بخش 16

349

چهارشنبه 13/10/85

چهاردهم ذيحجه 1427

ديدار روحانيون و معينه هاي نمونه حج 85 با نماينده ولي فقيه

140 تن از روحانيان و معينه هاي نمونه حج سال جاري ، روز چهارشنبه با آية الله محمدي ري شهري ، نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني ديدار و گفت و گو كردند .

در اين جلسه ابتدا تني چند از روحانيان و معينه هاي نمونه كه از ميان كليه روحانيان حج سال جاري برگزيده شده بودند ، ضمن ارائه تجربيات خود ، پيشنهادهايي را در زمينه مسائل فرهنگي و اجرايي حج مطرح كردند .

كاهش ظرفيت كاروان ها و تهيه هديه اي معنوي براي حجاج بيت الله الحرام از جمله پيشنهادهاي مطرح شده در اين جلسه بود كه مورد موافقت نماينده ولي فقيه قرار گرفت .

آقاي ري شهري از سازمان حج و زيارت خواست تا كاهش ظرفيت كاروان هاي حج را در دستور بررسي قرار دهد .

سرپرست حجاج ايراني ، معاونت آموزش و پژوهش بعثه را نيز مأمور كرد كه تهيه يك هديه معنوي و نيز يك سري آموزش ها و رهنمودها براي نگاه داشتن نورانيت حج در بازگشت از اين سفر معنوي را در دستور كار خود قرار دهد .

350

وي در اين جلسه از آغاز به كار تهيه دائرة المعارف حج در ماه هاي آينده خبر داد و گفت كه اين دايرة المعارف نيازهاي آموزشيوتخصصي زائرانوروحانيان راتأمين مي كند .

آية الله ري شهري همچنين از زحمات تمامي روحانيان و خواهران معينه قدرداني كرد و گفت : « در سال هاي اخير با توجه به گزينش هاي معاونت روحانيان ، علما و فضلاي بزرگي در جمع روحانيان حج قرار گرفته اند . »

در ابتداي اين نشست حجة الاسلام والمسلمين محمد صادق عرب نيا معاون روحانيون بعثه ، گزارشي از روند شناسايي و انتخاب روحانيان و معينه هاي برتر ارائه داد .

وي گفت كه انتخاب روحانيان نمونه براساس مصوبات شوراي برنامه ريزي و با 10 محور مشخص صورت گرفته است .

آية الله محمدي ري شهري همچنين در نشست جمعي از مبلغان مذهبي حج سال 85 با استناد به روايتي از رسول مكرم اسلام ( صلّي الله عليه وآله ) به تشريح ويژگي هاي مبلغ ديني از ديدگاه اسلام پرداخت و افزود : « هدف اصلي مبلغ بايد نزديك تر كردن دل ها به خدا و ساخت انسان هايي عاشق خداوند باشد . تبليغ براي اسلام توفيق بزرگي است و توفيق مضاعف ، خدمت در مسير تحقق اهداف بلند حج ابراهيمي ـ محمدي است .

نماينده ولي فقيه با اشاره به حديثي از رسول اعظم ( صلّي الله عليه وآله ) گفت : « توفيق هدايت يك نفر ، ارزش بالاتري نسبت به تمامي ارزش هاي مادي دارد . »

آقاي ري شهري انتقال معارف ناب اهل بيت ( عليهم السلام ) را در كنار حل شبهات درباره اسلام ويژگي ديگر مبلغ ديني دانست و افزود : « كسي مي تواند مبلغ دين خدا باشد و امر اهل بيت ( عليهم السلام ) را احيا كند كه در شناخت دين همه سونگر باشد و به گونه اي اجتهادي با معارف اهل بيت ( عليهم السلام ) آشنا باشد كه بتوان گفت بيان مبلغ ، همان فرمايش رسول گرامي اسلام ( صلّي الله عليه وآله ) و اهل بيت معظم آن حضرت است .

قدرداني نماينده ولي فقيه از ذابحان

نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني از ذابحاني كه در حج تمتع امسال

351

مسئوليت طرح قرباني حجاج ايراني را برعهده داشتند ، تشكر كرد .

94 ذابحي كه از 20 استان كشور به حج مشرف شده اند ، در روز عيد قربان 85 هزار گوسفند را به نيابت از حجاج ايراني ذبح كردند و در روز دوم ، قرباني كل حجاج ايراني را به پايان رساندند .

آية الله محمدي ري شهري در جمع ذابحان ، فعاليت آنان را بسيار ارزنده خواند و گفت : « قرباني ، يكي از نقاط ضعف حج در گذشته بود و گوشت ها مصرف نمي شد ؛ اما با برنامه ريزي هاي صورت گرفته در طول سال هاي گذشته ، به يكي از نقاط قوت حج زائران ايراني تبديل شده است . لازم است طرح موفق قرباني همه ساله با قوت هرچه بيشتر انجام شود . »

وي از سازمان حج و زيارت خواست كه با برنامه ريزي مناسب ، سال آينده گوسفند قرباني حجاج ايراني از ايران وارد شود . 94 ذابح حج سال جاري از بين دو هزار متقاضي انتخاب شده اند كه 58درصد اين عده آزاده ، رزمنده ، جانباز و فرزند شهيد هستند . در سال جاري دو دامپزشك ، كاروان ذابحان را همراهي مي كنند و طي هفت سال اجراي طرح قرباني تاكنون جمعاً 250 ذابح به حج مشرف شده اند .

ميانگين ذبح هر ذابح در روز عيد قربان 905 گوسفند بود . در كاروان ذابحان نيز پنج روحاني ، وظيفه راهنمايي و آموزش اعتقادي را به عهده داشتند .

كنفرانس مطبوعاتي و راديو تلويزيوني رييس سازمان حج

رييس سازمان حج و زيارت در يك گفت و گوي مطبوعاتي و راديو تلويزيوني ، حج 85 را در كليه جهات موفق و نشانه عظمت و عزت ايران اسلامي دانست .

مصطفي خاكسار قهرودي اظهار داشت كه بسياري از مسؤولان ايراني و خارجي ، حج امسال را حجي روان و قابل تحسين توصيف كرده اند . در حج امسال در دو بعد فرهنگي و عمليات ميداني شاهد تحول بوديم و با اقداماتي كه دولت عربستان ، به خصوص در بخش رمي جمرات انجام داده بود ، حدود دوميليون و 500 هزار زائر

352

شركت كننده در كنگره حج ، توانستند حج مقبول ، خوب و كم مشكلي را انجام دهند .

