بخش 9

183

دوشنبه 27 خردادماه 1370

4 ذيحجه 1411

پيام مقام معظم رهبري به مناسبت روز برائت

برائت : امتحان الهي

باد سينه سرخان حرم

برپايي سمينار بين المللي حج

184

پيام مقام معظم رهبري خطاب به زائران خانه خدا و مسلمانان جهان

در آستانه برگزاري مراسم حج ابراهيمي و اعلام برائت از مشركان ، رهبر انقلاب اسلامي و وليّ امر مسلمين جهان حضرت آية الله خامنه اي پيام مهمي خطاب به زائران خانه خدا و مسلمانان جهان منتشر كردند . در اين پيام ، مقام معظم رهبري ضمن برشمردن وظايف حجاج در مراسم حج ، امت اسلامي را به وحدت و حفظ هوشياري و آگاهي در قبال توطئه هاي استكبار جهاني بويژه آمريكا و صهيونيزم عليه ملت هاي مسلمان و منافع آنان فرا خواندند . در بخشي از پيام ايشان آمده است :

« فرياد برائت كه امروز مسلمانان در حج سر مي دهند ، فرياد برائت از استكبار و ايادي آن است كه مع الاسف در كشورهاي اسلامي قدرتمندانه اعمال نفوذ مي كنند .

متن كامل پيام رهبر انقلاب به ضميمه آمده است .

185

ديدارها

جلسه پرسش و پاسخ

به وقت محلي ، ساعت 21 شب است . امشب قرار است مديران كاروان هاي مستقر در مكه مكرمه ، در محل تجمع واقع در كنار بعثه مقام معظم رهبري جمع شوند .

از گرماي هوا اندكي كاسته شده و دل ها ، همه در انتظار طلوع خورشيد ششم ذي الحجة الحرام ـ بيست و هشتم خرداد به تقويم ايران ـ مي تپد تا نيلوفر ياد شهداي مظلوم حج خونين سال 1366 ، بر طنين فريادهاي « مرك بر آمريكا » تنيده و تكريم شود .

در اين روزها سعودي ها كه با توسل به سياست دفع الوقت و كارشكني در برگزاري مراسم برائت روزهاي پراضطرابي را مي گذرانند ، خود را در مقابل واقعه محتومي كه با اراده و عنايت حضرت حق شكل مي گيرد ، ناتوان احساس مي كنند . اين در حالي است كه حاجيان ايراني خود را براي برگزاري مراسم برائت ، بنابر تصميم اعلام شده بعثه مقام معظم رهبري ، آماده مي كنند .

امشب جلسه اي براي پاسخگويي به پرسش هاي مديران كاروان ها كه به منظور ايجاد هماهنگي در برگزاري تجمع برائت و از سوي بعثه مقام معظم رهبري تشكيل شده بود با قرائت آياتي از كلام الله مجيد آغاز به كار كرد . در اين جلسه ابتدا حجة الاسلام والمسلمين ري شهري نماينده مقام معظم رهبري و سرپرست حجاج ايراني سخنراني كرد . ايشان در مقدمه سخنراني خود مديران را به انجام امور محوله ، با خلوص نيت و تنها به منظور جلب رضاي خداي متعال فرا خواند و خطاب به آنان تأكيد كرد كه لازم است همه توان خود را براي انجان هرچه بهتر امور به كار گيرند .

نماينده مقام معظم رهبري و سرپرست حجاج ايراني در ادامه سخنان خود به اين نكته اشاره كرد كه لازم است مديران ترتيبي اتخاذ كنند كه كليه زائران علاقه مند بتوانند به راحتي در مراسم برائت شركت جويند و نبايد براي

186

افراد سالخورده و ناتوان عسر و حرجي و يا اجباري براي حضور در مراسم پيش بيايد .

ايشان ضمن اعلام حرمت شرعي هرگونه درگيري با مأموران تأكيدي كرد كه لازم است حاجيان با رعايت موازين و اخلاق اسلامي از درگير شدن با مأموران سعودي به هر شكل خودداري كنند ، و اينكه زائران نبايد پيش از شروع مراسم و يا هنگام پايان آن و تحرك محل تجمع ، شعار بدهند و يا با خود پرچم ، عكس و . . . حمل كنند تا كسي نتواند از اين موضوع سوء استفاده تبليغاتي و سياسي نمايد .

آقاي ري شهري در ادامه ، ضمن تأكيد بر ضرورت تسهيل رفت و آمد حاجيان ، مديران كاروان ها را به تدارك وسايل نقليه ملزم كرد و گفت كه بعثه مقام معظم رهبري هزينه هاي مربوطه را پذيرا خواهد شد .

ايشان در پايان افزود كه مراسم برائت در واقع يك امتحان الهي است .

بزرگداشت شهداي مكه

فردا ششم ذي الحجه برابر است با ششم فاجعه كشتار حاجيان ايراني در مكه مكرمه . سه سال پيش در چنين روزي ، وقتي كه مراسم برائت با شور و هيجان تظاهركنندگان به شكل راه پيمايي در آمد ، در حوالي پل « حجون » ، از ساختمان هاي اطراف به سوي زائران ايراني تيراندازي شد . مأموران سعودي كه براي بوجود آوردن اين فاجعه آماده شده بودند ، بيش از چهارصد حاجي را به خاك و خون كشدند و بزرگترين جنايت را در حرم امن الهي و در كنار بيت عتيق مرتكب شدند .

