بخش 1

1

بسم الله الرحمن الرحيم

3

حج 27

گزارش حج گزاري ايرانيان

در موسم حج سال 1427 هجري قمري

برابر با آذر و دي سال 1385 ه‍ . ش

حسن مهدويان

23

مقدّمه

حج داراي ابعاد سازنده و گوناگوني است ، يكي از اين ابعاد ، اجتماع ميليوني
امّت اسلامي در كنار كعبه مي باشد كه برادري و اخوّت اسلامي را به نمايش مي گذارد . فاصله ها را كم مي كند ، دل ها را به يكديگر نزديك مي سازد ،
لباس هاي قوميت ها و نژادهاي گوناگون را به يك رنگ تبديل مي كند ، هدف ها يكي
مي شود و همه در گرداگرد كعبه و به سوي كعبه نماز مي گزارند و خداي واحد را
مي پرستند .

آنان كه از گوشه و كنار جهان به حج مي آيند معني و مفهوم يك زندگي آميخته با ايمان ، الفت و دوستي ، به يكديگر نزديك شدن ، و دور ريختن عوامل تفرقه و جدايي را به خوبي لمس و احساس مي كنند .

اگر سردمداران جوامع اسلامي به افزايش اين احساس ديني در مردم كمك كنند
و در نتيجه شعور و آگاهي مسلمانان ارتقا يابد ، مي توان از آنان كه حتي براي
يك بار به حج آمده اند طرفداراني براي ايجاد جامعه متحد و نظام اجتماعي متعادل اسلامي ايجاد كرد و رفته رفته به اين هدف بزرگ دست يافت و در نتيجه فرصتي براي ايجاد هم فكري و تبادل نظر با مسلمانان جهان و ساختن نظامي متمدن و مترقي اسلامي
فراهم ساخت .

24

حج و خودسازي

نقش آگاهانه در تكامل خود داشتن ، تنها مربوط به انسان ها است ، و اين خصيصه مي تواند در رشد و بهبود وضعيّت روحي واخلاقي او تأثير جدّي بگذارد . اينكه ما انسان ها مي توانيم در شكل دادن به خودمان نقش آگاهانه داشته باشيم موجب مي شود به فكر ساختن خويش و در نتيجه دستيابي به سعادت خود باشيم . ليكن مشكل بزرگ جوامع بشري اين است كه نمي دانند اين خودسازي براساس چه الگويي بايد صورت پذيرد ! داشتن يك الگوي مناسب در استفاده از فرصت براي خودسازي نقش اساسي دارد و به همين جهت است كه ما معتقديم خودسازي در گرو داشتن يك ايدئولوژي روشن ، صحيح و جامع است ، آن كس كه ايدئولوژي صحيح و درستي ندارد خودسازي او نيز به نتيجه مطلوب نمي رسد .

نماز و روزه و حج وسيله اي براي تحقّق خودسازي در مسلمانان است ، كه حج در ميان آنها نقشي برجسته تر دارد ، حج نوعي شستشو و پالايش روحي و اخلاقي براي انسان ها است ، يك برنامه خودسازي براساس نظام عقيده و عمل و اخلاق اسلامي است كه تعهد خودداري از لذّت هاي جنسي ، سركوب خودخواهي و خشم ، اجتناب از مفاخره و جدال ، مبارزه با آسايش طلبي ، ترك خودآرايي نمونه هايي از آن است و حج را به يك دوره تمرين براي خودسازي تبديل مي كند .

حج گزاري در جمهوري اسلامي

با آنچه كه ذكر گرديد ، تفاوت اصلي حج گزاري در نظام جمهوري اسلامي با نظام ها و حكومت هاي ديگر روشن مي شود . زيرا هدف از حج گزاري در نظام ما تنها انجام يك عبادت خشك و بي روح نيست وتمام مسؤولان ، برنامه ريزيان و سياستگذاران حج تلاش مي كنند تا با ايجاد تسهيلات و فراهم آوردن براي زائران ، آنان را به سوي خودسازي و ساختن نظام اجتماعي متعادل سوق دهند .

25

تاريخ مكتوب حج

ثبت وقايع و رخدادهاي حج چه به صورت سفرنامه و يا گزارش و چه در قالب كتاب ، از جمله كارهايي است كه مي تواند تأثيرگزاري حج را ماندگارتر كند و به نسل هاي بعدي منتقل سازد ، اينكه ايرانيان چگونه حج را انجام مي دهند ؟ تا چه حدّ خود را به اهداف حج نزديك كرده اند ؟ چه تلاش هايي براي هر چه باشكوهتر و تأثيرگزارتر بودن حج صورت گرفته و مي گيرد ؟ جايگاه ايرانيان در حج در مقايسه با ديگر ملل اسلامي در كجا قرار دارد ؟ و پرسش هاي ديگري از اين قبيل ، بعثه مقام معظم رهبري را بر آن داشته ، تا همه ساله ، حج گزاري ايرانيان و فعاليت هاي فرهنگي و اجرايي حج جمهوري اسلامي ايران را به صورت كتاب حج ارائه نمايد .

معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظّم رهبري از سال 1370هـ . ق . تا كنون توانسته آثار ارزشمندي در اين زمينه توليد و به علاقمندان عرضه كند كه كتاب حاضر نيز نمونه اي از آنهاست كه با الگوگيري از دو كتاب تأليف شده قبلي در سالهاي 1383 و 1384هـ . ق . در چند فصل تدوين گرديده است .

در اين فصل ها كوشش شده تا ضمن حفظ قالب هاي دو كتاب قبلي ، قدري باورهاي نگارنده در زمينه چگونگي تدوين كتاب حاضر نيز در آن منعكس گردد و از ثبت و يا تكرار برخي مطالب غير مفيد پرهيز شود .

ويژگي هاي حج 85

حج 85 از ويژگي هاي فراواني برخوردار بود كه در نتيجه هم در برنامه ريزي ها و كيفيت برگزاري آن تأثير به سزايي داشت و هم در برخورد متقابل ايرانيان با زائران غيرايراني و هم در همكاري و تعامل بعثه و سازمان با زائران و مسؤولان فرهنگي و اجرايي كاروانها تأثيرگزار بود برخي از اين ويژگي ها عبارتند از :

1 ـ ناميده شدن سال 1385 هـ ش . به نام سال پيامبر أعظم ( صلّي الله عليه وآله ) كه موجب محور

26

قرار گرفتن سيره و اخلاق پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) در كليّه فعاليت هاي فرهنگي و اجرايي بود .

2 ـ تحوّلات اساسي در دنياي اسلام و رويكرد پرشتاب مردم دنيا به ارزش هاي اسلام و انقلاب .

3 ـ پيروزي حزب الله و تغيير معادلات سياسي و نظامي در رويارويي با صهيونيزم و استكبار .

4 ـ چالش هاي جديد آمريكا در مقابله با پويايي سياسي و علمي جمهوري اسلامي و شكست آشكار آنها در كنترل اوضاع عراق و افغانستان .

5 ـ پيشرفت هاي حاصله در تكنولوژي هسته اي و صنايع نظامي جمهوري
اسلامي ايران و مواضع شجاعانه رئيس جمهور كشورمان در دفاع از حقوق مسلّم
امّت انقلابي .

6 ـ تصويب قطعنامه شوراي امنيّت سازمان ملل عليه ايران در پي متوقف نكردن فعّاليت هاي هسته اي .

7 ـ برگزاري انتخابات خبرگان و شوراي شهر همزمان با موسم حج .

8 ـ تشديد اقدامات امنيّتي و سياسي كشورهاي همسو با آمريكا و اسرائيل براي فتنه انگيزي بين تشيّع و تسننّ و ايجاد درگيري طائفه اي در لبنان ، عراق ، پاكستان و افغانستان و به طور كلّي در كلّ منطقه خاور ميانه و عربي .

9 ـ تقارن موسم حج با ايام كريسمس و تعطيلات پايان سال كشورهاي مسيحي نشين كه موجب افزايش تعداد حجاج از ميان مسلمانان مقيم اين كشورها گرديد .

10 ـ اعدام طاغوت جنايت پيشه عراق ، همزمان با عيد قربان .

ويژگي هاي ديگر حج امسال مربوط به وضعيّت عربستان و اقدامات نهادهاي مرتبط با امور حج اين كشور بود ، كه از آن جمله است :

1 ـ تجديد بناي پل جمرات كه فاز اوّل آن شامل توسعه و تعريض پل و افزايش عرض و ارتفاع ستون هاي سه گانه جمرات به بهره برداري رسيد .

27

2 ـ برنامه ريزي همه جانبه سازمان هاي دولتي عربستان براي كنترل كامل رفت و آمدهاي حجاج در مني و عرفات ، به ويژه در رمي جمرات سه گانه .

3 ـ تبليغ شبانه روزي وهابي ها در بين حجاج كشورهاي مختلف دنيا ، با كمك هزاران مأمور دعوت و ارشاد .

