموال خود، به
نسبت مشاركت هستند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- www.el-awael.com/news.

2- بنگريد: قواعد و ضوابط عقوبات الحدود و التعازير، جامعة نايف العربية للعلوم الامنية، 1428 ه . ق، 2007 م.

124

2ـ امتناع بيمه شده از پرداخت اقساط بيمه، و يا امتناع از مشاركت در پوشش دادن به
كسري صندوق موجب از بين رفتن حق وي در جبران خسارت، و درخواست اقساط
پرداخت شده قبلي مي‏گردد. و به بيمه ‏گزاران اين حق را مي‏دهد تا قرارداد را فسخ كنند. اين امر ادعاي كمك بلاعوض را باطل مي‏كند. و عملا اين مطلب را القا مي‏كند كه اين
قرارداد همانند بيمه تجاري، نوعي معاوضه است كه الزام و التزام را ايجاب مي‏كند. و در
واقع كمك بلاعوض نوعي توهم تلقي مي‏شود.

3ـ بسياري از عربستاني‏ها به دليل فتواي علماي ديني نظام بيمه را نپذيرفته ‏اند. بنابراين
در موارد زيادي هنگامي كه صاحب اتومبيل، مرتكب حادثه منجر به زيانهاي سنگين
شده، در نتيجه محكوم به پرداخت مبالغ زيادي مي‏گردد، از پرداخت آن ناتوان مي‏ماند. بنابراين حقوق زيان‏ديدگان ضايع مي‏گردد. از سويي ديگر بسياري از متكديان اسنادي
را به ديگران عرضه مي‏كنند كه نشان مي‏دهد به دليل ارتكاب حوادث اتومبيل از سوي
محاكم قضايي محكوم به پرداخت ديه شده ‏اند.

4ـ به علت نبودن بيمه شخص ثالث، و يا بيمه شغلي، بسياري از خانواده ‏ها نان ‏آور
خود را از دست مي‏دهند. و در مواردي سانحه ‏اي، نان ‏آور خانواده را زمين‏گير مي‏كند،
كه اين امر منجر به از هم پاشيدگي خانواده، و يا موجب پناه بردن آنان به تكدي‏گري به
منظور رويارويي با مشكلات مادي مي‏شوند.

125

* پرسش

فصل 6 بخش 1

1ـ حداكثر مبلغي كه مجاز است مسافر همراه خود داشته باشد چه مبلغي است؟

2ـ مقررات اجرايي «خود اظهاري» در ارتباط با چيست؟

فصل 6 بخش 2

3ـ اجراي قانون محموله متخلف چگونه است؟

4ـ در صورت عدم مراجعه صاحب محموله متخلف، محموله به كجا منتقل مي‏شود؟

فصل 6 بخش 3

1ـ شعب گمركات عربستان كدامند؟

فصل 6 بخش 4

1ـ ده مورد از كالاهايي را كه واردات آن ممنوع است، ذكر كنيد؟

2ـ آيا ورود چادرهاي شفاف زنانه براي استفاده شخصي مجاز است؟

3ـ آيا ورود تلفنهاي بي‏سيم مجاز است؟

4ـ آيا ورود چاقوهاي دو لبه و يا داراي دستگيره مجاز است؟

5ـ آيا ورود پرندگان و ماهيان زينتي مجاز است؟

فصل 6 بخش 5

1ـ ميزان قاچاق مشروبات الكلي در سال 2007 در عربستان چه مقدار بوده است؟

126

فصل 6 بخش 6

1ـ در عربستان بيمه به چند بخش تقسيم مي‏شود؟

2ـ چه نوع بيمه‏اي حرام تلقي مي‏شود؟ چرا؟

3ـ بيمه حلال كدام نوع است؟ چرا؟

4ـ محاسن و معايب انواع بيمه را ذكر كنيد؟

127