بخش 3

71

بخش سوم

حج و داستان هايي

از عالمان ديني

73

انقطاع از غير خدا

آيت الله العظمي اراكي ( رحمه الله ) مي فرمودند : من در سفر حج كه مشرف شدم بسيار مشتاق بودم كه حجرالاسود را استلام كنم . يك روز با جمعي از دوستان همراه براي طواف رفتيم كه شايد به كمك و مساعدت آنان قدري جمعيت راه دهند و ما بتوانيم براي يك بار حجر را استلام بنماييم . همين كه با آن همراهان و ياوران به نزديك حجر رسيديم و نزديك بود استلام كنيم ، ناگهان يك فشار انبوه جمعيت ، چنان ما را از آن جا بركنار زد كه هر كدام به گوشه اي پرتاب شديم . اين نتيجه عدم انقطاع از غير خدا و اعتماد و اتكايي بود كه به آن همراهان داشتيم . ^{( 1 )}

به ياد خدا

آيت الله جوادي آملي مي گويد :

يك وقت عازم زيارت بيت الله الحرام بودم ، مي خواستم به مكه مشرف شوم . مصادف با زمستان بود ، آن روز هم هوا سرد بود و برف

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . داستانهاي عبرت انگيز ، ص 20 ؛ معادشناسي ، ج 7 ، ص 77

74

مي باريد . براي عرض سلام و توديع و خداحافظي محضر علامه طباطبايي

رفتم . در زدم تشريف آوردند دم در . عرض كردم : عازم بيت الله هستم ، خداحافظي مي كنم . بعد عرض كردم : نصيحتي بفرماييد كه به كار من بيايد و در اين سفر توشه راه من باشد .

اين آيه مباركه را به عنوان نصيحت و به عنوان زاد راه قراءت كردند . فرمودند : خداي سبحان مي فرمايد : فاذكروني اذكر كم ؛ به ياد من باشيد تا به ياد شما باشم . فرمود : به ياد خدا باش تا خدا به يادت باشد . اگر خدا به ياد انسان بود ، انسان از جهل نجات پيدا مي كند . اگر در كاري مانده است ، اگر خداي قدير به ياد انسان بود ، هرگز انسان عاجز نمي شود و نمي ماند . واگر در مشكل اخلاقي گير كرد ، خدايي كه داراي اسماي حسني است و متصف به صفات عاليه ، به ياد انسان خواهد بود . گره اخلاقي را هم مي گشايد و انسان را از آن مشكل رهايي مي بخشد . اين بود كه فرمودند : اين آيه را به ياد داشته باشيد كه خدا فرمود : فاذكروني اذكر كم ^{( 1 )} .

يكپارچه شور و هيجان

يكي از نزديكان شهيد دستغيب مي گويد : با او در مكه معظمه و عمره مفرد هم سفر بودم . يك پارچه شور و هيجان و اهل دعا بود .

در بيت الله هر موقع سراغش را مي گرفتي ، يا در حجر اسماعيل بود يا در طواف يا پاي منبر قرآن مي خواند و دعا مي كرد و مشغول نماز و تهجّد بود . اگر گوش فرا مي داديد آهنگ جانسوز او را مي شنيديد و چشم اشكبار او را مي ديديد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . يادها و يادگارها ، ص 94

75

آفتاب گرم عربستان به طور عمودي بر سرش مي تابيد درجه حرارت نزديك پنجاه بود . سنگ هاي كف مسجد الحرام داغ و هوا فوق العاده تفتان بود ؛ اما او فارغ البال و آرام باز هم طواف مي كرد و در مجاورت درب كعبه صلوات مي فرستاد و دعا مي خواند . طوافش كه پايان مي يافت ، وارد حجر اسماعيل مي شد ، در زير ناودان طلا مي ايستاد و دعاي وارده را مي خواند ، پس در پشت مقام حضرت ابراهيم ، به نماز طواف مي ايستاد ، دانه هاي اشك چون گوهري تابناك بر رخسار درخشانش جاري بود . ^{( 1 )}

كرامات بزرگان

آيت الله حسن زاده آملي در باره كرامات مرحوم الهي قمشه اي مي نويسد : حاجيان در راه مكه براي اقامه نماز توقف مي كنند . آقاي الهي قمشه اي از ماشين پياده مي شود و به گوشه اي رفته ، نماز مي گزارد . در اين هنگام ماشين حركت مي كند ووي از كاروان جا مي ماند .

در اين حال ماشين سواري شيكي جلوي پايش مي ايستد و راننده آن مي گويد : آقاي الهي ! ماشين شما رفت ؟ جواب مي دهد : بلي . مي گويد : بياييد سوار شويد . وقتي سوار مي شود ، با يك چشم به هم زدن به ماشين خودشان مي رسد ، فوراً پياده شده و به ماشين خود مي رود . وقتي برمي گردد ، مي بيند ماشين سواري نيست . از مسافران مي پرسد : اين ماشين سواري كه مرا اين جا رساند ، كجا رفت ؟ مسافران مي گويند : آقاي الهي ، ماشين سواري كدام است ؟ اين جا توي اين بيابان ، ماشين سواري پيدا نمي شود . ^{( 2 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . يادواره شهيد دستغيب ، ص 34

2 . در آسمان معرفت ، ص 234

76

صدقه و سلامتي حجاج

مرحوم غلام حسين ملك التجار بوشهري گفت : سفري كه حج مشرف شدم ، عالم رباني مرحوم حاج شيخ محمد جواد بيد آبادي ( رحمه الله ) هم مشرف بودند .