قهرودي تصريح كرد : « به دلايل متعدد ، زائران ايراني در منطقه عرفات تا مزدلفه با مشكلاتي از جمله توقف هاي طولاني در مسير مواجه بودند كه با پيگيري نيروهاي سازمان حج و زيارت ، مشكل برطرف شد و زائران ايراني ، البته با سختي بيشتر ، اين مرحله از حج را نيز با موفقيت سپري كردند .

سازمان حج و زيارت مشكلات زائران ايراني را به دولت سعودي منعكس كرده و خواستار رفع مشكلات موجود در آينده شده است . »

رييس سازمان حج و زيارت گفت : « زائران ايراني در بين زائران شركت كننده در حج ، در نظم و انضباط انفرادي و گروهي سرآمد هستند و مقام هاي سعودي نيز بارها به نظم زائران ايراني اذعان كرده اند . »

خاكسار قهرودي گفت : « تلاش زيادي انجام شد تا با اجراي برنامه هاي متنوع ، رفاه زائران ايراني در حج امسال افزايش يابد كه در اين زمينه موفق بوديم ، اما در زمينه انتقال گوسفندان قرباني از ايران نتوانستيم برنامه اي را كه پيش بيني كرده بوديم انجام دهيم .

علت عدم موفقيت در اين زمينه نيز محدوديت زماني و مسير طولاني مكانيزم هاي اجرايي و اداري در دو كشور بود . »

وي در زمينه اسكان زائران در منطقه مركزي حرمين شريفين گفت : « تمركز زائر در منطقه پرتراكم مركزي حرمين شريفين ، بهويژه در مكه مكرمه به معني آسايش زائر نيست ، زيرا تحقيقات سازمان حج و زيارت نشان مي دهد با ويژگي هاي زائر ايراني از جمله ذائقه زائران و اين كه زائران ايراني به طور ميانگين روزانه سه نوبت در حرمين حضور مي يابند و با توجه به هزينه اي كه مايل به پرداخت آن هستند ، در حال حاضر بهترين موقعيت را از نظر اسكان دارند . »

وي تأكيد كرد كه زائر ايراني در نقطه دورتر از حرم ، اما آرام و تميزتر و برخوردار از وسيله نقليه ، آسايش و امنيت بيشتري دارد و بهتر مي تواند به عبادات خود برسد .

وي درباره هزينه حج زائران ايراني گفت : « زائر ايراني براساس خدماتي كه استفاده

353

مي كند ، بين 580/1 تا دو ميليون و چهل هزار تومان پرداخت مي كند كه اين مابه التفاوت بستگي به ايستگاه پروازي زائر از ايران ، نزديكي يا دوري به حرمين در مكّه و مدينه و برخورداري از امكانات خاص در هتل است . جمهوري اسلامي ايران امروز با كمترين هزينه ، بالاترين خدمات را به زائران بيت الله الحرام ارائه مي كند . »

وي در پاسخ اين سئوال كه سازمان حج و زيارت چه اقدامي براي تأمين كالاي مناسب سوغاتي زائران ايراني انجام داده است ، گفت : « علاوه بر شركت شاهد كه برخي كالاهاي مورد نياز زائران را با امتيازاتي تأمين كرده است ، درنظر داريم در آينده ، شركت شاهد بتواند دامنه فعاليت خود را به داخل عربستان نيز گسترش دهد و با هماهنگي مقام هاي عربستان فروشگاه هايي را در مكّه و مدينه ايجاد كند تا زائران ايراني بتوانند بدون دغدغه با قيمت مناسب سوغاتي كيفي مورد نياز خود را تهيه كنند . »

گفتوگو با مسؤول تداركات مكّه در مورد خدمات و تغذيه حجاج

تأمين و توزيع بيش از 7000 تُن اقلام مورد نياز زائران در مكه معظمه ، توسط هشت نفر از خادمين در واحد تداركات انجام مي شود . چنين حركتي جز با توكل خادمين و دعاي حجاج امكان پذير نبوده و نيست . حاج محمدصادق رضايي ، مسؤول تداركات زائران در مكّه ، ضمن اعلام اين مطلب در گفت و گو با نشريه زائر ، همكاري صميمانه مديران و عوامل اجرايي كاروان ها و زائران محترم را خواستار شد .

كيفيت ؛ دغدغه اصلي در تأمين منابع غذايي

مسؤول واحد تداركات ستاد مكّه معظمه در تشريح فرايند تأمين منابع غذايي مورد نياز گفت : « تعداد اقلامي كه بايد براي ارائه خدمات به حجاج تهيه گردد ، 76 مورد است كه از اين ميان 22 قلم به جهت كيفيت بهتر از ايران خريداري مي گردد ، 18 قلم به خاطر سهولت تهيه توسط مديران كاروان ها در عربستان تأمين مي شود و 36 قلم كالاهاي اساسي تداركات نيز از طريق انبارهاي مركزي و انبارهاي فرعي ، بين كاروان ها توزيع مي شود . »

354

حاج محمدصادق رضايي افزود : « حجم و كيفيت منابع مورد نياز از طريق انجام كار كارشناسي دقيق تعيين مي گردد . سپس از طريق برگزاري مناقصه بين شركت هاي معتبر داخلي و خارجي ، پيمانكار تأمين و توزيع اقلام مورد نياز مشخص مي شود . در تمامي اين مراحل ، كيفيت حداكثري اقلام ، مورد توجه ويژه كارشناسان تداركات است . »

سرانه بار هر كاروان

مسؤول واحد تداركات مكّه اعلام كرد : ميانگين بار دريافتي هر كاروان حدوداً 1200 كارتن به وزن تقريبي ده تن است و سرانه تقريبي هر زائر در مكه مكرمه حدود 111 كيلو !

