اماکن متبرکه
* اماکن متبرکه * * بارگاه ملکوتی حضرت زینب (س) صدای علی وار دختر ولی خدا و قرآن ناطق بعد از قرنها هنوز به گوش می رسد که با پیام خون حسین شهید(ع) در کاخ بدترین مردمان، پایه های حکومت فاسدان را لرزاند، پایگاه متکبران را ویران و حقیقت را معنا کرد
* اماكن متبركه *
* بارگاه ملكوتي حضرت زينب (س)
صداي علي وار دختر ولي خدا و قرآن ناطق بعد از قرنها هنوز به گوش مي رسد كه با پيام خون حسين شهيد(ع) در كاخ بدترين مردمان، پايه هاي حكومت فاسدان را لرزاند، پايگاه متكبران را ويران و حقيقت را معنا كرد.
بقاي اسلام مرهون خون سيدالشهدا(ع) و پيام رساني و راهبري قهرمانانه شيرزن اسلام، حضرت زينب (س) مي باشد كه مرقد مطهرش سرزمين شام را قبله اهل دل كرده است.
بارگاه ملكوتي حضرت زينب كبري(س) دختر اميرالمومنين علي(ع) در زينبيه دمشق يكي از زيارتگاههاي مهم و مورد توجه همه مذاهب بخصوص شيعيان ايران است كه همه روزه عاشقان اهل بيت را گرد شمع وجود خود جمع مي كند.
زينب كبري(س) ملقب به "ام كلثوم" در پنجم ماه جمادي الاولي سال ششم هجري پس از صلح حديبيه در مدينه به دنيا آمد، اين بانوي قهرمان در فاجعه كربلا شاهد شهادت دهها تن از بهترين عزيزان خود بود.
رسالت عظيم و الهي حضرت زينب(س) بعد ازاين فاجعه بزرگ آغاز شد و در شام با خطبه هاي كوبنده و افشاگرانه به پاسداري از حريم دين مبين اسلام و خون سيدالشهدا "امام سوم شيعيان(ع)" پرداخت.
آن حضرت پس از چند روز توقف در دمشق همراه ساير اسيران به مدينه بازگشت و در "واقعه حره" بسال 62 هجري ( سال قحطي در مدينه ) همراه همسر خود "عبدالله جعفر" كه در دمشق زمينهايي داشت به اين شهر مهاجرت كرد و درهمين مكان روح پرفتوح اين بانوي قهرمان به ملكوت اعلي پيوست.
بيشتر محققان و صاحب نظران شيعه و سني از جمله علامه بحرالعلوم، علامه امين، ميرزا حسين نوري، محدث قمي، ابن بطوطه، ابن حورانيو، ابن جبير و...
براين عقيده اند كه مقبره حضرت زينب دختر علي(ع) در"قريه راويه"، "زينبيه" امروزي واقع است.
براين استناد مقبره اي كه به نام حضرت زينب در "قناطرالسباع" قاهره در مصر مي باشد متعلق به يكي از نواده هاي امام حسن مجتبي(ع) به نام " زينب بنت يحي المتوج بن الحسن الانور بن زيد بن حسن بن علي بن ابيطالب(ع)"است.
صحن بارگاه ملكوتي حضرت زينب(س) به صورت مربع مستطيل مي باشد و شبستان، گنبد و حرم در وسط آن قرار گرفته و داراي چهار در ورودي است.
گنبد اين آرامگاه مطهر، طلايي و در سمت شرقي وغربي آن دو مناره كاشيكاري شده قرار دارد.
درحرم 114 اتاق وجود دارد كه 64 اطاق آن در صحن و بقيه در صحن دوم و حسينيه هاي اطراف واقع است.
مقبره آن حضرت در وسط حرم با ضريحي نقره اي كه اطراف آن هشت ستون كاشيكاري شده قرار گرفته كه گنبد حرم نيز برآن استوار است.
به گفته نماينده پيشين مقام معظم رهبري در سوريه، بناي داخلي و خارج حرم، مناره ها و گنبد مربوط به 20 سال پيش مي شود ولي توسعه هاي اطراف صحن و تزئينات آنها از سوي جمهوري اسلامي انجام شده است.
حجت الاسلام سيديوسف طباطبايي نژاد گفت: مصلاي زينبيه نيز در سمت شرق حرم مطهر به همت دفتر نمايندگي ولي فقيه ساخته شده و مساحت كل صحن، حرم و ساير مراكز وابسته، حدود ده هزار متر مربع است.