در آن سفر عده اي قطاع الطريق اموال زيادي از حجاج بردند و مرض وبا هم ، همه را تهديد مي كرد و همه ترسناك بودند .

مرحوم حاجي بيد آبادي فرمود : هر كس بخواهد از خطر وبا محفوظ بماند مبلغ 140 تومان يا 1400 تومان به مقدار توانايي اش صدقه بدهد . من سلامتي او را توسط حضرت حجة بن الحسن العسكري ( عج ) از خداوند مسألت مي كنم و سلامتي او را ضمانت مي كنم .

مرحوم حاج ملك گفت : براي خودم 140 تومان دادم ، هم چنين عده اي از حجاج پرداختند و چون اين مبلغ در آن زمان زياد بود بسياري ندادند . آن مرحوم وجوه پرداخته شده را بين حاجياني كه دزد اموالشان را برده و پريشان بودند ، تقسيم فرمود و در آن سفر هر كس مبلغ مزبور را پرداخته بود ، از آن مرض محفوظ و به سلامت به وطن خود برگشت و كساني كه ندادند همه گرفتار و هلاك شدند ؛ از آن جمله همشيره زاده ام و كاتبم از پرداخت آن مبلغ امتناع ورزيدند و جزء هلاك شدگان گشتند . ^{( 1 )}

عالم واقعي

سال 1287 هجري قمري به پايان نزديك مي شود . آناني كه آهنگ زيارت بيت الله الحرام را دارند ، به سرعت آماده مي شدند تا به موقع خويش را به ديار دوست رسانده ، در حريم حرمش احرام بندند و در كنار

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . داستانهاي شگفت ، ص 49

77

خانه اش به ياد ابراهيم ( عليه السلام ) وهمسان ملائك به گرد كعبه طواف نمايند . اين

سال رهبري جهان تشيع ؛ يعني ، ميرزاي شيرازي نيز آهنگ سفر حج كرد تا در گرد همايي بزرگ مسلمين جهان شركت جويد و ضمن آشنايي با ديگر مسلمانان تا حد امكان در حل مشكلات جهان اسلام يار و ياور ديگر مسلمانان باشد . خبر تشرف او به گوش همه حاجيان مسافر و نيز ديگر مسلمانان حجاز رسيد پادشاه آن روز حجاز ، شريف عبدالله الحسني منتظر بود تا به محض ورود ميرزاي شيرازي به مكه به ملاقات او برود ؛ ولي بر خلاف انتظار او ، پيشواي شيعيان وارد مكه شده ، اعمالش را انجام مي دهد و كوچك ترين اعتنايي به سلطان و پادشاه آن روزگار حجاز نمي كند .

شريف عبدالله الحسني فردي را خدمت ميرزاي شيرازي مي فرستد تا ضمن ابلاغ سلام وي ، به ايشان گوشزد كند كه شاه منتظر است كه به ديدار او بروند . همان گونه كه بسياري ديگر از علماي فرقه هاي مسلمانان به ديدار شاه شتافته اند يا در انتظار اجازه ملاقات وي مي باشند .

ميرزاي شيرازي با يك حركت بسيار زيباي سياسي به همه علماي بلاد مختلف اسلامي ـ كه در كنگره آن روز حج حضور داشتند ـ درس آزادگي و آزاد منشي داد . در جواب فرستاده شاه حجاز فرمود : سلام گرم ايشان را متقابلا جواب مي گويم ، ولي نبايد انتظارداشته باشند كه به ديدار ايشان بيايم . ايشان بدانند كه : بدترين دانشمندان اين امت آنانند كه به دربار سلاطين رفت و آمد كنند و بهترين حكمرانان آنهايند كه به محضر علما بروند .

پيغام رسان ، سخن ميرزاي شيرازي را به شريف مكه ابلاغ مي كند . او كه سخن را درنهايت متانت و اتقان مي يابد خود به محضر ميرزاي شيرازي شتافته و با او ديدار مي كند و سپس ميرزا هم به بازديد او تشريف مي برد . ^{( 1 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . مدني ، ميرزاي شيرازي ، احياگر قدرت فتوا ، ص 53 و 54