زمان بندي توزيع و لزوم حساسيت ويژه مديران

حاج محمدصادق رضايي كه توفيق خدمتگزاري در نوزده سفر حج تمتع را دارد ، بخش مهم فعاليت واحد تداركات را توزيع اقلام اساسي عنوان كرد و افزود : « در سال هاي قبل ، كل فرايند صدور و تحويل حواله اقلام به كاروان ها و همچنين توزيع اقلام در موسم تمتع صورت مي گرفت كه درنتيجه ، امكان برنامه ريزي در اين زمينه وجود نداشت و باعث بروز مشكلاتي همچون صف هاي طويل در مراكز توزيع و عدم دسترسي به موقع برخي كاروان ها به اقلام مورد نظر مي شد ؛ ازاين رو براي رفع اين مشكل ، اولاً صدور و تحويل حواله ها به مديران در ايران صورت مي پذيرد و ثانياً مديران و عوامل اجرايي بايد طبق برنامه زمان بندي كه به آنها اعلام شده ، براي دريافت اقلام مورد نياز به مراكز توزيع مراجعه كنند . توزيع اقلام كاروان هاي مدينه قبل ، صبح و كاروان هاي مدينه بعد ، بعدازظهر انجام مي پذيرد . »

او تصريح كرد : « حواله هاي مذكور در رنگ هاي متمايز و داراي تاريخ مشخص بوده و باتوجه به اين كه قسمتي از توزيع در انبارهاي فرعي توسط نيروهاي سعودي صورت مي گيرد ، متن حواله ها به دو زبان فارسي و عربي تنظيم شده است . »

355

حاج آقا رضايي ادامه داد : « علاوه بر اين ، براي توزيع اقلام غذايي حساس ، تمهيدات خاصي درنظر گرفته شده است كه از آن جمله ، مراكز توزيع لبنيات به شش مركز افزايش يافته است . »

بحران ، بي معني است

حاج محمدصادق رضايي در پاسخ به سئوالي درباره حوادث غيرمترقبه حوزه تداركات و تمهيدات لازم براي مديريت بحران در اين موارد گفت : « كوچك ترين اشكالي در خدمات تداركات ، ممكن است منجر به بروز صدماتي جبران ناپذير در كل زنجيره خدمات حج گردد . ازاين رو به هيچوجه اجازه بروزبحران درفعاليت ها را نمي دهيم و هميشه يك گام از نيازها جلوتر هستيم و به قولي « هميشه جنسمان زير سرمان است » .

رييس اداره برنامه ريزي و نظارت سازمان حج و زيارت ادامه داد : « پيش بيني هاي لازم از قبيل درنظر گرفتن مقداري ظرفيت مازاد در انبارها يا اختصاص اعتبار لازم به مديران كاروان ها براي تهيه اقلام غذايي ضروري ، با نهايت دقت صورت گرفته و اگر به هر دليلي كاروان ها نتوانند اقلام غذايي اصلي را از مراكز توزيع تهيه كنند ، بودجه مورد نظر براي تأمين آن پيش بيني گرديده است . »

حجاج ، حلقه آخر زنجيره نظارت

حاج محمد صادق رضايي در ادامه ، خطاب به حجاج امسال گفت :

علي رغم تمامي تمهيدات ، دقت ها و نظارت هايي كه صورت مي گيرد ، زائران نيز حتماً كيفيت و تاريخ انقضاي مواد غذايي را مورد توجه قرار دهند و در صورت وجود هرگونه اشكال ، مديران كاروان ها را مطلع سازند . در صورت تكرار اين مسئله ـ كه احتمال آن بسيار ضعيف است ـ بازرسان و ناظران بعثه مقام معظم رهبري را كه روزي حداقل يك بار به كاروان ها سركشي مي كنند ، مطلع سازند . همچنين ستاد منطقه اي در مكه معظمه آماده دريافت پيشنهادها و نظرات زائران محترم خواهند بود .

356

آغاز فعاليت مجدد سيستم حمل و نقل حجاج ايراني در مكّه مكرمه

در پي توقف هشت روزه فعاليت شبكه حمل و نقل درون شهري در مكّه مكرمه كه به خاطر اعزام زائران خانه خدا به مشاعر مقدسه انجام گرفت ، از روز چهارشنبه مجدداً فعاليت اتوبوسراني جمهوري اسلامي ايران از هجده منطقه شهري مكّه آغاز شد .

ناوگان درون شهري كشورمان در مكّه با ظرفيت كامل و به صورت شبانه روزي ، حجاج ايراني را از محل مسكوني شان واقع در تمامي مناطق شهري ، مستقيماً به حرم مطهر انتقال مي دهد .

براي سهولت تشخيص اتوبوس ها و ميني بوس هاي ويژه حمل حجاج ايراني ، تمام آنها مزين به پرچم بزرگ جمهوري اسلامي و نصب شماره خطر هستند .

گردش تعداد زياد وسايل نقليه ايراني با علائم جمهوري اسلامي ايران در سطح شهر مكّه ، فضاي شهر را به حالت شهرهاي ايران درآورده است . در حال حاضر تمامي حجاج ايراني كه اعمال خود را انجام داده اند ، در مكه مكرمه به سر مي برند و از امروز به تدريج ، حجاجي كه مدينه بعد بوده اند عازم اين شهر خواهند شد .

طرح كنترل بهداشتي آب زمزم

معهد خادم الحرمين درباره چاه زمزم و ويژگي هاي فيزيكي ، شيميايي و باكتريولوژي چاه زمزم مطالعاتي را انجام داده است ، براساس اين پژوهش ، آب زمزم مورد كنترل كيفي قرار مي گيرد .

معهد خادم الحرمين اعلام كرده است : « بيم آن مي رود كه آب زمزم در اثر فعاليت هاي فزاينده انساني و زيست محيطي در آينده آلوده شود . به همين دليل قرار است يك سيستم هشدار زودهنگام جهت كشف هرگونه تغييرات ناگهاني در مجراهاي تأمين كننده آب زمزم و منابع آن و تحليل كيفيت آب ها راه اندازي شود .

در حال حاضر ، آب زمزم پيش از توزيع با اشعه ماوراي بنفش ضدعفوني مي شود . »

357

پژوهشي در مورد تعيين درصد بيماري ها در حجاج مسنّ

مركز پژوهش هاي حج دانشگاه ام القري از كشورهاي اسلامي خواست حجاج كشورهاي خود را از نظر سني محدود كنند .

به گزارش دفتر رياست سازمان حج و زيارت كشورمان ، اين مركز در پي مطالعات خود ، اين درخواست را به سبب بيماري هاي مختلف حجاج كشورهاي جهان ارائه كرده و خواستار پايين آمدن ميانگين سنّي حجاج شده است .

براساس مطالعات اين مركز علمي ، حجاج مسن ـ كه نيمي از حجاج را تشكيل مي دهند ـ به بيماري هاي زير مبتلا هستند :

ـ 9/44 % دردهاي عضلاني و مفاصل ؛

ـ 3/26 % فشار خون ؛

ـ 8/18 % ناراحتي هاي ريوي ؛

ـ 6/13 % ناراحتي هاي قلبي ؛

ـ 8/11 % بيماري هاي جهاز هاضمه ؛

ـ 9/7 % معلوليت هاي حركتي .