به همين مناسبت ، امشب مراسم بزرگداشتي از سوي بعثه مقام معظم رهبري در گرامي داشت ياد شهداي فاجعه سال 66 برگزار گرديد . زائران ايراني از كاروان هاي مختلف براي شركت در اين مراسم به محل بعثه آمده و با حضور خود ، بر ادامه راه آن عزيزان پرگشوده تأكيد كردند .

187

سخنران اين مراسم آية الله خزعلي بود كه پس از قرائت قرآن و ذكر مصيبت اهل بيت پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) و شهداي مكه مكرمه به تشريح حج ابراهيمي از ديدگاه قرآن پرداخت . وي گفت :

« آهسته آمدن و آهسته رفتن و اعمال را بدون روح واقعي آن انجام دادن ، حج نيست ، مرگ است . حج نبايد پوك باشد ، بايد مغز داشته بشد و مغز آن مخالفت با استكبار و در اين زمان رويارويي با آمريكاست . ما با استكبار دشمنيم ، يعني با هركه ضدّ خدا و رسولش باشد . امروز آمريكا دشمن ما است . »

آقاي خزعلي در گرامي داشت ياد شهداي ششم ذيحجه مكه اظهار داشت :

« با اينكه اين عزيزان شهيد شدند ، اما در عزم ما هيچ سستي راه نيافت و ما آماده ايم كه بار ديگر برائت خود را از مشركان اعلام كنيم . »

وي با تأكيد بر شركت زائران ايراني در مراسم برائت از مشركان سخنان خود را به پايان برد .

اين مراسم در ساعت يازده شب به پايان رسيد و حاجيان ايراني ، مصمم براي شركت در مراسم فردا ، محل بعثه را ترك كردند .

گزارش ها

تعيين محل برپايي مراسم برائت از مشركان و اعلام رسمي آن به مقامات سعودي

با به درازا كشيدن تعيين محل برپايي مراسم برائت از مشركان ـ كه طي آن ، ملاقات ها و مذاكرات متعدد حجة الاسلام ناطق نوري با مقامات سعودي به نقطه مشخصي نرسيد ـ عصر روز جمعه 24 / 3 / 70 حجة الاسلام ري شهري سرپرست حجاج ايراني در جلسه اي كه با سربازرسان بعثه داشت ، گفت :

« تاكنون مكاني كه مناسب شأن جمهوري اسلامي باشد از سوي دولت عربستان اعلام نشده و ما بيش از اين نمي توانيم صبر كنيم ، چون تدارك

188

مراسم ممكن نيست . لذا پس از مطالعه و بررسي هاي لازم من به اين نتيجه رسيدم كه مراسم بايد جلوي بعثه مقام معظم رهبري برگزار شود . »

صبح روز بعد ، آقاي ري شهري در جلسه اي كه با روحانيان كاروان ها در يكي از واحدهاي مسكوني حجاج ايراني در منطقه عزيزيه داشت ، اين تصميم را به اطلاع حاضران رسانيد و از روحانيان خواست كه حجاج كاروان هاي خود را براي برپايي باشكوه تر اين مراسم آماده كنند . با وجود اين ، بعد از ظهر همين روز 25 / 3 / 70 نماينده وليّ فقيه ، طي تماس با تهران ، رهبر انقلاب را از تصميم خود آگاه مي كند و خواستار مطلع شدن از نظر ايشان مي شود . حضرت آية الله خامنه اي تصميم برگزاري مراسم در مقابل بعثه را تأييد مي كنند . به دنبال قطعي شدن اين تصميم ، نامه اي از سوي بعثه خطاب به وزير امور خارجه عربستان ، سعود الفيصل ، به وزارت خارجه اين كشور ارسال مي گردد . در اين نامه آمده بود كه در آخرين جلسه مذاكره ، معاون شما قول داد كه در اسرع وقت محل مناسبي براي برپايي مراسم برائت از مشركان مبتني بر شروط فقه اسلامي پيشنهاد كند كه متأسفانه تاكنون جوابي نرسيده است . به خاطر تنگي وقت و با حسن نيت ، محل مقابل بعثه را كه بهترين مكان براي برقرار نظم و راحتي تردد است در نظر گرفتيم . مطمئن هستيم كه مراسم ، در صورت همكاري ارگان هاي عربستان ، در جوّي آرام و بانظم برگزار خواهد شد .

جوابيه وزير خارجه عربستان روز بعد در تاريخ 26 / 3 / 70 به بعثه رسيد . وي در پاسخ به تصميم حجة الاسلام والمسلمين ري شهري نوشته بود :

« نامه شما را در مورد مكان تجمع دريافت كردم . مفتخرم به اطلاع برسانم كه مكان انتخابي براي تجمع ، پيش از اين توسط ارگان ها ذي ربط سعودي مشخص شده بود كه هنگام استقبال از وزير خارجه ايران در 4 / 12 / 1411 ( 25 / 3 / 1370 ) به ايشان خبر دادم . ارگان هاي ذي ربط سعودي در انتخاب اين محل ، تحقق خواست هاي شما و خواست هاي ما را مراعات كرده بودند تا شما از اين ناحيه مطمئن باشيد . . . . به شما اطمينان مي دهم كه تجمع در جوّي آرام و بانظم برگزار خواهد شد و كليه ارگان هاي عربستان هرگونه همكاري را در اين مورد انجام خواهند داد . »

189

گفتني است كه دكتر ولايتي شنبه شب 25 / 3 / 70 وارد جده شده و مورد استقبال وزير خارجه عربستان سعودي قرار گرفته بود .