78

كفن متبرك

صاحب روضات مي گويد : از جمله مقامات سيد بن طاووس ( قدس سره ) متبرك نمودن كفن خود است در اماكن مقدسه كه خودش فرموده است : در عرفات از اول وقوف تا غروب عرفه ، كفن را به نحوي خاص بلند نموده و بعد از آن به خانه كعبه و حجر الاسود و قبر حضرت رسول ( صلي الله عليه وآله ) و قبر و روضه ائمه بقيع ( عليهم السلام ) ـ وبعد از آن به ضريح حسيني در كربلا و بعد از آن به ضريح حضرت موسي بن جعفر و حضرت جواد و عسگريين و محل غيبت امام زمان ( عج ) متبرك نمودم و تمام اينها براي نيل به شفاعت ايشان و نجات از فزع اكبر بوده است ؛ چون در روايت وارد شده است كه : كفن را قبل از مرگ مهيا كنيد و هميشه به آن نظر نماييد و من اين كار را مي نمايم و گويا مشاهده مي كنم كه آن را پوشيده و در پيشگاه خداوند متعال ايستاده ام . ^{( 1 )}

در كنار مقام ابراهيم

در سفري كه استاد جوادي آملي به سال 1351 هـ . ش به مكه معظمه مشرف گرديدند ، حادثه اي روي داده كه از زبان خودشان بدان اشاره مي كنيم : در آن سفر دستمان به حجر الاسود نرسيد و نتوانستيم استلامي بكنيم ، ولي در كنار مقام ، بالاخره فرصت مختصري دست مي دهد . مقام ابراهيم ( عليه السلام ) سنگي است كه در قفسه اي قرار دارد و اثر دو قدم بر آن است ، اما اثر انگشتي به نظر نمي آيد . چند سانتي ضخامت دارد و معروف است كه اثر دو پاي حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) است و حضرت روي اين سنگ پا

مي گذاشته اند و بناي كعبه را مي چيده اند . اين به ذهن نمي آيد كه اين اثر دو

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . مردان علم در ميدان عمل ، ج 2 ، ص 441

79

تا پا باشد ، براي اين كه هيچ اثر انگشتي نيست مگر اين كه كفش باشد كه باز ممكن است قابل توجيه باشد . بالاخره مثل اين كه باور كردنش تعبد بيشتري مي طلبد و همان طور كه من نگاه مي كردم به اين سنگ مبارك ،

خوب كه نگاه كردم ، ديدم سمت چپ آن سنگ ـ اگر كسي پشت به خانه كعبه بايستد ـ روي آن نوار با خط خيلي عالي نوشته بودند : ولا يؤده حفظهم . اين جمله مبارك آية الكرسي را كه خداي سبحان مي فرمايد : حفظ آسمان و زمين براي ما دشوار نيست و ما را خسته نمي كند ، ما اگر بخواهيم دو پا را حفظ كنيم ، براي ما خيلي خستگي ندارد . . . وقتي در نوار اين سنگ ديدم ، خيلي خوشحال شدم و براي دوستان نقل كردم . آقايان و دوستاني كه در سال هاي بعد به مكه مشرف شدند براي اين كه اين خط را با اين خصوصيات ببينند ، هر چه گشتند آن را نيافتند . من خودم كه باز اخيراً مشرف شدم ، رفتم ببينم ، هر چه گشتم نبود . آن كسي كه مسؤول آن قسمت است ، گفت : دنبال چه مي گردي ؟ گفتم : دنبال يك چنين چيزي ، گفت : مگر اين كه در كتاب خوانده باشي ، اين جا نيست . آن جا واقعاً آيات و بينات است . ^{( 1 )}

سفارشي مفيد

يكي از نزديكان حضرت امام خميني ( رحمه الله ) مي گويد : در تاريخ سه شنبه ( 6 / 5 / 66 ) بعد از انجام كارها ، جناب آقاي رسولي با اشاره اي به اين جانب ، به عرض حضرت امام ( رحمه الله ) رساند كه : فلاني امروز عازم مكه است و حقير كه براي دستبوسي خداحافظي جلو رفتم ، با صحنه اي مواجه شدم كه هرگز در مخيّله ام خطور نمي كرد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . گلي زواره ، جرعه هاي جانبخش ، ص 163 و 164

80

حضرت امام ( رحمه الله ) به جاي آن كه دستشان را جلو بياورند ، صورت مباركشان را جلو آوردند و معانقه كردند و در حالي كه از شدت هيجان و شوق مي لرزيدم ، و سر از پا نمي شناختم ، صورت خود را به صورت منور امام يافتم و امام شروع كردند به خواندن آيه مباركه : ان الذي فرض عليك القرآن لرادك الي معاد فالله خير حافظاً و هو ارحم الراحمين و بازهم دعا كردند . در حالي كه دستشان را مي بوسيدم ، با تفقد و مهرباني و در عين حال قاطعانه فرمودند : شما در اعمالتان احتياط نكنيد . جالب اين كه اين جمله گويي يك امر تكويني بود كه در طول سفر و مناسك حج در گوشم طنين انداز بود ، آنچه را غير ممكن مي پنداشتم ، ممكن بلكه محقق كرد و به طور كلي وسواس برطرف شد . ^{( 1 )}

نماز طواف

نويسنده كتاب فضيلتهاي فراموش شده درباره پدرش ( آخوند ملا عباس ترتبي ) مي نويسد : در سال 1306 هـ . ش پدرم عازم مكه معظمه گرديد ، چون معلوم نبود كه گذرنامه خواهند داد يا نه ، بعضي مي گفتند قاچاق مي رويم .