358

پنج شنبه 14/10/85

پانزدهم ذيحجه 1427

فعاليت هاي رابطان معاونت امور روحانيون بعثه

يكي از امور اساسي در حج ، انجام درست مناسك حج توسط زائران است كه اين امر زير نظر روحانياني كه همراه كاروان ها اعزام مي شوند ، انجام مي گيرد .

همه ساله تعدادي از روحانيون زبده و مجرب به عنوان رابط ميان بعثه رهبر معظم انقلاب با روحانيون كاروان ها انتخاب مي شوند تا بر حسن انجام كارهاي روحانيان در كاروان ها ، هم در ايران و هم در حرمين شريفين و همراهي آنان با زائران و برگزاري جلسات توجيهي و آموزشي نظارت كنند ، گروه رابطان وابسته به معاونت امور روحانيون است .

براي انتخاب روحانيون رابط ، آيين نامه مدوّن و مصوبي وجود دارد كه شرايط خاصي را براي رابط درنظر گرفته است كه از جمله آن داشتن دست كم سابقه هفت سفر حج يا عمره به عنوان روحاني است .

رابطان كه از ميان روحانيان باتجربه در امر حج انتخاب مي شوند ، در دو نوبت ضمن سركشي به كاروان ها و گفت و گو با زائران ، مدير و روحاني ، به بررسي عملكرد روحاني كاروان پرداخته ، نظريات آنان را به معاونت امور روحانيون منتقل مي كنند . اين

359

سابقه در پرونده روحاني نگهداري مي شود تا نقاط قوت و ضعف هر روحاني روشن شده ، نسبت به اعزام وي در نوبت هاي آينده و نيز رفع نقاط ضعف مديريتي وي ، اقدام شود .

درضمن ، تجربيات برخي از روحانيون در طول سفر ، از طريق رابطين به بعثه منعكس و سپس به روحانيون حج منتقل مي شود تا آنان هم از اين تجربه استفاده كنند .

به طور معمول هر روحاني رابط ، براي بررسي وضعيت پنجاه روحاني در مدينه و به همين تعداد در مكّه ، ايفاي مسئوليت مي كند .

گروه رابطان هر روز صبح ، ساعت 30/7 در معاونت امور روحانيون تشكيل جلسه مي دهد و علاوه بر صحبت درباره مشكلات فرهنگي ، مشكلات اجرايي را هم كه در طول سركشي به كاروان ها يا شركت در جلسات روزانه ستادهاي منطقه اي به دست مي آورند ، مورد بحث قرار مي دهند . جمع بندي اين مطالب به نظر مسؤولان مي رسد تا آنان درباره رفع اين مشكلات تصميم گيري كنند .

نابساماني حمل و نقل در دو روز گذشته

بسياري از زائران كشورمان از وضعيت نابسامان حمل و نقل در مكّه مكرمه در روزهاي چهارشنبه و پنج شنبه انتقاد داشتند و از بي نظمي در ورود و خروج سرويس ها در خطوط مختلف و سوار نكردن مسافران در ايستگاه هاي بين راه و در برخي موارد ، معطلي هاي طولاني بهويژه در حاشيه فروشگاه ها به شدت گلايه داشتند و خواستار رسيدگي مسؤولان امر به اين بي نظمي شدند .

توصيه هاي معاونت آموزش و پژوهش بعثه درباره طواف و حضور در مسجدالحرام

معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبري اعلام كرد كه در روزهاي اخير ، به دليل تراكم جمعيت حجاج و ازدحام در محدوده مطاف زائران بيت الله الحرام به نكات

360

ذيل اكيداً توجه فرمايند :

1 . از انجام طواف مستحبي خودداري كرده ، محدوده مطاف را براي كساني كه طواف واجب دارند ، خلوت كنند .

2 . درمقابل خط حجرالأسود توقف نكنند ، آرام تكبير بگويند و بگذرند تا مشكلي براي طواف كنندگان بهوجود نيايد .

3 . هنگام طواف ، اذكار و دعاها را آهسته بخوانند تا طواف كنندگان تمركز بيشتري داشته باشند و دچار ترديد و شك نشوند .

4 . بانوان محترم ، پس از انجام طواف واجب ، به دليل اختلاط موجود ، از نزديك شدن به حجرالأسود و انجام طواف مستحبي اكيداً پرهيز كنند .

5 . حلقه درست كردن پشت مقام ابراهيم براي خواندن نماز طواف ، موجب وهن مذهب است ؛ گذشته از اين كه مانع درست انجام شدن طواف ديگران و درنتيجه باعث آزار مسلمانان مي شود . از اين رو پشت مقام ابراهيم هرجا كه حلقه طواف پايان مي پذيرد ، نماز طواف را بخوانند كه با فتاواي مراجع معظم تقليد نيز مطابقت دارد .

6 . از خوردن غذا و خوابيدن در مسجدالحرام اجتناب فرمايند .

7 . ادعيه و زيارات را آرام بخوانند تا مانع بهره برداري ديگران از فضاي معنوي مسجدالحرام نشود .

8 . هنگام حضور در مسجدالحرام ، يكديگر را با صداي بلند صدا نكنند .

بازار فروش طلا و تسبيح در مكّه

تجارت تسبيح و طلا ، بالاترين تجارت در شهر مكّه است . تقريباً روزانه پنج ميليون ريال سعودي ( يك ميليون و سيصد و اندي هزار دلار ) طلا توسط حجاج خريداري مي شود . بيشترين خريداران طلا از حجاج اندونزي ، مالزي و از دول عربي الجزايري و تونسي و سپس ديگر دول حاشيه خليج فارس هستند . اين اقبال نسبت به طلاي اين محيط ، همچنين به دليل بالا رفتن طراز عالي ساخت طلا در عربستان سعودي است .

361

تسبيح نيز به دليل جنبه هديه اي آن ، توسط ميليون ها حاجي خريداري و به خويشان و دوستان هديه داده مي شود .

رييس اتحاديه تسبيح فروشان مكّه ، بر اين باور است كه ميليون ها عدد تسبيح در ايام حج در بيش از 65 تا 75 مركز تجاري مخصوص به تسبيح فروخته مي شود . قيمت اين تسبيح ها از 1 ريال تا 20 ريال و گاه بيشتر هم مي رسد . نوع اخير ، كار تركيه است و از پوست لاك پشت تهيه مي شود . تسبيح مرجان ، نوع ديگري است كه هر گرم آن ، پنجاه تا دويست ريال است . همين طور تسبيح هايي از ياقوت و زمرد ساخته مي شود كه هر گرم آن ، از 1500 تا 5000 ريال قيمت دارد . تسبيح از جنس عاج نيز موجود است كه قيمت آن 100 تا 1000 ريال است . يك تسبيح نادر نيز در بازار هست كه از نقره و دست ساز است و قيمت آن 3000 ريال است .