روند مكاتبات با مقامات سعودي همچنان ادامه يافت . به دنبال نامه آقاي سعود الفيصل به حجة الاسلام والمسلمين ري شهري ، در 27 / 3 / 70 ـ امروز ـ تلگرامي از سوي وزير اوقاف عربستان براي آقاي رضايي رئيس سازمان حج و اوقاف فرستاده شد . وزير اوقاف كشور عربستان نوشته بود :

« درنامه بعثه به وزير خارجه ، در مورد تعيين محل تجمع ايرانيان براي شنيدن سخنراني امام خامنه اي به اطلاع مي رساند كه ما قبلاً چند مكان را براي اين منظور پيشنهاد كرديم ، از جمله محلي كه قرار شد در آن تجمع برگزار شود . در آن مكان ، روز 23 / 11 / 1411 ( 17 / 3 / 1370 ) آقاي ناطق و قائم مقام وزير حج شخصاً حضور يافتند و قائم مقام من براي نماينده شما توضيح داده است كه براساس توافقنامه دو وزير خارجه ، مشخص كردن محل و انتخاب آن به عهده عربستان است . . . . بر اين اسا ، عمليات آماده سازي آن انجام گرفت تا تجمع مربوطه در جوي آرام و منظم صورت گيرد . »

با اين حال ، طي جلساتي كه در روزهاي 26 و 27 خرداد در بعثه تشكيل گرديد ، سرپرست حجاج ايراني ، آقاي محمدي ري شهري ، بر برگزاري مراسم در مقابل بعثه به عنوان مناسب ترين محل ، تأكيد كرد . عصر امروز نامه اي ديگر از سوي وزير اوقاف به بعثه مقام معظم رهبري رسيد . در اين نامه ، وزير اوقاف برپايي مراسم برائت را در زميني به وسعت هفتادهزار متر مربع در منطقه عزيزيه پيشنهاد كرده و آن را براساس توافق قبلي بين دو وزير خارجه ايران و عربستان مبني بر حق انتخاب محل برگزاري از سوي مقامات سعودي دانسته بود .

همچنين بعد از ظهر امروز آقاي ولايتي وزير امو خارجه و همراهان در ملاقاتي با وزير امور خارجه ، وزير حج و معاون وزير خارجه سعودي پيرامون محل برگزاري مراسم به مذاكره نشستند . در اين ملاقات ، آقاي ولايتي به گفته سعود الفيصل وزير خارجه سعودي مبني بر معرف يك جاي مناسب جديد اشاره

190

مي كند . پس از اين گفتگو ، دكتر ولايتي به ديدار فهد پادشاه عربستان مي رود و پيام حجة الاسلام هاشمي رفسنجاي رياست محترم جمهوري اسلامي ايران را در مورد گسترش روابط في مابين ارائه كرده و به گفتگو مي پردازد . در ادامه اين گفتگو مسئله محل برپايي مراسم برائت مطرح مي شود . ملك فهد به توافق وزيران خارجه ايران و عربستان در مورد تعيين محل برپايي مراسم توسط مقامات سعودي تأكيد كرده و بارها ـ هفت بار ـ از آقاي ولايتي درخواست مي كند كه از محل آماده شده در عزيزيه ديدن كند .

تا اين ساعت محل برگزاري مراسم برائت از مشركان ، با تصميمي كه از سوي حجة الاسلام والمسلمين ري شهري گرفته شده ، مشخص گرديده كه در مقابل ساختمان بعثه واقع در « معابده » برگزار خواهد شد . مقامات عربستان روي تععين محل برپايي مراسم از سوي خود و توافق وزيران خارجه دولتين در اين مورد ، تأكيد كرده و « عزيزيه » را كه دورترين نقطه به حرم مطهر محسوب مي شود تعيين نموده اند . اين محل تجمع به هيچ وجه مكاني مناسب براي برگزاري مراسم محسوب نمي شود ، چرا كه طنين برائت از مشركان و فريادهاي مرگ بر آمريكا و مرگ بر اسرائيل در لابلاي ساختمان ها و محوطه اين محل محبوس شده و گوش حاجيان كشورهاي ديگر از شنيدن آن محروم خواهد ماند . مقامات سعودي تلاش دارند كه اين مراسم به دور از نگاه ها و گوش هاي زائران ديگر كشورهاي مسلمان برپا شود . همچنين سعي مي كنند ماهيت اين مراسم را صرفاً ايراني و در نهايت غير اسلامي نشان دهند . به هر حال ، فردا روز برائت از مشركان و روز دوري جستن از شيطان آمريكا و عوامل آشكار و پنهان اوست .

چهارمين سمينار بين المللي حج

چهارمين سمينار بين المللي حج ، صبح امروز تحت عنوان « ندوة الحج الرابعه » با شركت ميهمانان خارجي و علماي ايران ، در محل يكي از ساختمان هاي مسكوني زائران كشورمان ـ كه اختصاص به كاروان هاي آزادگان دارد ـ آغاز به كار كرد .

191

ميهمانان شركت كننده در چهارمين سمينار بين المللي حج از كشورهاي فيليپين ، فرانسه ، هند ، آفريقاي جنوبي ، انگليس ، نيجريه ، كنيا ، سيرالئون ، آمريكا و يوگسلاوي دعوت شده اند .