مرحوم حاج آخوند گفت : من چنين كاري نمي كنم با آن كه بي نهايت اشتياق زيارت مكه را دارم ، ولي بر خلاف معمول و قانون حاضر نيستم . او در همه كارها همين طور برد ؛ مثلا ، در زماني كه خودش به كشاورزي اشتغال داشت مالياتي مي گرفتند به نام عشريه ، بعضي از مردم نمي دادند و مي گفتند دولت ظالم است ، ندهيم بهتر ، ولي مرحوم حاج آخوند هم

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . در سايه آفتاب ، ص 418

81

عشريه را از گندم هايش مي داد هم زكات شرعي آنها را . باري گذرنامه دادند و مشرف شدند .

يكي از دوستان آن مرحوم كه در سفر همراهش بود مي گفت : در مكه در دست مرحوم حاج آخوند ما بين مچ و مرفق از روي رگ ها دانه اي بيرون زد و در اثر گرما و شست و شو سيم كشيد و دست از پنجه تا بازو ورم كرد و درد شديد داشت . با اين حال طواف هاي متعددي انجام مي داد ، براي يكي يكي از خويشاوندان و دوستان متوفا و زنده اش . آنچه موجب تعجب گشت اين است كه با آن دست دردمند به نيابت بيش از هشتاد نفر نماز طواف نساء خواند . كساني كه اصلا آنها را نمي شناخت . هر كس مي آمد و مي گفت : به نيابت من هم دو ركعت نماز بخوانيد ، مي خواند و من مي ترسيدم كه حاج آخوند بيمار گردد و بيفتد و آن وقت چه بكنيم . ^{( 1 )}

داستان استطاعت و مكه رفتن آيت الله شاهرودي

سطح زندگي آيت الله شاهرودي خيلي عادي و در رديف پايين بود . از اين رو خود را مستطيع به استطاعت ماليه نمي ديد تا آن كه در اواخر عمرش فردي نيكوكار از اهالي كويت مخارج تشرف ايشان به حج را به عهده گرفت و معظم له به استطاعت بذليه ، مستطيع گرديد . لكن به علت ضعف مزاج و آن كه سفر ايشان چون سفر يك مرجع تقليد شيعه بود و قهرا افرادي بايد همراه داشته باشند و مستلزم مخارج زيادي بود ، راضي به اين سفر نبود . از اين رو از آقاي جناتي مي خواهند كه در مباحث درس ايشان مروري كرده و ملاحظه كند كه آيا راهي براي قبول نكردن پول

وجود دارد يا نه ؟ آقاي جناتي بعد از مراجعه به عرض ايشان مي رساند كه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . فضيلتهاي فراموش شده ، ص 144

82

شما سر درس اين روايت را قبول كرديد كه : براي كسي كه هزينه حج بذل

مي شود بايد حج كند ولو آن كه مركب او الاغ گوش و دم بريده باشد . خلاصه راهي وجود ندارد مگر آن كه بذل كننده ، از بذل خود برگردد . به دنبال اين گفت و گو براي آن كه بذل كننده را از بذل پشيمان كنند به نزد وي مي فرستند و مي گويند كه خرج سفر حج ايشان زياد است . آن شخص مي گويد : تمام مخارج را تأمين مي كنم ، بدين جهت ايشان به سفر حج مشرف مي شوند . ^{( 1 )}

در خانه او

مرحوم حاج شيخ الاسلام ( رحمه الله ) فرمود : شنيدم از عالم بزرگوار و سيد عالي مقدار امام جمعه بهبهاني كه گفت : در اوقات تشرف به مكه معظمه ، روزي به عزم تشرف به مسجد الحرام و خواندن نماز در آن مكان مقدس از خانه خارج شدم . در اثناي راه خطري پيش آمد و خداوند مرا از مرگ نجات داد و با كمال سلامتي و رفع آن خطر رو به مسجد آمدم . نزديك در مسجد خربزه زيادي روي زمين ريخته بود و صاحبش مشغول فروش آنها بود .

قيمت آن را پرسيدم ، گفت : آن قسمت فلان قيمت و قسمت ديگر ارزان تر و فلان قيمت است . گفتم : پس از مراجعت از مسجد مي خرم و به منزل مي برم . پس به مسجد الحرام رفتم و مشغول نماز شدم در حال نماز در اين خيال شدم كه از قسمت گران آن خربزه بخرم يا قسمت ارزان ترش ، و چه مقدار بخرم و خلاصه تا آخر نماز در اين خيال بودم و چون از نماز فارغ شدم ، خواستم از مسجد بيرون روم ، شخصي از مسجد وارد و نزديك من آمد و در گوشم گفت : خدايي كه تو را از خطر مرگ امروز نجات بخشيد ،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . مردان علم در ميدان عمل ، ج 3 ، ص 169 و 170

