|
دوست عزيز وگراميم آقاي " زارع زاده " كه
مدينه را بخوبي مي شناسد امروز باني شده و ابتكار عمل به خرج داده است تا
دوستان را به ديدار برخي مساجد تاريخي شهر مدينه النبي ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) ببرد .
دوستاني كه در اين ديدار همراه هستند همگي
فرهنگي و يا فعال فرهنگي هستند . قرار حركت براي ساعت 6 صبح مقابل هتل
گذاشته شده است كه هوا خيلي گرم نباشد .
ديدار ما از مشربه ام ابراهيم شروع مي شود
.جايي نزديك بيمارستان فاطمه زهرا ( عليها السلام ) در شرق مدينه و محله اي كه شيعيان
پيامبر اكرم عمدتا در زادگاه آن حضرت ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) با مشكلاتي خاص خود ، در محدوده
زندگي مي كنند.
مشربه ام ابراهيم زادگاه حضرت ابراهيم ( عليه السلام )
فرزند رسول خدا ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) است . گفته اند كه ماريه قبطيه مادر حضرت ابراهيم ( عليه السلام )
در اينجا زندگي مي كرده و خانه داشته است. ازآن خانه اينك هيچ نشاني باقي
نمانده است .
در ادامه به ديدار مساجد سبعه مي رويم . در
شوال سال پنجم هجري ، مشركان با همكاري يهود و با تلاش گسترده خود تمامي
طوايف و قبايل موجود در شبه جزيره را عليه اسلام و مسلمانان بسيج
كردند.آنان در نظر داشتند تا با يك هجوم همه جانبه ، مدينه را تسخير و اساس
اسلام را براي هميشه براندازند؛ لذا تمامي گروهها، احزاب و قبايل را براي
محاصره مدينه به حركت درآوردند. از آن جايي كه در اين جنگ ، تمامي احزاب و
قبايل حضور داشتند آن را غزوه احزاب ناميدند.در اين ميان مسلمانان به
پيشنهاد سلمان فارسي و موافقت پيامبر ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) به حفر خندق در
اطراف مدينه پرداختند و از اين طريق سپاه مشركان را زمين گير كردند. به سبب
اين تاكتيك ، نبرد ياد شده به جنگ خندق نيز مشهور گرديد . محاصره شهر نتيجه
اي جز از دست دادن بزرگان و پهلوانان سپاه شرك - از جمله عمروبن عبدود كه
توسط علي ( عليه السلام ) كشته شد - به دنبال نداشت و كفار پس از عدم دستيابي
به اهداف خود ناچارا به مكه بازگشت . منطقه اين نبرد، مقابل كوه "سلع " در
شمال غربي مدينه قرار داشت .مسير خندق نيز از نزديكي مسجد ذوقبلتين در غرب
آغاز و به صورت نيم دايره اي با عبور از كوه سلع تا مسجد "عبير" در نزديكي
مسجد الاجابه كنوني امتداد مي يافت .به اين صورت نيمي از مدينه در محاصره
خندق درآمد و كوه سلع نيز محل استقرار و جان پناه سپاهيان اسلام
گرديد.پيامبر ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) پرچمي برفراز كوه سلع قرار داد .
فرماندهان و بزرگان سپاه در چند نقطه و دامنه
اين كوه و در سنگرها نماز مي گذارند. بعدها به ياد جانفشانيهاي اين عده ،
مساجدي در آنجا ساختند كه به نام آنها معروف شد. موقعيت اصلي مساجد مورد
نظر، صرف نظر از تغييرات مختصري در فضاهاي مجاور، همچنان ، محفوظ مانده است
.شايان گفتن است در تعداد آنها اختلاف است ؛ بعضي گفته اند يكي از مساجد
تخريب شده و بعضي نيز مسجد ذوقبلتين را هفتمين آنها مي دانند.در حال حاضر
شش مسجد در اين منطقه پابرخاست . از اين ميان شش مسجد فتح (احزاب)، مسجد
علي( عليه السلام ) ، مسجد فاطمه ( عليها السلام ) ، مسجد سلمان فارسي ، مسجد ابوبكر، مسجد عمر (يعني
مساجد سته) در اين منطقه مشخص اند و هفتمين مسجد را برخي مسجد عثمان مي
دانند (كه تخريب شده) و بعضي مسجد ذوقبلتين.