آغازگر اين سمينار حجة الاسلام ري شهري ، سرپرست زائران ايراني بود كه پيرامون ديدگاه هاي امام خميني ( رحمه الله ) درباره فلسفه و محتواي حج سخنراني كرد . آقاي ري شهري با اظهار اينكه امام راحل اين ديدگاه ها را از ناحيه خودشان ابداع نكرده بلكه با تأكيد بر متن قرآن و احاديث اسلامي آنها را بيان فرموده اند ، گفت :

« تصور مي شود كه اين مباني ـ مباني تفكر حضرت امام پيرامون حج ـ تازگي دارد ، ولي امام با بصيرت نافذ خودش اين حقايق را كشف كرد و براي جهان اسلام بيان نمود . از نظر امام حج ، تجلي و تكرار صحنه هاي عشق آفرين زندگي يك انسان و جامعه متكامل دنياي اوست . حج تنها يك سلسله اعمال بي معني و بي محتوا نيست ، حج تنها براي نزديك شدن به خانه خدا نيست ، بلكه حج براي نزديك شدن و اتصال به صاحبِ خانه است . مناسك حج ، مناسك زندگي است و از آنجا كه امت اسلامي از هر نژاد و ملت بايد ابراهيم شود ، حج تمرين اين زندگي توحيدي است . »

آقاي ري شهري با اشاره به اينكه امام حج را كانون معارف الهي مي دانستند افزود :

« از نظر امام ، يكي از رازهاي بزرگ اين كنگره عظيم بُعد سياسي آن است . ايشان تصريح مي كردند كه اهميت اين بُعد عبادي آن نيست . از نظر امام حج بايد پاسخگوي فريادهاي مظلومانه همه مستضعفان جهان و مردم مسلمان باشد ؛ بايد پاسخگوي فريادهاي مظلوم مردم فلسطين و افغانستان باشد . امام اظهار مي داشتند كه بر علما و روحانيان مسلمان لازم است كه مسائل اساسي سياسي و اجتماعي خود را با يكديگر درميان بگذارند و در اين مهبط وحي طرح هايي تهيه كنند و در بازگشت به سرزمين هايشان براي حل آن مشكلات تلاش نمايند . »

سرپرست حجاج ايراني در ادامه سخنان خود به ديدگاه هاي امام از

192

آيات قرآن كه درباره حج نازل شده اشاره كرد و گفت :

« اين خانه محلي است برا خيزش اسلامي و انساني . منافعي كه قرآن از حج بر مي شمرد ، تنها منافع اقتصادي نيست . چه نفعي بالاتر از اينكه دست سلطه گران از كشورهاي اسلامي كوتاه شود و منافع امت مسلمانان به دست خودشان بيفتد ؟ طهارت خانه خدا از نجاسات ، متوجه نجاسات باطني نيز هست كه مهمترين آن شرك است ، و چه بسا نجاسات و پليدي هاي جامعه زيان بارتر از پليدي هاي ظاهري باشد كه بالاترين آنها شرك است . »

آقاي ري شهري با بيان مفاهيم حضرت امام از تلبيه ، احرام ، طواف و ديگر مناسك حج افزود :

« از نظر امام حج به سان قرآن است كه همه از آن بهره مند مي شوند ، ولي انديشمندان و غواصان و دردآشنايان امت اسلامي بايد دل به اين درياي معرفت بزنند و از صدف اين دريا گوهرهاي هدايت و رشد و آمادگي را صيد كنند . »

نماينده وليّ فقيه با اظهار اين مطلب كه نقطه نظرهاي حضرت آية الله خامنه اي دقيقاً همان است كه امام راحل فرمودند ، سخنان خود را به پايان برد و گفت :

« ايشان مكرر از ما خواسته و توصيه كرده اند كه آنچه امام درباره حج فرموده اند ، موظفيم آن را پياده كنيم . »

چهارمين سمينار بين المللي حج ، كار خود را با سخنراني ميهمانان شركت كننده ادامه داد . گفتني است كه از شركت كنندگان خارجي پانزده مقاله دريافت شده بود كه پس از بررسي و سير مراحل تصويب ، شش مقاله از آن ميان مورد قبول قرار گرفته است .

سخنران بعدي ، آقاي مجتبي حسيني از كشور هند بود . وي كه امام جمعه و جماعت يكي از شهرهاي هندوستان است ، سخنان خود را با اين جمله از امام كه فرموده اند « حج بي برائت ، حج نيست » آغاز كرد و گفت :

« اهميت سخن هركسي را با شخصيت كوينده سخن مي توان ارزيابي كرد ؛ لذا اين قول امام خميني ( رحمه الله ) را هم بايد در شخصيت وارسته و اعتبار

193

مذهبي ايشان سنجيد . راجعه به شخصيت امام نياز به توضيح مجدد نيست . دراين قرن ايشان عنايتي بودند از جانب پروردگار براي عموم مسلمانان بخصوص شيعيان . در اسلام جايگاه حج پس از نماز و روزه قرار دارد ، كه اين نشانه اهميت آن است . در عين حال ، امام برائت را جزء حج مي دانند . »

تيتر سخنراني آقاي حسيني همان جمله معروفِ « حج بي برائت ، حج نيست » بود . وي براساس همين عنوان اضافه كرد :

« برائت يعني جدا ساختن گروه خود از ديگران . همچنانكه در حج لباس هاي ظاهري و دنيوي را خارج كرده و محرم مي شويم ، بايد از نظر روحي نيز با اعلام برائت از كفار پاك شويم ، تا جسم و روح ، هر دو پاك شوند . اولين كلمه در اسلام با برائت شروع مي شود : « لا اله » ، و بعد « الا الله » . در اين زمان كه با وجود وسايل ارتباط جمعي قوي ، خوب و بد بر كسي پوشيده نيست ، لازم است از نيكي ها حمايت كنيم و از زشتي ها برائت جوييم . »