83

آيا سزاوار است كه در خانه او نماز خربزه اي بخواني ؟

فوراً متوجه عيب خود شده و بر خود لرزيدم ، خواستم دامنش را بگيرم ، ولي او را نيافتم . ^{( 1 )}

طمع به خداي بزرگ

نويسنده كتاب نشان از بي نشانه مي نويسد :

پدر بزرگوارم ( مرحوم حاج شيخ حسنعلي اصفهاني ) فرمودند : در سفر حج وقتي وارد حجاز شديم ، چون پولي همراه نداشتم و شريف مكه نيز مبلغي پول به عنوان خاوه از هر مسافر دريافت مي كرد ، ناچار با عده اي كه مايل به پرداخت وجهي از اين بابت نبودند ، از راه فرعي ازجده عازم مكه شديم . در بين راه به مأمورين حكومتي برخورديم و آنان مانع حركت ما شدند و گفتند : در اين محل بمانيد تا مأمورين وصول خاوه بيايند و پس از پرداخت پول به راه خود ادامه دهيد . در غير اين صورت حق ورود به مكه را نداريد .

همگي در سايه چند درخت خرما به انتظار مأمورين وصول نشستيم . تمام همراهان پول هاي خود را حاضر كردند و به من گفتند : شما نيز پول خود را حاضر كنيد . گفتم : من پولي همراه ندارم . گفتند : اگر طمع داري كه ما به تو پول دهيم ، پولي به تو نخواهيم داد ، اگر هم پول ندهي ، نمي تواني به سوي خانه خدا بروي . گفتم : من به شما طمع ندارم ، بلكه به خداي

بزرگ طمع دارم كه مرا ياري نمايد . گفتند : در اين بيابان عربستان ، خداوند چگونه تو را ياري خواهد كرد ؟ گفتم : در حديثي از رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) وارد

شده است : هركس به خاطر رضاي خدا به مردم خدمت كند و مزدي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . داستانهاي شگفت ، شهيد دستغيب ، ص 92

84

نخواهد ، خداوند در بيابان در حال گرفتاري همچون سيلي كه از كوه

جاري شود ، موانع آن سيل را بر طرف سازد ، موانع كار او را رفع نموده و او را ياري خواهد فرمود . پس از ساعتي آنان پرسش خود را تكرار كردند و من نيز همان پاسخ را به آنها دادم . آنان به تمسخر گفتند : گويا اين شيخ حشيش كشيده كه اين حرف ها را مي زند و الا در بيابان غير از ما كسي نيست كه به او كمك كند ، ما نيز به هيچ وجه به او كمك نخواهيم كرد . ساعتي نگذشت كه از دور گردي ظاهرشد . به همراهان گفتم : اين خيري است كه به سوي من مي آيد و آنها استهزا كردند .

پس از لحظاتي از ميان گرد و خاك دو نفر سوار ظاهر شدند كه اسبي را نيز يدك مي كشيدند به ما نزديك شدند . يكي از آن دو گفت : آقاي شيخ حسنعلي اصفهاني در بين شما كيست ؟ همراهان مرا نشان دادند . او گفت : دعوت شريف را اجابت كن . سوار بر اسب شدم و به اتفاق مأمورين به سوي جايگاه شريف مكه راه افتاديم . وقتي وارد چادر شريف مكه شديم ، ديدم كه مرحوم حاج شيخ فضل الله نوري و مرحوم حاج شيخ محمد جواد بيدآبادي ـ كه مرا با آنان سابقه مودّت بود ـ نيز در آن جا حضور دارند . شريف مكه حاجتي داشت كه به خواست خداوند آن را برآورده ساختم . بعد از آن معلوم شد كه شريف مكه ابتدا حاجت خود را خدمت مرحوم شيخ فضل الله نوري ( رحمه الله ) گفته و ايشان هم فرموده بودند : انجام حاجت شما به دست شخصي است به اين نام . دستور دهيد ايشان را پيدا كنند و اين جا بياورند . و حتماً ايشان جزو پياده ها هستند . از اين رو شريف دستور مي دهد كه مأمورين به تمام راه هاي فرعي بروند و هر جا مرا يافتند ، نزد او ببرند . ^{( 1 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . نشان از بي نشانها ، ص 92 و 93

85

حج با پاي پياده

ملاصدراي شيرازي ، اين محقق ژرف انديش ، چندين بار پياده به مكه مشرف شد و هنگامي كه براي هفتمين بار ، با پاي پياده راه حج مي پيمود ، در سال 1050 هـ . ق در بصره به درود حيات گفت . ^{( 1 )}

چرا سيد به حجّ نرفت

زماني كه سيد عبدالحسين حجّت به مكّه مشرف شده بود ، بر ملك ابن سعود وارد شد . پادشاه عربستان فرصت را غنيمت شمرده و از سيد براي تشرّف به حج دعوت به حمل آورد . سيد در جواب فرمودند : آمدن ما به مكه موقوف به تعمير قبور ائمه بقيع است . اگر اجازه تعمير به آن طرزي كه مطلوب ماست داده شود ، ما هم دعوتت را اجابت خواهيم كرد . ^{( 2 )}

دفاع از حريم تشيع

مرحوم سيد شرف الدين از علماي بزرگ شيعه ، هنگامي كه در زمان عبدالعزيز آل سعود به زيارت خانه خدا مشرف شد ، از جمله علمايي بود كه به كاخ پادشاه دعوت شده بود كه طبق معمول در عيد قربان به او تبريك بگويند . زماني كه نوبت به وي رسيد و دست شاه را گرفت ، هديه اي به او داد و هديه اش عبارت بود از يك قرآن كه در جلدي پوستين نگه داشته شده بود .