وي اظهار داشت: از سوي متوليان سوري و شيعه حرم مطهر زمينهايي به مساحت 200 هزار مترمربع و به مبلغ 800 هزار دلار تملك و خريداري شده كه براي پرداخت آن از جمهوري اسلامي ايران تقاضاي كمك شده است.
وي گفت: براساس نقشه اي كه براي اين زمينها ترسيم شده، دور تادور حرم عريض شده و خياباني مدور در اطراف آن ساخته خواهد شد.
نماينده ولي فقيه تصريح كرد: در اين نقشه مسجد بزرگي نيز براي شيعيان در نظر گرفته و دو صحن بر حرم مطهر افزوده شده و با ساخت بازاري مطابق با شئوونات اسلامي در كنار حرم ، درآمد آن صرف حرم مطهر مي شود.
در مدخل در غربي حرم نيز، داخل اطاق كوچكي مقبره هاي "محسن الامين عاملي" صاحب كتاب "اعيان الشيعه" كه در سال 1371 هجري وفات يافت و گسترش شيعه در سوريه مرهون زحمات وي مي باشد و "سيدحسين يوسف مكي عاملي" متوفي به سال 1297 هجري قرار دارد.
آرامگاه شهيد دكترعلي شريعتي نيز در قبرستاني در ضلع شمال شرقي بارگاه مطهر حضرت زينب (س) واقع است.
همچنين در بالاي سر در ورودي حرم مطهر در كتيبه اي اين شعر زيبانوشته شده است:
"اگر فردوس در روي زمين است همين است و همين است و همين است"
* بارگاه آسماني حضرت رقيه(س) *
يار در كوچه هاي غربت آرميده است و دلدادگان كوچيده به ديار خاطره ها اشك برديده به وسعت كاروان دلشده اي مي نگرند كه همه هستي خود را به معشوق هبه كرده است.
از سرزمين خاطره ها صداي پاي كاروان خسته به زنجير بسته و زخم خورده اي مي آيد كارواني بس بزرگ كه كوتاهي راه مسجد اموي تا خرابه شام را از زمين تا عرش طي كرد و برگهاي زريني بر صحيفه تاريخ درخشان اسلام افزود.
هرگاه از كوچه هاي شام براي رسيدن به مرقد دلارام "حسين بن علي(ع)" مي گذري به ياد اسيران كربلا دلت مي لرزد و قدمهايت سست مي شود و مي خواهي در جاي جاي مسير حركت آن بزرگواران گام برداري و جاي پاي مباركشان را ببوسي و اشك چشم را مرهم پاهاي زخم ديده اشان كني و بياد آن روزهاي تلخ و دردناك آه از نهاد بركشي و فرياد كني كه "وامحمدا" "واعليا" قوم فاسد و ستمگر، فرزندان بهترين بنده خدا را "خرابه نشينان شام"كردند.
آنگاه عرشيان به زير آمدند و بالهاي خود را در خرابه گستردند و از وجود فرزندان آخرين پيامبر خدا تبرك جستند و بعد دردانه سيدالشهدا(ع) براي اهل معرفت در اين مكان مقدس به يادگار ماند.
بارگاه آسماني دختر سه ساله حسين بن علي(ع) امام سوم شيعيان نيز در دمشق در كوچه العماره كنار باب الفراديس قرار دارد كه همه روزه زايران بسياري از اهل سنت و شيعه را بسوي خود جذب مي كند.
آن حضرت در سال 57 هجري در مدينه بدنيا آمد وتقريبا 4 ساله بود كه به همراه اهل بيت امام حسين(ع) و زينب كبري(س) در فاجعه كربلا به اسارت درآمد و با ساير اسيران در "خرابه شام" استقرار يافت.
آن بزرگوار شبي در خرابه بهانه پدر مي گرفت كه بدستور يزد بن معاويه حاكم ستمگر شام، سر مطهر حضرت سيدالهشدا(ع) را نزد وي بردند، چون اين معصومه سر خونين پدر را ديد از غم واندوه فراوان پس از چند روز جان به جان آفرين تسليم كرد و در همان خرابه به خاك سپرده شد.
ابتدا سلاطين ايوبي بر مزار وي، مقبره كوچكي از سنگ موزائيك تزيين شده به عاج و مرمر ساختند و اطراف آن را ضريح زيبايي قرار داده و بر فراز آن گنبد و در كنار آن مسجدي بنا كردند.