سخنران بعديِ چهارمين سمينار بين المللي حج ، اسحاق مدني ، مشاور رئيس جمهور در امور اهل سنت بود . آقاي مدني سخنان خود را با ستايش پروردگار ، از اينكه اراده او بار ديگر به حضور يكصد و پانزده هزار حاجي ايراني در مراسم تعلق گرفت ، آغاز كرد . عنوان سخنراني مشوار رئيس جمهور ، « حج ابراهيمي » بود . او با اشاره به ابعاد سياسي حج گفت :

« بناي كعبه به دست حضرت ابراهيم به منزله ايجاد يك دولت قائمه بود . . . . لبيك نيز شعار سياسي و رسمي اين دولت قرار گرفت . دولت اسلامي چند خصوصيت دراد كه در آن جان و مال تمام مردم در امنيت است ، مردم از حقوق مساوي برخوردارند ، به كسي ظلم نمي شود و كسي مورد ظلم قرار نمي گيرد و به حقوق زن احترام گذاشته مي شود . »

آقاي مدني در بخش ديگري از سخنان خود گفت :

« خداوند صحت حج ما را به طور روشن بيان كرده است : « لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ » ( حج / 28 ) . اي مسلماناني كه در اني مكان مقدس حضور پيدا كرده ايد ! آيا بحران مسلمانان هند ، افغانستان و عراق جزء منافع مسلمانان نيست ؟ آيا قضيه فلسطين از منافع مسلمانان محسوب نمي گردد تا در اين سمينار

194

بين المللي به بحث گذاشته شود ؟ ما تاكنون در سمينارهاي بسياري شركت كرده ايم ، مثل ژنو ، واشنگتن و مسكو . همگي براي حل بحران فلسطين جمع شده بودند ولي آيا تا به حال هيچ سودي براي مردم فلسطين دربر داشته است ؟ »

آقاي مدني با دعا براي طول عمر رهبر انقلاب اسلامي ، سخنان خود را پايان داد .

سخنران بعدي عبدالحكيم ثاني از كشور نيجريه بود . وي روزنامه نگار سيه چرده اي است كه سردبيري مجله اي به نام « شكوفه » را در كشور خود بر عهده دارد . او تحصيلات خود را در رشته علوم سياسي و با درجه فوق ليسانس از دانشگاه « لاگوس » به پايان برده است . عنوان سخنراني عبدالحكيم ثاني « نظرات امام خميني ( رضي الله عنه ) تپيرامون حج » بود . او در شروع سخنراني خود گفت :

« امام خميني به ما درس مي دهد كه چگونه مي توانيم قدرت هاي شيطاني را از بين ببريم . او بر برائت تأكيد مي كرد و مراسم حج را يك كنگره بزرگ براي مسلمانان مي دانست تا در آنجا به بحث و تبادل نظر با يكديگر بپردازند و مسائل و مشكلات خود را حل كنند .

دشمنان اسلام تلاش كرده اند تا مسلمان ساير كشورهاي جهان با ايرانياني كه در اين مراسم حضور دارند تماس نداشته باشند . مقامات سعودي در پي توافق هاي خود با ديگر رهبران وابسته ، تلاش كردند تا با ايجاد موانع زياد ، از حمايت و توسعه انقلاب در ساير كشورها جلوگيري نمايند . »

وي در ادامه سخنان خود افزود :

« سعودي ها براي از بين بردن بناهاي تاريخي و قبور شخصيت هاي مذهبي اسلام در تلاش هستند . اين كار يعني از ميان بردن تاريخ اسلام . مسلمانان بايد در مقابل اعمال سعودي ها مقاومت كنند . »

« حج و وحدت اسلامي در پرتو انقلاب اسلامي » عنوان سخنراني آقاي علوم الدين سعيد از كشور فيليپين بود . علوم الدين سعيد ، از مسلمانان جنوب فيليپين و ساكن منطقه « مرادي » و متولد 1939 است . وي به زبان هاي عربي و انگليسي مسلط است و بيشترين فعاليت را با موسسه « اهل بيت

195

( عليهم السلام ) » در جنوب فيليپين دارد . علوم الدين در كشورهاي مصر و عربستان تحصيل كرده ، ليسانس خود را از داشنگاه الازهر مصر اخذ نموده و يك بار هم مورد تشويق جمال عبدالناصر قرار گرفته است . تأليفات و ترجمه بعضي از كتاب ها مانند ترجمه كتاب جهاد اكبر حضرت امام خميني ( رحمه الله ) ، اخلاق دكتر محمد يوسف ، كليله و دمنه و برخي از آثار شهيد مرتضي مطهري و نيز نگارش مقالاتي در موضوعات گوناگون اسلامي ، بخشي از فعاليت هاي قلمي علوم الدين را تشكيل مي دهد .

آقاي علوم الدين در قسمتي از سخنراني خود گفت :

« حج حضرت ابرهيم ، حج توخالي نبود . حج امروز اثر فراواني در تحقق وحدت مسلمانان دارد . مي بينيم چگونه دشمنان اسلام با نقشه هاي شوم خود مسلمانان را پراكنده كرده و ثروت هاي آنان را به يغما مي برند . در اينجا كه همه از راه دور گرد هم مي آيند و همگي يك راه دارند ، وظيفه اين است كه فشارهاي استعمار را بررسي و چاره جويي كرد و آنها را با مسلمانان گردآمده مطرح ساخت . بايد براي ايستادگي در مقابل دشمنان ، مسائلي مانند آوارگان فلسطين مطرح گردد . »

سخنران در بخش ديگري از سخنان خود اضافه كرده است :