تقريباً همه زائران ، تسبيح مي خرند ، اما حجاج كشورهاي حاشيه خليج فارس بيشتر تسبيح هاي گران قيمت تهيه مي كنند . در حالي كه حجاج ترك و يمني به سمت تسبيح هاي متوسط مي روند و حجاج هند و پاكستان و آفريقا و ايران به دنبال تسبيح هاي ارزان قيمت هستند .

362

جمعه 15/10/85

شانزدهم ذيحجه 1427

ديدار اعضاي شوراي راهبردي حج با نماينده ولي فقيه

نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني در ديدار اعضاي شوراي راهبردي حج از اين شورا به عنوان اتاق فكر بعثه رهبر معظم انقلاب ياد كرد و خواستار تدوين سياست ها و برنامه هاي پنج ساله حج براساس برنامه چشم انداز شد .

آية الله محمدي ري شهري در اين ديدار ، هدف اصلي شوراي راهبردي حج را تلاش براي رسيدن به حج مطلوب خواند و گفت : « اين شورا بايد براساس ظرفيت ها و مقدورات بعثه و محدوديت هاي كشور ميزبان در ايام حج ، بررسي هاي لازم را انجام دهد . »

در اين ديدار ابتدا مسؤول دبيرخانه شوراي راهبردي گزارشي از نتايج ارزيابي و بررسي وضعيت عملكرد حج سال جاري و تصميمات اتخاذ شده در يازده جلسه اين شورا ارائه داد . شوراي راهبردي حج با حكم نماينده ولي فقيه ، مسئوليت هدايت پژوهش ها و مطالعات راهبردي در عرصه حج و ارزيابي طرح ها و برنامه ها و استراتژي هاي توسعه حج و زيارت را به عهده دارد .

ارزيابي كلان چگونگي تحقق اهداف حج نيز برعهده اين شوراست . محمد شريعتمداري رياست شوراي راهبردي حج را به عهده دارد .

363

توضيحاتي درباره گروه بندي كاروان هاي ايراني از نظر قيمت

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج ، باتوجه به اين كه اجاره بهاي هريك از ساختمان هاي اجاره شده در مكّه و مدينه براي موسم حج با ساختمان ديگر تفاوت دارد ، بنابراين ، از يك طرف نمي توان همه كاروان ها و ساختمان ها را با نرخ واحد و مبلغ يكسان محاسبه كرد و از سوي ديگر اگر بخواهيم دقيقاً وجه اجاره را براي يكايك كاروانها به طور جداگانه محاسبه و از زائران دريافت كنيم ، فقط در مكّه با صدها نرخ بابت اسكان حجاج ايراني مواجه خواهيم بود ؛ راه حل ميانه اين است كه براساس عوامل متعدد دخيل در امر مسكن ، مانند كيفيت منزل ، فاصله آن تا حرم ، امكانات جانبي و نرخ اجاره و نظاير آن ، نسبت به دسته بندي منازل اجاره شده و قيمت گذاري و در واقع تعيين گروه قيمتي در مورد مسكن اقدام نماييم .

بر اين مبنا در مكّه مكرمه با درنظر گرفتن وضعيت ساختمان هاي متعدد ، روي هم رفته سه گروه قيمتي تنظيم شده است .

طبيعي است با تشكيل گروه هاي قيمتي مسكن ، گامي به سوي ايجاد عدالت نسبي برداشته شده ، هرچند مبلغ اجاره ساختمان از زائر دريافت نشده باشد .

نكته بعدي اين است كه گروه بندي منازل مدينه ، درواقع نسبت به مقدورات و امكانات و شرايط اسكان در مدينه منوره ، معنا و مفهوم پيدا مي كند ؛ همان طور كه گروه هاي قيمتي مكّه نيز با توجه به موقعيت شهر مكّه قابل تنظيم است .

در مدينه با ساخت و سازهاي موجود و گسترش شهر ، تأمين مسكن مناسب تا حدي امكان پذير است ، اما در مكّه عوامل مختلف ، نظير كوهستاني بودن شهر ، حضور جمعيت ميليوني زائران به طور همزمان براي انجام مناسك حج و همچنين نوع گسترش طولي شهر نسبت به مركزيت حرم كه ساختمان هاي جديد را از بيت الله الحرام دور كرده ، در كنار شرايط نامناسب فيزيكي و بهداشتي بسياري از ساختمان هاي اطراف حرم و
سرانه فضاي اختصاص يافته به هر حاجي در مكّه نسبت به مدينه ، مجموعاً باعث مي شود كه توقع ما از منازل مكّه در سطح مدينه نباشد ؛ ازاين رو بايد انتظار خود را با وضع موجود

364

و امكانات و مقدورات تطبيق دهيم .

گفتني است كه مقايسه وضعيت اسكان در عمره با حج تمتع نيز اشتباه است ؛ نظام عمره شرايط و بازار خاص خود را دارد و نمي توان آن را با موضوع حج مخلوط كرد .

ناديده گرفتن اين توصيه ها عاملي براي تأخير پروازها

در روزهاي اوليه بازگشت حجاج به كشور ، هواپيمائي با تأخيرهايي مواجه شد كه علت تأخير بعضي از پروازهاي جده ، بي توجهي برخي از زائران به توصيه هايي بود كه قبل از عزيمت بايد به آنها توجه داشته باشند ؛ از جمله اين توصيه ها مناسب نبودن ساك ها و بسته هايي است كه به بار تحويل مي شود و يا استاندارد نبودن كيف ها و ساك ها و همچنين همراه داشتن لوازمي مثل تيغ ، چاقو ، ناخن گير در ساك دستي كه به داخل هواپيما منتقل مي شود . گفتني است كه در طول چند روز گذشته توجه نكردن به اين توصيه ها و تذكرات باعث تأخيرهايي در پرواز هواپيماها شده است .

زائران بايد اين وسايل را حتماً در ساك بزرگي كه به قسمت بار تحويل مي دهند بگذارند ؛ نه در ساك دستي كه به داخل هواپيما مي آورند .

آغاز مجدد طرح توسعه پل جمرات

پس از گذشت 72 ساعت از پايان وقوف حجاج در مني و بازگشت آنان به مكّه مكرمه ، دومين مرحله ساخت پل جمرات آغاز شد .

به نوشته روزنامه « عكاظ » براي تكميل طرح توسعه پل جمرات ، 10 هزار نفر از نيروهاي عادي ، فني و مهندسي مشغول به كار شده اند .