اين مكان در سال 1125 هجري بازسازي شده و درسال 1323 هجري توسط ميرزا علي اصغر خان امين السلطان صدراعظم ناصرالدين شاه دوبار ترميم شد.
فضاي اين مكان چون گنجايش زائران بي شمار را نداشت، مرحوم شيخ نصرالله خلخالي در صدد توسعه مقبره و حرم برآمد و براين اساس خانه هاي اطراف را با كمك مردم خير محل خريداري كرد ولي چون عده اي راضي نشدند به همين صورت باقي ماند و درسال 1363 هجري شمسي به همت دفتر نمايندگي مقام معظم رهبري با پرداخت چندين برابر قيمت خريده و با حضور مقامات سوريه فضاي حرم مطهر گسترش يافت.
مساحت ساختمان حرم مطهر بيش از چهار هزار متر مربع است كه 600 متر مربع آن صحن و فضاي باز و بقيه را حرم، شبستان و مسجد ديگري كه در مجاورت ضريح ساخته شده تشكيل مي دهد.
نوع معماري فعلي اين مساجد ايراني اسلاميست و گرداگرد صحن، ايواني با ستونهاي زيباي سنگي سفيد ساخته شده است.
گنبد اين بارگاه بكلي تعويض و براساس معماري ايراني ساخته شده و 12 ستون مرمرين در داخل حرم آن را نگهداشته است.
همچنين يك مجتمع فرهنگي كنار حرم مطهر در زميني به مساحت هزار متر مربع ساخته شده است.
* آرامگاه باب الصغير *
يكي از قبرستانهاي بسيار مهم و تاريخي دمشق مي باشد كه در نزديكي دروازه باب الصغير واقع است.
اين مكان، محل دفن دهها نفر از امامزادگان، صحابه گرانقدر رسول خدا(ص) علماي بزرگ اسلام و شيعه، سادات جليل القدر، مورخان، محدثان و صدها تن از رجال اسلامي است.
* آرامگاه فرزندان گرامي ائمه اطهار سلام الله عليها*
حضرت سكينه و حضرت فاطمه صغري دختران امام حسين(ع)، ام كلثوم دختر امام علي(ع)، قبر عبدالله بن جعفر فرزند امام صادق(ع)، قبر "عبدالله بن سجاد" معروف به عبدالله باهر در باب الصغير قراردارد.
* زنان بني هاشم و منسوبان به خاندان رسالت *
مقبره "اسماء بنت عميس همسر جعفربن ابيطالب(ع)" ، "ميمونه دختر امام حسن(ع)، "حميده دختر مسلم بن عقيل" نيز در يك حجره قرار دارد.
قبور منسوب به ام سلمه وام حبيبه همسران رسول خدا(ص) نيز پس از قبر عبدالله ابن سجاد واقع است.
* فضه نوبيه" خادمه بزرگوار حضرت فاطمه(س) *
از شاهزادگان حبشه و يا هند كه در خدمت حضرت فاطمه زهرا(س) حافظ قرآن شد وي بانوي انديشمندي بود و تا آخر عمر با قرآن تكلم مي كرد و بخاطر شركت در ايثار اهل بيت مشمول سوره "انسان"(هل اتي) شد، در حادثه كربلا و شام همراه حضرت زينب(س) بود و پس از وفات در "آرامگاه باب الصغير" دفن شد.
* مقبره سرهاي مطهر شهداي كربلا *
اين مكان كمي بالاتر از در اصلي قبرستان باب الصغير و سمت چپ كوچه واقع است و داراي محوطه بزرگي مي باشد كه در وسط آن سرهاي مقدس دفن و بارگاه و ضريحي برآن ساخته اند و اسامي 16 تن از شهداي كربلا نوشته شده است.
گفته مي شود به احتمال قوي سر سه تن از شهداي كربلا از جمله: "سرهاي مبارك حضرت عباس(ع)" ، "حضرت علي اكبر(ع)" و "حبيب بن مظاهر" در اين مكان دفن هستند.
* صحابه رسول خدا(ص) *
- "بلال حبشي" بلال ابن رياح از صحابه و موذن رسول گرامي اسلام.
- "عبدالله ابن ام كلثوم" كاتب و حافظ قرآن و اغلب به هنگام جنگهاي رسول خدا(ص) جانشيني آن حضرت را در مدينه بر عهده داشت.