« دشمنان مي گوشند تا حقيقت را واژگون كنند . آنان با انتشار كتاب هايي به زبان عربي و انگليسي و غير آن مي خواهند اسلام ناب و مذهب جعفري را طور ديگري جلوه دهند . من براي شما ثابت خواهم كرد كه موفق نخواهند بود . چون جمهوري اسلامي راه امام راحل و رهبرش اما خامنه اي را پيروي مي كند . بنابراين ، ما براي حفظ احكام آل محمد ( صلّي الله عليه وآله ) بايد از جمهوري اسلامي ايران حمايت كنيم . »

يحيي كريستيان ، شيعه سي و چهار ساله اهل فرانسه كه اين روزها درصدد تهيه و تأليف كتاب عرفان و فرسفه امام خميني ( رحمه الله ) مي باشد ، سخنران بعدي سمينار بود . عنوان سخنراني اين آموزگار مدارس فرانسه ، « برائت و حج ابراهيمي » بود . وي ضمن اشاره به كتاب ها و نوشته هايي درباره فلسفه حج گفت :

196

« اولين كسي كه رهنمود برائت از مشركان و حج ابراهيمي را زنده كرد امام خميني ( رحمه الله ) بود . متأسفانه بعضي از مسلمانان سياست را از دين جدا دانسته و موضوع برائت را نيز جزء اعمال حج نمي دانند . درست است كه حج ذكر است ، ذكر پروردگار و قيامبران آمدند براي توحيد و نه براي حكومت ، اما برائت هم جزئي از حج بوده و چون ديگر اركان واجب حج بر مسلمانان واجب است . آنهايي كه مي گويند حج برائت ، مخصوص زمان پيامبر بوده يعني اينكه در اين زمان فرايض و تجليات خداوند از ما قطع شده است ، در حالي كه اين طور نيست . بايد صفت هاي ابراهيمي را نشان داد و كسي از پيامبر اسلام به ابراهيم نزديك تر نيست . او رسول خدا و كسي است كه با كفار با شدت برخورد كرد و با دوستان خداوند با رحمت . . . . »

سخنران بعدي دكتر ابوبكر كارگيو اهل سيرالئون و استاد سابق دانشگاه « فيتان » بود . وي در بيانات خود گفت :

« علي رغم تلاش هاي كفر جهاني پيروزي اهداف اسلامي به رهبري امام ( رحمه الله ) مشعل فروزاني در قلوب مردم آفريقا برافروخت و نور آن مشعل سبب پيدايش موجي در سراسر دنيا گشت . »

دكتر كارگيو كه عضو سابق هيأت تحريريه مجله « وقايع آفريقا » است و در جامعه روشنفكر كشور خود نفوذ سياسي دارد ، ضمن اشاره به فلسفه حج افزود :

« زماني حرمين شريفين به اهداف آسماني خود مي رسد كه نمايندگان جهاني تشكيل يك كنگره را در اينجا بدهند تا تحت نظر علما و حقوقدانان اداره شود . مكه بايد به عنوان ستاد امت اسلامي تعيين گردد . حرمين شريفين بايد به صورت مكان مناسب و امني جهت حل و فصل مسائل امت اسلام درآيد . »

دكتر سلمان چامچچ از يوگسلاوي ، سخنران بعدي چهارمين سمينار بين المللي حج بود .

آنگاه آية الله سبحاني از مدرسان و متفكران حوزه علميه قم ، ابعاد سياسي و عبادي حج را تشريح نمود و با اشاره به آيات و روايات وارده از

197

پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و ائمه اطهار ( رحمه الله ) گفت :

« همانا حج عملي است عبادي در عين حال كنگره اي است سياسي براي مسلمانان . آيات وارده كه جنبه عبادي حج را توضيح مي دهد ، عبارت است از :

1 . انسان به وسيله حج قصد مي كند كه رضايت خدا را جلب نمايد و به نداي ابراهيم خليل لبيك گويد : « وَأذِّنْ فِي النّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُكَ رِجالاً وَعَلي كُلِّ ضامِر يأْتينَ مِنْ كُلِّ فَجِّ عَميق . » ( حج / 27 )

2 . حج زمينه ذكر و عبادت خداي سبحان است كه خداوند حج بيت الله الحرام را امر مي فرمايد : « فِإذا قَضَيْتُمْ مَناسِكَكُمْ فَاذْكُرُوا لله كَذِكْرِكُمْ ابائَكُمْ أوْ أشَدَّ ذِكْراً » ( بقره / 200 )

3 . حج مايه تطهير و صفاي روح از پليدي ها و نهي آن از لذايذ پست نفساني است . چنانكه مي فرمايد :

« ألحَجُّ أشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضِ فيهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ ولا جِدالَ في الحَجِّ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرً يَعْلَمْهُ الله » ( بقره / 197 ) .

4 . حج تربيت و آموزش نفس براي غلبه بر هوي و هوس و تحصيل تقواي الهي است كه خداوند سبحان فرمود : « فإنَّ خَيْرَ الزّادِ التَّقْوي وَاتّقُونِ يا اُوليِ الألبابِ » ( بقره / 197 )

5 . هدف نهايي از تجديد بناي كعبه به دست قهرمانان توحيد همانا دعوت مردم براي عبادت خداوند و رد عبادت انداد و دوري از شرك است و هرگونه غير خدا . ( حج / 26 ) .