ملك هديه را گرفت و بوسيد و به عنوان احترام و تعظيم ، بر پيشاني خود گذاشت . سيد شرف الدين ناگهان گفت : اي پادشاه ! چگونه اين جلد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . سيماي فرزانگان ، ص 164

2 . حسيني ، مردان علم در ميدان عمل ، ج 3 ، ص 140

86

را مي بوسي و تعظيم مي كني در حالي كه چيزي جز پوست يك بز نيست ؟

ملك گفت : غرض من قرآني است كه در داخل اين جلد قرار دارد نه خود جلد . آقاي شرف الدين فوراً گفت : احسنت ، اي پادشاه ! ما هم وقتي پنجره يا در اتاق پيامبر را مي بوسيم ، مي دانيم كه آهن هيچ كاري نمي تواند بكند ، ولي غرض ما آن كسي است كه ماوراي اين آهن ها و چوب ها قرار دارد . ما مي خواهيم رسول الله را تعظيم و احترام كنيم ، همان گونه كه شما با بوسه زدن بر پوست بز ، مي خواستي قرآني را تعظيم نمايي كه در جوف آن پوست قرار دارد .

حاضران تكبير گفتند و او را تصديق نمودند . آن جا بود كه ملك ناچار شد اجازه دهد حجاج با آثار رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) تبرك جويند ، ولي آن كه پس از او آمد ، به قانون گذشته شان بازگشت . ^{( 1 )}

با دعا به حج رفت

نگارنده كتاب كرامات صالحين مي نويسد : سال ها بود كه در آرزوي تشرف به زيارت خانه خدا بودم و همواره اين دعا را در ماه هاي رمضان مي خواندم كه : اللهم إني أسئلك أن تصلي علي محمد و آل محمد . . . أن تكتبني من حجاج بيتك الحرام . . . .

اما دعايم به هدف اجابت نمي رسيد ، بويژه كه اين تقاضا از خدا در سال هاي غمباري بود كه سعودي ها خون حاج سيد ابوطالب اردكاني يزدي را بدون هيچ گناهي بر زمين ريخته بودند و رابطه دو كشور قطع شده بود و هيچ كس اجازه ورود به خاك سعودي و انجام مناسك حج را به مدت هفت سال نيافت .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آنگاه هدايت شدم ، ص 93

87

به هر حال پس از هفت سال به تلاش برخي از كشورهاي اسلامي روابط ايران و سعودي رو به بهبود نهاد و زائران ايراني كه ازسال 1360 هـ . ق در موسم حج غايب بودند ، بار ديگر در سال 1367 هـ . ق سيل آسا از سراسر ايران راهي حجاز شدند . نگارنده نيز با وجود عدم امكانات مالي ، تصميم به انجام حج گرفتم و پس از تصميم نخستين وسيله آن كه گذرنامه بود ، به آسان ترين شيوه ممكن فراهم شد ، اما روشن است كه گذرنامه با فقدان امكانات مالي كارساز نيست و تنها اميدم توسل به خاندان وحي و رسالت بود كه بر اثر الطاف و عنايات آنها ، به آرزوي ديرينه ام دست يابم .

به همين جهت پنج شنبه اي به همراهي برخي از دوستان به زيارت امامزاده ابو الحسن كه در دو كيلومتري غرب شهر ري است ، رفتيم كه بسيار مجرب است و شب را تا بامداد در حرم آن حضرت به توسل و توجه گذرانده و حاجت خويش را خواستم .

شب جمعه بود كه در عالم خواب ديدم وارد مسجدي شدم كه پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و امير المؤمنين ( عليه السلام ) در آن جا بودند . من به آن دو شخصيت فرزانه سلام و اظهار ارادت كردم و ديدم پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) رو به علي ( عليه السلام ) كرد و فرمود : علي جان ! رازي مي خواهد امسال به خانه خدا مشرف شود ، اما وسايل آن را ندارد ، من دعا مي كنم شما آمين بگو تا فراهم شود . و آن گاه آن گرامي دعا كرد و امير مؤمنان ( عليه السلام ) آمين گفت . من در اوج شادماني از خواب بيدار شدم و به بيت آيت الله حاج شيخ علي اكبر برهان ـ كه از علماي تهران و دوستان نزديك بود ـ رفتم و جريان را به او باز گفتم .