- "عبدالله ابن جعفرابيطالب" همسر حضرت زينب(س) كه در بخشندگي همچون حاتم طائي بود و پيامبر وي رااز لحاظ شكل ظاهري و اخلاق شبيه خود خوانده است.
وي فردي بسيار عابد و باكرم بود و همواره به همراه همسرش در خدمت حضرت علي (ع) حاضر بود و سه تن از فرزندان او بنامهاي "عبدالله، عون و محمد" در ركاب امام حسين(ع) در كربلا به شهادت رسيدند.
هر سه اين بزرگواران در يك مكان دفن هستند.
" اويس ابن اويس "
يكي از صحابه كه در ايوان صفه مسجدالنبي زندگي مي كرد و قبر او در مقابل مدرسه صابونيه واقع است.
" وائله ابن الاسقع "
يكي ديگر از صحابه رسول خدا عمري طولاني داشته و همواره به نقل آيه تطهير كه در شان خاندان رسالت نازل شده بود مي پرداخت.
" ديان ابن عثمان "
فرزند خليفه سوم، از تابعين و محدث و مورخ مشهور قرن اول هجري بود.
" فضاله ابن عبيد "
يكي از صحابه در زمان معاويه كرسي قضاوت را دردمشق به عهده داشت.
" سهل ابن ربيع انصاري "
يكي ديگر از صحابه و از قبيله اوس بود.
" ابودردا و ام دردا "
عويمرابن مالك "يكي از صحابه جليل القدر رسول خدا(ص) بود كه آنحضرت وي را "حكيم امت من" خوانده است .
وي در كنار مادرش "ام دردا" در باب الصغير دفن است.
* آرامگاه علما، فقها، محدثان و اديبان *
در قبرستان باب الصغير دهها تن از علماي بزرگ اسلام و فقها، محدثان و اديباني چون:
"شمس الدين الذهبي" مورخ و محدث بزرگ اسلام.
"ابن هشام نحوي"احمدبن عبدالرحمان بن هشام الانصاري عالم بزرگ علم نحو.
"ابن رجب حنبلي" فقيه و محدث بزرگ كه "شرح بخاري" از جمله آثار اوست.
"ابن قيم جوزي "مفسر ومحدث بزرگ، صاحب كتاب"زادالمعاد في هدي خيرالعباد".
"ابن عساكر سافعي/دمشقي/" صاحب تاريخ دمشق.
"ابن جوزاني دمشقي" يكي از علما و فقها، صاحب كتاب "زيارت الشام".
" بهلول " متوفي در سال 151 هجري.
" ابن مالك نحوي " عالم، اديب، صاحب "كتاب الفيه".
و همچنين بسياري از نوادگان و بازماندگان ائمه اطهار(ع) در باب الغصير دفن هستند.
* بزرگان اهل تصوف *
ابراهيم قونوي، احمدبن بدرالدين، ابوعمروبن سلاح، ابن المحدث، عبدالحرمان بن نوح، قطب الدين ابوالمعالي نيشابوري، امام شافعي، بخر بن عساكر، شيخ الشافعيه، ابن كثير دمشقي، ابن تيميه و حنبلي در غرب باب الصغير مدفون هستند.
* قبرستان باب توما و باب شرقي *
اين قبرستان در محله مسيحي نشين قراردارد و چند تن از صحابه و علماي اسلامي نيز در اين مكان دفن شده اند كه از جمله: شرجيبل ابن حسنه كاتب وحي، زراره بن الازور اسدي ، معاذ بن جبل و رييس طايفه اوس، ابان ابن ابان از تابعين، شيخ ارسلان دمشقي از عرفاي دمشق.
همچنين مقبره "شيخ عزالدين قسام" نخستين شهيد مهاجم مسلمان در سرزمين فلسطين، در قبرستان شهداي دمشق قرار دارد.
* مدفن حكمرانان *
از حكمرانان مشهور مدفون در دمشق نيز مي توان به قبور معاويه بن ابي سفيان، معاويه بن يزيد/ معاويه ثاني/ ، وليد بن عبدالملك بن مروان، صلاح الدين ايوبي و نورالدين محمود زنگي شهيد، ملك ظاهر بيبرس، ملك اشرف موسي، امير سيف الدين حمقمق، درويش پاشا، شاهنشاه بن ايوب، تورانشاه بن ايوب، اسدالدين محمدشيركوه و مراد پاشا والي عثماني دمشق اشاره كرد.