ساخت و تكميل پل جمرات از ابتدا طيّ سه مرحله پيش بيني و سرمايه گذاري شد . اولين مرحله آن از سيزدهم ذيحجه پارسال ، شروع شد و تا چند روز پيش از موسم حج امسال ، دو طبقه از پل مورد بهره برداري قرار گرفت . قرار است مرحله دوم اين طرح كه شامل طبقه سوم پل جمرات است ، تا نيمه ذيقعده سال آينده به پايان برسد و آخرين

365

مرحله كه شامل طبقه چهارم و برخي تأسيسات جانبي است ، تا دو سال ديگر يعني قبل از موسم حج 1387 كامل گردد .

براساس اين گزارش ، مرحله سوم ساخت پل رمي جمرات ، ورود حجاج را از سمت شمال و خروج آنان به غرب مني را سرعت مي بخشد . همچنين ورود حجاج از سمت جنوب مكّه به اين پل مرتبط مي شود .

امسال به سبب اجراي اولين مرحله طرح توسعه و نيز تدبيرهاي امنيتي نيروهاي انتظامي و نظامي عربستان ، رمي جمرات نسبت به همه سال هاي گذشته به آسان ترين وجه و بي مشكل ترين صورت برگزار گرديد .

366

شنبه 16/10/85

هفدهم ذيحجه 1427

نزول باران رحمت در مكه مكرمه

معمولاً هر سال پس از اعمال حج ، باران رحمت بيكران الهي بر حاجيان مي بارد . امسال نيز در شامگاه جمعه ساعت 6 تا 7 بعد از ظهر ، باران ، شهر خدا را شست . گاهگاه باران به تندي مي باريد و گاهي نيز نم نم آن صورت حاجيان را صفا مي داد ؛ به طوري كه از ناودان طلاي كعبه معظمه كه بر بالاي حجر اسماعيل قرار دارد ، آب بام كعبه به پايين سرازير مي شد .

زائران تلاش بسياري مي كردند تا بتوانند از آن آب بهره مند شوند ، اما به علت تراكم جمعيت ، هرساله از دهه اول ذيحجه به مدت دو هفته حجر اسماعيل را مي بندند و به همين علت امكان بهره مندي از آن آب براي زائران ميسر نيست . . . .

زائران با وجود خيس بودن زمين و نم نم باران ، شايد زودتر از هميشه در صف نماز جماعت عشا ايستادند و به شكرانه اين نعمت الهي سر بر زمين نهاده ، سجده شكر كردند .

قابل توجه است كه هرچند خيابان هاي اين شهر براي ساعاتي با آب گرفتگي و ترافيك مواجه شد ، اما پس از آن مأموران نظافت ، شهر و مخصوصاً منطقه حرم را به حالت عادي درآوردند .

367

كارشناسان ، بارندگي پس از اعمال حج را براي رفع آلودگي هاي ناشي از حضور بيش از دوميليون زائر در اين شهر مؤثر مي دانند و مي توان اين پديده طبيعي را از معجزات الهي در ايام حج برشمرد .

باري ، صاحب خانه اين چنين از مهمانان خويش پذيرايي مي كند .

ديدار اعضاي واحد اهل سنت بعثه بانماينده ولي فقيه

نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني وجود برخي عقايد افراطي در جوامع اسلامي را در جهت اهداف دشمنان اسلام دانست و خواستار هوشياري در مقابل توطئه هاي دشمنان شد .

آية الله محمدي ري شهري ، در جمع اعضاي واحد امور اهل سنت بعثه رهبر معظم انقلاب ، با اشاره به پيام ولي امر مسلمين به جهان اسلام ، از تمامي مسلمانان بهويژه علما و نخبگان خواست تا در مقابل اين دشمني ها از خود هوشياري كامل نشان دهند .

وي با اشاره به نكات مهم پيام حضرت آية الله خامنه اي در حج سال جاري درباره ضرورت وحدت مسلمانان ، خاطرنشان كرد :

يكي از مهم ترين حربه هاي دشمنان اسلام ، اختلاف افكني ميان برادران اهل تسنن و تشيع و متعاقب آن زمينگير كردن حركت جهاني انقلاب اسلامي و خط امام خميني است .

با اين وجود ، روند رو به رشد بيداري در جهان اسلام نشان مي دهد كه اهداف انقلاب اسلامي و امام امت در مسير بيداري جهاني در حال محقق شدن است .

نماينده محترم ولي فقيه افزود :

به بركت انقلاب اسلامي ، در شرايط كنوني ، اسلام گسترش جهاني و بين المللي پيدا كرده و وعده هاي الهي در حال محقق شدن است . از همين روست كه دشمنان ، نگران به خطر افتادن منافع خود شده اند .

368

در اين ديدار كه تعدادي از ائمه جماعات ، نمايندگان و نخبگان اهل سنت از مناطق مختلف ايران و همچنين تعدادي از ميهمانان اهل تسنن بعثه رهبر معظم انقلاب حضور داشتند ، حجة الاسلام و المسلمين محمد حسن زماني طي سخناني ، قدرداني خود را از عنايات مقام معظم رهبري نسبت به برادران اهل تسنن ابراز كرد .

همچنين برخي از علماي اهل تسنن و ميهمانان نيز در اين ديدار به بيان نقطه نظرات خود درباره موضوع جلسه پرداختند .

حضور رييس سازمان حج و زيارت و رييس ستاد مكّه در ايستگاه ها با لباس عوامل حمل و نقل

مكّه مكرمه ـ در پي گزارش هاي متعدد رسيده به ستاد اجرايي حج درباره بروز بعضي اختلالات در جابه جايي زائران ، مسؤولان ارشد ستاد با به كارگيري كليه نيروها و با حضور در ايستگاه هاي مختلف درون شهري ، از نزديك بر نحوه خدمات رساني نظارت و دستور مقتضي را صادر كردند .

آقاي خاكسار قهرودي ، رييس سازمان حج و زيارت با پوشيدن لباس عوامل حمل و نقل به همراه رييس ستاد مكّه و مدير حمل و نقل درون شهري براي بررسي و حل مشكلات پيش آمده ، چندين نوبت در ساعات مختلف شبانه روز گذشته در ايستگاه هاي مختلف حاضر شدند و از نزديك بر نحوه خدمات رساني و اجراي تدابير اتخاذشده نظارت كردند . خبرنگار زائر از روان شدن خدمات حمل و نقل خبر داد .