ايشان فرمودند : امسال به طور قطع تو به خانه خدا تشرف خواهي يافت ، اگر چه كسي از ايران نرود ؛ چرا كه اين روايت از پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) قطعي

88

است كه فرمود : من رآني فقد رآني .

وافزودند : اگر به راستي دعاي پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و آمين امير مؤمنان ( عليه السلام ) به هدف اجابت نرسد ، روشن است كه دعاي ديگران هرگز به جايي نمي رسد ، شما مطمئن باش كه امكانات و وسايل و مخارج سفر خواهد رسيد .

در اوج اميد به منزل بازگشتم و به انتظار گشايش در كارم نشستم ؛ اما شگفتا كه ساعتي نگذشته بود كه دو نفر از راه رسيدند و مخارج سفر مرا آوردند و مصرانه تقاضاي عزيمت به سوي خانه خدا نمودند به همين جهت نگارنده از راه زميني از تهران به عراق و از آن جا به كويت و از آن جا به وادي عقيق رسيدم و احرام حج را به ياري خدا بستم و به سوي حرم به راه افتادم .

پس از انجام حج و زيارت پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) در مدينه منوره نيز به همان صورت از راه كويت به عراق وارد شدم و پس از تشرف به عتبات عاليات و درك بركات و آثار بسيار از جمله شفاي پايم كه مدت ها به بيماري ناشناخته اي گرفتار و از همه جا نوميد شده بودم ، به ايران بازگشتم . ^{( 1 )}

حاجتي كه بر آورده شد

مرحوم آقاي سيد عبدالله بلادي ساكن بوشهر فرمود : وقتي يكي از علماي اصفهان با جمعي به قصد تشرف به مكه معظمه و حج خانه خدا از اصفهان حركت كردند و به بوشهر وارد شدند تا از طريق دريا مشرف شوند . پس از ورود آنان از طرف سفارت انگليس سخت جلوگيري كردند و گذرنامه ها را ويزا نكردند و اجازه سوار شدن به كشتي را به آنها ندادند و آنچه من و ديگران سعي كرديم ، فايده نبخشيد . آن شيخ اصفهاني و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . محمد شريف رازي ، كرامات صالحين ، ص 34 ـ 35

89

رفقايش سخت پريشان شدند و مي گفتند : مدت ها زحمت كشيديم و

تدارك سفر مكه ديديم و قريب يك ماه در راه صدمه ها ديديم و ما نمي توانيم مراجعت كنيم .

آقاي بلادي فرمود : چون شدت اضطراب شيخ را ديدم برايش رقت نمودم و براي اين كه مشغول و مأنوس شود مسجد خود را در اختيارش گذاشته ، خواهش كردم در آن جا نماز جماعت بخواند و به منبر رود . قبول كرد و شب ها بعد از نماز منبر مي رفت . سپس خودش روي منبر و رفقايش در مجلس با دل سوخته ، خدا را مي خواندند و ختم امن يجيب و توسّل به حضرت سيد الشهداء ( عليه السلام ) را مي گفتند ، به طوري كه صداي ضجه و ناله ايشان هر شنونده اي را منقلب مي ساخت .

پس از چند شب كه با اين حالت پريشاني خدا را مي خواندند و مي گفتند ما نمي توانيم برگرديم و بايد ما را به مقصد برساني ، ناگاه روزي از طرف كنسول گري انگليس دنبال آنان آمدند و گفتند بياييد تا به شما اجازه خروج داده شود . همه با خوشحالي رفتند و اجازه گرفتند و حركت كردند . ^{( 1 )}

خواب مادر

شيخ عبدالكريم آل محي الدين حكايت مي كرد كه : مادرم روزي خطاب به من گفت : خواب ديدم كه امام عصر ( عج ) به دنبال تو فرستاده و تو را با خويش به حج خانه خدا برده است . مدتي از اين جريان گذشت و خواب مادرم را فراموش كردم تا آن كه يك روز ميرزاي شيرازي كسي را

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . داستانهاي شگفت ، ص 157 و 158

90

به دنبالم فرستاد و نزد او رفتم ديدم نزديك در خانه اش ايستاده است و بعد از سلام و احوال پرسي گفت : من قصد تشرف به خانه خدا را دارم . تو هم همراه من مي آيي ؟ گفتم : بلي ، مانعي نيست .

ميرزا صورتي را كه وسايل مورد نياز در آن نوشته شده بود همراه با چند درهم به من داد و گفت : اين وسايل را تهيه كن و براي سفر حج آماده شو . پس از خريدن اجناس و رسيدگي به امور خود ، همراه ايشان به حج مشرف شدم . پس از بازگشت از حج تازه به ياد خواب مادرم افتادم . از آن به بعد مقام ميرزا در نزد من بسيار ارجمندتر و بزرگ تر از قبل شد . ^{( 1 )}