آيات ديگري كه جنبه هاي عبادي حج را بيشتر توضيح مي دهند وجود دارند كه مجال بيان آنها در اين مختصر نيست . علاوه بر موارد عبادي حج كه در بالا ذكر شد ، جنبه هاي ديگري از اهتمام به امور معشيتي ، اقتصادي ، اجتماعي ، ساسي ، نظامي و حكومتي مسلمانان در آن ديده مي شود . آياتي كه اين موارد را توضيح مي دهند عبارتند از : « وَإذْ جَعَلْنَا البَيْتَ مَثابَةً لِلنّاسِ وَأمْناً » . ( بقره / 125 ) . مراد از « مثابه » عبارت است از محل رجوع براي مردم و عموم مسلمانان . و از آنجا كه حج عملي است اجتماعي ، بايستي امنيت در آن باشد . يا مي فرمايد : « رَبِّ اجْعَلْ هذَا البَلَدَ امناً » ( ابراهيم / 35 ) يا « مَنْ دَخَلَهُ كانَ امِناً »

198

( آل عمران / 97 ) . هدف از امنيت اين است كه هركسي و هر ملتي بتواند آزادنه افكار و نظرياتش را بدون ترس و واهمه بيان نمايد . حج ، در واقع ، تريبون آزادي است براي همه مسلمانان . علاوه بر آن ، حج اجتماعي است فرهنگي كه در آن متفكران و متخصصان و صاحب نظران جمع مي شوند كه مي توان با آخرين طرح ها و برنامه ها و نظريات آنها آشنا شد و از اين طريق مورد استفاده ديگران قرار گيرد . علاوه بر بُعد اجتماعي و فرهنگي ، حج كنگره اي است سياسي كه هرسال برگزار مي شود و رهبران مسلمانان مي توانند ساليانه گرد هم جمع شوند و به همكاري و هماهنگي در زمينه هاي مختلف بپردازند كه در اين رابطه آيات متعددي وجود دارد . از جمله : « جَعَلَ الله الْكَعْبَةَ البَيْتَ الحَرامَ قِياماً لِلنّاسِ » ( مائده / 97 ) يا « لِيَشْهَدوا مَنافِعَ لَهُم » ( حج / 28 ) و موارد ديگر .

آنچه كه گذشت برشمردن آيات قرآن در رباطه با ابعاد مطروحه حج است . اگر به روايات و احاديت و سنت نبوي نظر بيفكنيم ، مي توانيم ابعاد سياسي حج را درك كنيم ، مثل دستور پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) كه به حضرت امام علي ( عليه السلام ) فرمود : آيه برائت را در روز حج اكبر تلاوت كن : « واذان من الله ورسوله الي الناس يوم الحج الاكبر ان الله بري من المشركين و روسله » ، و نيز حركت امام حسين ( عليه السلام ) در موسم حج كه جنايات طاغوت زمان را افشا نمود و طي سخناني به موضع گيري اهل بيت در رابطه با اسلام اشاره فرمودند و از حاضران خواستند كه سخنان شريفشان را به ساير مسلمانان در ساير بلاد برسانند و ضع اسفبار حاكم بر مسلمانان آن روز را توضيح دهند .

سخنران بعدي آقاي علي ابوتراب اهل آفيقاي جنوبي بود . او ضمن اشاره به عظمت پيامبر كرامي اسلام ( صلّي الله عليه وآله ) و حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) يادآور شد :

« ابراهيم خليل با كمك خداوند ملتي پديد آورد موحّد ، نماز گزار ، زكات ده و پرچم دار . بنابراين ، اولي الامر و خادم الحرمين محسوب گرديد . اين در حالي است كه امروز كساني از اين عنوان استفاده مي برند كه داراي خصوصيات معكوس هستند . »

199

محمد مكرم احمد از هند ، پس از آقاي علي ابوتراب در پشت تريبون جاي گرفت و با ستايش پروردگار بزرگ سخنان خود را آغز كرد :

« خوب است كه حج را به عبادت محدود نكنيم بلكه در رابطه با اتحاد مسلمانان بينديشيم . در ايران پيشواي ديني امام خميني ( رحمه الله ) اين كشور را زا منجلاب عيش و سستي نجات داد و روح مذهبي به آن دميد . امروز كه ايشان در ميان ما نيست ، پيام روحاني او تا قيامت باقي خواهد ماند ، و اتحاد مسلمانان يكي از همين پيام هاي ابدي اوست . »

عبدالله چله پيچ ديگر سخنران يوگسلاويايي اين سمينار بود كه معني سياسي حج را با شااره به عبادي بودن آن برشمرد :

« 1 . تعاون ، نيكي ، تقوا

2 . شناسايي و شناخت مكشلات مسلمانان

3 . شناسايي امكانات و حل مشكلات

4 . برنامه ريزي آينده مسلمانان

5 . تقويت ارتباط بين گروه هاي اسلامي در دنيا

6 . تنظيم شئون حج در سطح جهاني . »

چله پيچ در ادامه سخنان خود افزود :

« در اين مقطع كه سعي مي شود ميليون ها مسلمان از هم متفرق باشند ، مثل زمان جاهليت نياز به امامي واحد كه وحدت را در جامعه اسلامي بوجود آورد و راه علمي آن داراي چهار مرحله است :

« 1 . تأسيس هيأت مقدماتي

2 . تشكيل شوراي برنامه ريزي

3 . تأسيس مجالس انتخاب براي شوراي مسلمانان

4 . انتخاب خليفه در مجلس شوراي مسلمانان در جهان . »

پس از عبدالله چله پيچ آقاي سيد احمدالحق از بنگلادش سخنان خود را با عنوان « حج ابراهيمي » آغاز كرد . نامبرده كه سني ( حنفي مذهب ) است ضمن تجارت ، در زمينه نويسندگي و شعر تأليفاتي دارد و مقالاتي درباره ايران ، حضرت امام خميني ( رحمه الله ) و اشعار مولوي ، سعدي و حافظ نيز به رشته تحرير

200

در آورده است .