بنابر اين گزارش ، علت اصلي تأخيرهايي كه در روزهاي اخير در بعضي از ايستگاه ها مشاهده شده ، تحويل ديرهنگام اتوبوس هاي خط پس از ايام تشريق از سوي عربستان بوده است .

رضايي مدير حمل و نقل درون شهري در ستاد حج ايران گفت و گو با زائر گفت :

شلوغي و ترافيك سنگين وسايل نقليه در شب دهم ( عيد قربان ) موجب استهلاك اتوبوس ها و نقص فني آنها شد و همين امر موجب شد كه بيش از

369

نيمي از آنها پس از ايام تشريق به دليل تعميرات فني و نصب سقف هاي آنها ، در اختيار ناوگان حمل و نقل درون شهري قرار نگيرد ، از اين رو ناچار شديم با كمتر از 50 % ظرفيت در خدمت زائران بيت الله الحرام باشيم و درنتيجه ، در روزهاي اول پس از ايام تشريق با كمبود اتوبوس و تراكم مسافر مواجه شديم . به علاوه وجود ترافيك سنگين در شهر مكّه و كُندي حركت وسايل نقليه در روزهاي پس از ايام تشريق از جمله دلايل ديگر است .

رضايي درباره تدابير انديشيده شده دراين باره گفت :

ما با تدبير رييس سازمان و پي گيري هاي همكارانمان در واحد حمل و نقل درون شهري يك ايستگاه كمكي در كنار باب علي مستقر كرديم كه در مواقع پرتراكم با استقرار 10 تا 20 دستگاه اتوبوس از شركتي غير از نقل جماعي ، كار انتقال مسافران را انجام بدهد . شب جمعه ما از اين ايستگاه كمكي استفاده كرديم و خوشبختانه با موفقيت ، زائران را به منازلشان منتقل كرديم . علاوه بر اين ، عوامل كنترل كننده را هم در مسيرها و ايستگاه ها افزايش داديم تا رانندگان وظايف خود را دقيق تر انجام دهند .

مسؤول واحد حمل و نقل شهري درباره طرح هايي كه زائران براي تسهيل در امر حمل و نقل مي دهند گفت :

از حجاج عزيز تشكر مي كنيم كه همكاري خوبي با ما داشته اند و قدرشناس زحمات همكاران ما در واحد حمل و نقل شهري هستند . در اين ايام معمولاً زائران از روي دلسوزي و روان تر شدن حمل و نقل ، طرح هاي متعددي را ارائه مي دهند كه ما عموماً طرح ها را بررسي و درصورت كارآمد بودن از آن استفاده مي كنيم . اما درهرحال ما در يك كشور ديگر با مقررات مخصوص به خودش مي خواهيم كار كنيم كه محدوديت هاي زيادي براي ما ايجاد مي كند و همين محدوديت ها باعث كندي رفت و آمد و مشكلات ديگر مي شود .

370

آخرين آمار كلّ زائران فوت شده در موسم حج

كميته مركزي حج عربستان با انتشار گزارشي ، شمار زائران فوت شده حج تمتع امسال را 713 نفر اعلام كرد .

اين كميته در گزارش خود آورده است كه اين افراد از مليت هاي مختلف بوده اند و به دليل ضعف جسماني ، پيري ، گرفتگي عروق و برخي بيماري ها فوت كرده اند .

اين كميته همچنين با اشاره به تمهيدات بهداشتي و درماني مقامات عربستان در مناسك حج تصريح كرد : « جمعيت هلال احمر ، مراكز بهداشتي ـ درماني و بيمارستاني مستقر در مكّه ، مدينه و جده در موسم حج امسال پذيراي 125 هزار و 975 نفر از حجاج بيت الله الحرام بوده اند . »

اين گزارش همچنين با اشاره به افزايش شمار زائران خارجي در حج امسال اعلام كرد : « براساس آمارهاي موجود ، يك ميليون و 654 هزار نفر زائر خارجي از مليت هاي مختلف براي انجام مناسك حج وارد اين كشور شده اند كه اين رقم در مقايسه با سال گذشته حدود 6 % افزايش نشان مي دهد .

اين كميته همچنين شمار زائراني را كه از طريق خطوط هوايي وارد اين كشور شده اند ، يك ميليون و 500 هزار نفر اعلام كرد .

عربستان سعودي در حج تمتع امسال پذيراي 2 ميليون و 378 هزار و 636 زائر بيت الله الحرام از داخل و خارج كشور بود .

اندونزي ، داراي بالاترين تعداد زائر و بيشترين تعداد فوت شدگان در حج امسال

وزارت خارجه اندونزي با صدور بيانيه اي از جان باختن 245 نفر از حجاج اين كشور در مراسم حج سال جاري در مكّه و مدينه خبر داد . به نوشته مطبوعات اندونزي ، علت مرگ اين حجاج ابتلا به ذات الريه ، سيروز كبدي و ايست قلبي عنوان شده است .

اندونزي پرجمعيت ترين كشور مسلمان جهان است كه 250 هزار زائر را در سال

371

جاري به عربستان اعزام كرد .

هر ساله اندونزي متحمل بيشترين تلفات انساني در مراسم حج است .

مجلس سوگواري براي زائران ايراني فوت شده در موسم حج

مراسم يادبود زائران بيت الله الحرام ـ كه در حج سال جاري جان به جان آفرين تسليم كردند ـ روز شنبه با حضور آية الله محمدي ري شهري ، نماينده ولي فقيه در امور حج و زيارت و سرپرست حجاج ايراني در بعثه رهبر معظم انقلاب برگزار شد .

در حج سال جاري تا اين تاريخ 19 تن از زائران ايراني به رحمت خدا
رفته اند .

در اين مراسم كه از سوي بعثه رهبر معظم انقلاب برپا شد ، حجاج ايراني و هم كارواني هاي درگذشتگان ، ياد و خاطره مرحومان حج را گرامي داشتند .

در اين مراسم حجة الاسلام والمسلمين راشد يزدي طي سخناني از زائراني كه در حج سال جاري شركت داشتند و از دنيا رفتند ، تجليل كرد و از درگاه الهي آمرزش آنان را در كنار حرم امن الهي خواستار شد .

انتشار ويژه نامه عيد غدير

پرده آخر ، شعري با تصويري نمايش گونه كه صحنه غدير را با ظهور منجي پيوند مي دهد ، آغازگر اولين صفحه ويژه نامه است .

« آداب و اعمال روز غدير » ، طي هفت بند ، دو صفحه اين نشريه را به خود اختصاص داده و مقاله اي با عنوان « كتاب و عترت ، دو يادگار پيامبر » ، « گذري بر حادثه غدير خم در يازدهمين سال هجرت » ، سه صفحه آن را .