آبي خنك و شيرين

مرحوم الهي قمشه اي سالي به سفر حج مشرف شده بود . در صحرا تشنگي بروي غلبه مي كند و امان از او مي ربايد . رو به آسمان كرده ، مي گويد : خدايا آبي برسان . ناگاه سيدي پديدار مي شود و ظرف آبي بديشان مي دهد . مرحوم الهي قمشه اي تعريف مي كرده كه : آبي به اين شيريني و خنكي نخورده بودم . وقتي سيراب شدم ، آن سيد بقيه آب را به سرو رويم ريخت ؛ زماني كه سر بلند كردم ديدم نيست . ^{( 2 )}

حاجي خوش برخورد و متواضع

شيخ الاسلام لاهيجان از حج برگشته بود . مردم دسته به دسته به زيارت او مي رفتند و كسب فيض مي كردند . زن زارع لاهيجي هم به شوهرش گفت : تو به خدمت آقا نمي روي ؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . مردان علم در ميدان عمل ، ج 3 ، ص 399

2 . حسن زاده آملي ، در آسمان معرفت ، ص 234

91

لاهيجي به خانه آقا رفت ، جمعيت بسيار بود ، زارع به تواضع تمام سلام كرد و كنار در اتاق نشست و پس از چند دقيقه برخاست و به خانه برگشت . زن پرسيد : به خدمت آقا رفتي ؟ جواب داد : بلي ، خدمت آقا رسيدم . گفت : خوب چه گفتي ؟ گفت : هيچ حرفي نداشتم . زن گفت : عجب مرد ناداني هستي ! مي خواستي صحبتي بكني ؛ مگر زبان نداشتي ؟ مرد گفت : خوب اين دفعه مي روم ، صحبت مي كنم .

فردا لاهيجي باز به خانه آقا رفت ؛ اما اين بار كفش ها را كند وزير بغل گذاشت و يكراست به بالاي اتاق رفت و دست راست شيخ الاسلام دو زانو نشست . حاضران مجلس همه به زارع لاهيجي كه در صدر مجلس جا گرفته بود ، نگاه مي كردند .

زارع سربه گوش شيخ الاسلام برد وبه زبان لاهيجي گفت : خوج خويني ؟

( گلابي جنگلي مي خوري ؟ )

شيخ الاسلام نگاهي به زارع كرد و اين پرسش را تعارف ساده محبت آميزي پنداشت و براي آن كه دل مرد عامي را نشكند ، پرسيد : دايني ؟ ( داري ؟ )

لاهيجي گفت : نه ، گپ زمه ( نه ، دارم صحبت مي كنم ) . ^{( 1 )}

صلاح در چيست ؟

حاج شيخ عبدالرحيم مجتهد شوشتري هم زمان با محقق انصاري ( رحمه الله ) با نياز فوق العاده به حرم حضرت عباس ( عليه السلام ) مشرف شد و عرضه داشت : يا ابا الفضل ! من تو را وسيله قرار مي دهم تا از خدا بخواهي سه حاجت و خواسته مرا جامه عمل بپوشاند .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . هزار و يك حكايت تاريخي ، ج 2 ، ص 34 و 35

92

1 ـ مبلغ دويست تومان بدهكارم ، وسيله اداي قرضم فراهم گردد .

2 ـ مبلغي هم براي نيازمندي هاي زندگي به من مرحمت شود .

3 ـ حج خانه خدا برايم فراهم آيد .

بامدادان ملا عبدالرحمان ، يكي از كارگزاران مرحوم شيخ مرتضي انصاري ، نزد آقاي شوشتري آمد و گفت : شيخ انصاري تو را احضار كرده است . مرحوم شوشتري گويد : به ملاقات شيخ رفتم ، پس از عرض سلام شيخ فرمود : اين دويست تومان را بگير و وامت را بپرداز و اين مبلغ ديگر را در نيازمندي هاي خود به مصرف برسان .

فهميدم كه حواله اي از مولايم عباس صادر شده است و مقام مقدس محقق انصاري مأمور پرداخت آن گرديده است .

گفتم : خواسته ديگري نيز من داشتم و آن تشرّف به مكه معظمه است . فرمود : من صلاح نمي دانم به اين سفر فعلا مشرف شوي ، گفتم : براي چه ؟ فرمود : خطري پيش بيني مي شود . گفتم : استخاره كنيد ، پاسخ داده شد ولله علي الناس من حج البيت . . . گفتم : با مساعدت تفأّل من عازم مكه مي شوم . فرمود : ميل خودت است ، اينك هزينه رفتن مكه را بگير و برو . من به سوي مكه روانه شدم ، اما همان طوري كه شيخ پيش بيني كرده بود گروهي راهزن مرا گرفتند . يكي از آنها مرا بر زمين زد و خنجر بر گلويم گذاشت ، گفتم : اگر منظور شما پول است ، هر چه دارم برداريد و مرا نكشيد . آن قدر گريه و التماس و زاري كردم تا اين كه دست از كشتن من برداشت و مرا بدون پول و لباس در بيابان گذاشته و رفتند . با مشقت بسيار به نجف برگشتم و داستان به خدمت شيخ رسانيدم . فرمود : من به تو گفتم خطر در پيش است . ^{( 1 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . مردان علم در ميدان عمل ، ج 5 ، ص 387 و 388