4 ـ نشر بي سابقه ميليونها جلد كتاب و جزوه مبتني بر تعاليم وهابيّت به زبان هاي مختلف و انتشار ده ها نوع كتاب و جزوه به زبان فارسي ، كه نشان مي داد با بهره گيري از قلم به مزدان ايراني ضد انقلاب تدوين يا ترجمه شده است .

5 ـ به كار گيري دانشجويان دختر و پسر دانشگاه المدينة و أم القري ، مسلّط به زبان فارسي در حرمين شريفين و اماكن تجمّع ايرانيان .

6 ـ كمبود آب در مكّه به طوري كه حتّي برخي مسؤولان ايراني را هم وادار به دادن هشدار به زائران كرد .

7 ـ آتش سوزي در هتل محلّ اقامت يمني ها در مكّه .

8 ـ آتش سوزي در بازار نزديك به صفا و مروه ( 4/10/85 ) .

9 ـ اقدامات شديد امنيّتي در مكّه و مدينه و تمام مشاعر مقدسه و به دنبال شيوع تهديدهاي القاعدة نسبت به خرابكاري و قتل حجاج .

سوّمين نوع ويژگي هاي حج سال 85 را مي توان در مسائل درون سازماني و اقدامات و فعاليت هاي سازمان حج و زيارت و بعضي نهادها و سازمان هاي مرتبط با آن جستجو كرد كه تعدادي از آنها عبارتند از :

1 ـ انتصاب رياست جديد سازمان و شروع به كار آقاي مصطفي خاكسار قهرودي در اين جايگاه با بهره گيري از تجربيّات و موفّقيت هاي چند ساله در پست هاي مختلف ذيربط حج .

2 ـ اعزام زائران به سفر حج با گذرنامه بين المللي .

28

3 ـ جلوگيري از سفر حاجيان و زائراني كه خارج از سيستم رسمي سازمان حج و زيارت ، اقدام به گرفتن ويزاي سعودي كرده بودند .

4 ـ بهرهوري زائران بيت الله از سرويس خبري SMS و اطلاع رساني رايگان در پي توافق سازمان حج و زيارت با برخي مؤسسات خبري .

5 ـ راه اندازي سايت اينترنتي حج « هما » http : //haj . iranair . com براي اطلاع رساني سريع نسبت به پروازهاي حجاج .

6 ـ بيمه كامل همه زائران از 48 ساعت قبل از پرواز تا يك هفته پس از بازگشت .

7 ـ ارسال گوشت و برخي مواد مصرفي حجاج مانند عسل و مربا از ايران .

8 ـ انجام اقداماتي براي ارسال هزاران رأس گوسفند به عربستان براي قرباني نمودن زائران ايراني در زو عيد قربان .

9 ـ فعّاليت هاي صدا و سيما ، در توليد ويژه برنامه ها حج و نيز در پخش مستقيم مراسم دعاي كميل و برائت و اطلاع رساني و پخش اخبار روزانه حج .

10 ـ تصويب وظايف و اختيارات جديد بعثه مقام معظّم رهبري توسط شوراي عالي اداري كشور .

11 ـ راه اندازي شوراهاي فرهنگي و توسعه فعاليت هاي گروه هاي ارشاد در كاروان ها و اقدامات الكترونيكي معاونت امور روحانيون .

12 ـ راه اندازي شوراي راهبردي حج و فعاليت مستمر آن در موسم حج .

همه اين ويژگي ها و بسياري ويژگي هاي ذكر ناشده ديگر تأثيراتي را در جريان حج و روند فعاليت ها و برنامه هاي هر بخش از ستاد و بعثه مقام معظّم رهبري پديد مي آورد كه در بخش هايي از كتاب حج انعكاس يافته است .

در پايان از كلّيه معاونت ها و واحدهاي مختلف بعثه و سازمان حج و زيارت و بهويژه از واحد ارتباطات خبري بعثه و نيز نشريه زائر و ديگر عزيزاني كه در تهيه مطالب اين كتاب كمك نموده اند ، كمال تقدير و تشكر را دارم .

29

قابل ذكر است كه علاوه بر نشريه زائر و اخبار و گزارشات واحد خبري بعثه ، روزنامه ها و مجلات عربستان و سايت هاي مختلف خبري و حضور 45 روزه در مدينه و مكّه و يادداشت برداري هاي كامل و دقيق از كلّيه جلسات و مراسم كه امكان شركت در آنها وجود داشت ، دستمايه اصلي تأليف اين كتاب بوده است .

والحمد لله ربّ العالمين وصّلي الله علي نبيّنا

وحبيب قلوبنا محمّد وآله الطاهرين

حسن مهدويان

اوّل رجب 1428