پنج دو بيتي ، با عنوان « غديريه » و قطعه اي ادبي با عنوان « غدير عيد مي شود ؟ » و خاطرات و نكته هاي شنيدني سه بانوي تازه مسلمان شده درباره تشيع و جاذبه هاي آن ، ديگر محتويات اين ويژه نامه 8 صفحه اي را تشكيل مي دهند .

372

برگزاري نمايشگاه فرهنگي ستاد منطقه 2 در مكّه

نمايشگاه فرهنگي ستاد منطقه 2 در مكّه فعاليت خود را آغاز كرد تا در آن خلاقيت و ابتكار عمل فرهنگي كاروان هاي اين ستاد را به نمايش بگذارند .

هاشمي نماينده مردم ميانه در مجلس شوراي اسلامي و مسؤول برگزاري نمايشگاه ، به خبرنگار زائر در مكّه مكرمه گفت : « كاروان ها اقدامات فرهنگي خود و ابتكارات و هداياي فرهنگي را در معرض ديد زائران قرار داده اند . »

وي افزود : « با توجه به اين كه چند كاروان اهل تسنن در منطقه 2 حضور دارند ، نقش فرزندان اين زائران با موضوع عيد غدير ، عاشورا و ديگر نمادهاي مذهبي به نمايش گذاشته شده است . »

هاشمي گفت : « بسياري از كاروان ها برنامه هاي فرهنگي خود را در شكل و قالب زيبايي ارائه داده اند كه برپايي نمايشگاه مي تواند بستر مناسب و الگوي خوبي براي ديگر كاروان ها باشد . »

براساس اين گزارش ، ارائه تراكت هايي پيرامون فلسفه حج ، آلبوم شهداي وابسته به زائران كاروان ها ، كتاب هايي درباره حج ، ماكت فعاليت هاي فرهنگي و . . . از ديگر موضوعات عرضه شده در اين نمايشگاه است .

نمايشگاهي از نامه هاي فرزندان زير 12 سال زائران در كارواني كرماني

نمايشگاهي از نامه هاي فرزندان زير 12 سال زائران كاروان شماره 26192 كرمان در ساختمان محل اقامتشان ، واقع در عزيزيه برپا شده است . در اين نامه ها كودكان با راز و نياز با خداوند ، ظهور امام زمان ( عليه السلام ) و سلامتي پدر و مادر و زيارت خانه خدا را خواسته اند . در برخي از اين خواسته هاي معصومانه ، موفقيت در درس ها و برطرف شدن مشكلات ديگران از جمله دوستان و همسايگان مورد توجه قرار گرفته است .

كودكي از خدا خواسته تا پدرش كه از حج برگشت ، نمازش را سر وقت بخواند و ديگري بارش باران و برف در شهر كرمان را آرزو كرده است .

373

قرار است نامه هايي كه توسط فرزندان بالاي 12 سال اين زائران خطاب به حضرت زهرا ( عليها السلام ) نوشته شده ، در مدينه منوره به نمايش گذاشته شود .

مديريت كاروان 26192 كرمان به عهده حاج جلال نيكويي است كه اين مورد يكي از فعاليت هاي ايشان در زمينه فرهنگي است .

گزارش اهم فعاليت هاي معاونت امور روحانيون در مقطع مدينه قبل و مكه مكرمه

معاونت امور روحانيون بعثه با ارسال گزارشي به نماينده ولي فقيه در حج ، فعاليت هاي خود را طي 30 روز گذشته ايام حج تشريح كرد . بخش هايي از اين گزارش مفصل به شرح زير است :

ـ ارزيابي عملكرد 1227 نفر روحاني ، معين و معينه حج سال 1385 يك بار در مكّه و يك بار در مدينه منوره ؛ كه ارزيابي عملكرد گروه مدينه قبل انجام و در رايانه نيز ثبت شده است .

ـ برگزاري 117 جلسه سخنراني عمومي در داخل هتل ها كه 60 جلسه آن مربوط به خواهران بوده است . حضور زائران بيت الله الحرام در اين جلسات چشمگير بوده و مورد استقبال آنان قرار گرفته است ؛ برنامه ريزي دقيق تر و تمهيدات لازم براي اين جلسات در سال هاي آتي شكوه و تأثيرگذاري آن را بيشتر خواهد كرد .

ـ برگزاري 6 جلسه احكام و مناسك در مدينه منوره و مكه مكرمه ؛ كه در اين جلسات بالغ بر 400 نفر از روحانيون ، معين و معينه هاي كاروان ها شركت كرده ، سئوالات فقهي و شرعي خود را مطرح كرده اند و اعضاي محترم شوراي استفتاي بعثه رهبري به آنها پاسخ داده اند .

ـ انجام 12 مورد برنامه بازديد از اماكن تاريخي اسلامي مدينه منوره و مكّه مكرمه ؛ در اين برنامه ها بيش از 420 نفر از روحانيون و معين هاي محترم كاروان ها شركت نموده ، نسبت به نحوه بيان تاريخ اماكن يادشده براي حجاج و زائران هماهنگ شده اند .

ـ انجام طرح ره آورد سفر حج براي تمامي 1227 نفر روحانيون و معين هاي حج

374

سال جاري و ارائه آيين نامه نگارش به آنان و انجام مشاوره هاي لازم در مورد ثبت خاطرات ، تجربيات و شبهات پاسخ داده شده توسط روحانيون ؛ اين طرح سومين سال است كه در معاونت امور روحانيون به اجرا گذاشته شده است . مطالب ارزشمندي از روحانيون محترم جمع آوري شده و خواهد شد . تاكنون پايگاه اطلاع رساني معاونت امور روحانيون تجربيات و خاطرات بيش از 2400 نفر از روحانيون سال هاي قبلي را در دسترس كاربران خود قرار داده است .

ـ اعطايي رهبر معظم انقلاب « مدظله العالي » به 6192 نفر خانواده معظم شهدا و ايثارگران و جانبازان توسط رابطان محترم پرداخت شد .

ـ در فاصله بين عمره تمتع و ايام تشريق براي 400 نفر از روحانيون محترم كاروان ها شيفت بندي حضور در مسجدالحرام ، صفا و مروه انجام شده تا در ساعات مقرر در آن جا حضور يافته ، پاسخ گوي سئوالات احتمالي حجاج باشند . سئوالات مطرح شده توسط زائران كه در فرم گزارش روحانيون آمده و در رايانه ثبت شده است . به تفكيك موضوع در دست بررسي است .