در اين ساعت صبح شماري از كاروانهاي ايراني
كه زائرانشان آخرين روزهاي اقامت درمدينه النبي ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) را مي گذارنند به ديدار
محل آورده اند. دست فروشان بسياري دراين محل بساط كرده اند و چند نفري از
آنها كه معلوم است احتمالا شب را هم آنجا گذارنده اند و يا اينكه صبح خيلي
زود بساط كرده اند ، دركنار اجناس خود به خواب رفته اند.
درب تمامي مساجد به جز يكي بسته است . مسجد
حضرت زهرا ( عليها السلام ) و حضرت علي ( عليه السلام ) در يك سمت قرار دارد و مسجد فتح در بالاي
بلندي – دورتا دور دو مسجد اول ديوار كشيده اند و امكان ورود به آنها نيست
. روي در مسجد فتح نيز نوشته اند كه براي تعمير ! بسته است. مسجد عمر
بازسازي شده است . براي آنكه زائران حتي در پياده رويي كه از مقابل مسجد
حضرت زهرا ( عليها السلام ) مي گذرد تجمع نكنند و نماز نخوانند در آن كانتينري ! قرار
داده اند و راه كاملا بسته شده است . نماز گزار اگر بخواهد در محل اين غزوه
بزرگ نماز بخواند محلي جز همان يك مسجدي كه در آن باز است ، ندارد.
در ادامه به زيارت مسجد ذوقبلتين نايل مي آيم
و دو ركعت نماز تهيت مسجد در آن مي خوانم .
پيامبر اكرم ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) در شانزدهم يا هفدهمين ماه از هجرت ، در
ميان قبيله (بني سلمه ) و مسجد آنان به نماز ايستاده و به ويژه شبها از
خداوند مي خواستند تا مسلمانان را از سرزنش يهود در پيروي از قبيله آنان
يعني بيت المقدس برهاند. رسول خدا ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) هرگاه به نماز مي
ايستادند، منتظر بود تا خداوند دعاي ايشان را مستجاب كند.
به روايتي روز دوشنبه نيمه ماه رجب ، ميان
نماز ظهر، آيات تغيير قبله بر پيامبر ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) نازل شد: قد نري
تقلب وجهك في السماء فلنولينك قبلة ترضاها فول وجهك شطر المسجد الحرام ،...
آن حضرت هنگام نزول اين آيات ، در حالي كه دو
ركعت از نماز ظهر را اقامه فرموده بودند، به صورت نيم دايره اي برگشته و رو
به سمت جنوب نمودند.
با اين چرخش 160 درجه اي ، مردان در مكان زنان يعني صفوف عقب و زنان در
مكان مردان يعني در صفوف جلو واقع شدند و همراه رسول خدا ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) دو ركعت نماز باقي مانده را به سوي مسجد الحرام اقامه كردند. به سبب
نزول اين آيات آن مسجد به (ذوقبلتين ) مشهور گرديد.
خبر نزول آيات تغيير قبله كه باعث خشنودي
مسلمانان شده بود سريعا به مسجد قبا و مسجد النبي ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) و
ساير مساجد رسيد و مسلمانان نماز عصر خود را به سوي مسجد الحرام اقامه
كردند. از اين رو تمامي مساجد مدينه در آن روز به دو قبله نماز خوانده شد.
پس از آن ، محراب قبله هاي سمت بيت المقدس را بسته و به سوي جنوب ساختند.
اين مسجد به سبب نزول آيات تغيير قبله و خوانده شدن يك نماز در يك زمان به
دو قبله ، به ذوقبلتين مشهور شد. سرانجام تغيير قبله واكنشهاي زيادي بين
منافقان و يهود به دنبال داشت . خداوند در آيه ديگري گفته هاي يهود و
منافقان را از روي سفاهت ، ناداني و اغراض سوء خواند...
سيقول السفها من الناس .... ( بقره 142 و
143) مسجد ذوقبلتين در حرة سلع ، شمال غربي مدينه و غرب مساجد سبعه (كوه
سلع ) قرار دارد.
به ياد آن حادثه مهم يعني تغيير قبله داخل شبستان مسجد آيات مورداشاره سوره
بقره بر ديوار شمالي يعني سمت چپ مدخل ورودي كنوني بوده كه قبلا سنگي به
عنوان نشانه آن نصب كرده بودند. در سال 1398 قمري آن سنگ را برداشته و آيات
تغيير قبله بر ديوار شمالي نگاشته شد. مساحت مسجد اكنون 3920 متر مربع است
كه دو گنبد بزرگ به قطر 8/7 متر و ارتفاع 8/18 متر نيز بر آن استوار است .
|