آقاي سيد احمدالحق در سخنراني خود عنوان كرد :

« حج يكي از پنج ستون اسلام است . قرآن انسان را دعوت به حج نموده است . اولين بناي عبادت ، مكه مباركه است و هركس در آن وارد شود امنيت خواهد داشت . حج به ما مي آموزد تا از قيد رنگ و نژاد آزاد باشيم . حج به ما مي آموزد كه به اصل خود رجعت كنيم . حج نشانه عاشقاني است كه خانه خدا را زيارت مي كنند . كعبه مكان لامكان است .

تو مكاني اصل تو در لامكان * * * اين دكان بر بند و بگشاي آن دكان

( مولوي )

حج عشق واقعي را به ما مي آموزد ؛ عشق به معناي فراموش كردن خود براي ديگران . عشق در نهايت درجه قرباني كردن خويش است . »

محمد صديق نقشبندي سخنران بعدي بود . ايشان ضمن اشاره به معناي لغوي « حج » و خصوصيات شهر مكه به عنوان يك شهر امن ، گفت :

« اگر ما مكه را مركز قرار دهيم و مسلمانان را در آنجا متحد كنيم و از آنجا اسلام را انتشار دهيم خداوند ما را ياري خواهد كرد . پيشنهاد من اين است كه مسلمانان همه كشورها مكه را محل امن قرار دهند و به جاي درگيري با اغيار به ترويج اسلام بپردازند . خواهش من از حكومت اسلامي ايران اين است كه در راه حفظ امنيت در مكه مكرمه نهايت كوشش را انجام دهند تا مسلمانان بتوانند فريضه حج را انجام دهند . »

دكتر محمد اصلان پتان سخنراني خود را پس از سخنراني محمد صديق نقشبندي آغاز كرد . وي در سخنان خود با اشاره به ضرورت جامعه متحد مسلمانان براي درك و همدلي و همدردي ، گفت :

« ايران اسلامي بهترين جا براي تحقق اين هدف مقدس است . اين كار به سادگي با انتخاب افرادي خبره امكان پذير است . البته زمان زياد و از خود گذشتگي فراواني را مي طلبد وليكن نتيجه آن خوب است و منافع آن به شرح زير :

201

« 1 . ما بهتر يكديگر را خواهيم شناخت .

2 . ملت هاي مسلمان مسائل اجتماعي اسلام را مهم قلمداد كرده و با ديدي غير مسئولانه به آن نمي نگرند .

3 . از همه مهمتر اينكه در صورت ايجاد و بروز هر نوع مشكل در هر كشور اسلامي ، با همدلي ملت ها ، بسيار ساده قابل حل خواهد بود . »

آقاي سيد محمود هاشمي از مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق ، سخنراي بعدي بود . آقاي هاشمي با اشاره به اينكه حج يكي از موقعيت هايي است كه در آن بايد ملل مسلمان با مشكلات يكديگر آشنا شوند ، تأكيد كرد كه سخنانش عمدتاً مربوط به مسائل داخلي عراق خواهد بود . ايشان در سخنراني خود چنين گفت :

« من امروز تنها درباره اوضاع اسف بار داخل عراق سخن خواهم گفت ؛ چرا كه به حد كافي درباره حج ، علماي بزرگ صحبت كرده اند . مي خواهم مسلمانان بدانند كه در داخل عراق چه مي گذرد . چنگ خليج فارس چيزي جز تسلط بيشتر كفار بر مسلمانان نبود . در ابتدا آمريكا از هم پيمانانش مي خواستند ماشين جنگي عراق را از بين ببرند . از اين رو مردم احساس كردند مي توانند از زير سيطره ظلم صدامي خارج شوند . اين بود كه قيام كردند . اما نظاميان غربي از پيشروي به سوي اهداف خود امتناع كردند و به صدام چراغ سبز نشان دادند تا حركت مردم را سركوب كند . آنها گارد رياست جمهوري را رها كردند تا در قتل عام مردم آزاد باشند . . . . امروز شهر كربلا بكلي ويران شده است . نظام بعثي تاكنون بيش از هفتادهزار نفر را به تقل رسانده و كودكان مظلوم را كشته و خانه ها را ويران ساخته است و قريب هزار و پانصد تن از جوانان عراق اعدام شده اند . بنابر اخبار رسيده در هر ربع ساعت يكي از كودكان در انظار عمومي به قتل مي رسد . چه كسي ديده كه شخصي را به جرم داشتن اسمي اعدام كنند ؟ اين كار را صدام انجام داده است . تمام كساني را كه اسمشان « علي حسن بن » بوده اعدام كرده است ؛ چرا كه يكي از مجاهدان اسمش علي حسن بن بوده است .

جنايتكاران بعثي از زني پرسيده اند كه شوهرت كجاست ؟ جواب

202

داده : نمي دانم . بچه اش را از دامنش كشيده ، به ديوار كوبيده و شهيد كرده اند . بار ديگر همان سئوال را مطرح كرده اند و باز با جواب منفي آن زن مواجه شده اند . اين بار فرزند كوچك آن زن را به شهادت مي رسانند و بار سوم دختر كوچك او را و در نهايت خود زن را به شهادت مي رسانند . »

آقاي سيد محمود هاشمي با برشمردن ديگر جنايات رژيم حاكم بر عراق سخنان خود را با اين جمله پايان داد :

« اين گونه سمينارها محل مناسبي براي بيان جنايات ظالمان و همدردي با مظلومان و محرومان است . »

سخنران ديگر چهارمين سمينار بين المللي حج ، تاج الدين هلالي از كشور استراليا بود . او با بيان اين مطلب كه مهمترين ثمره حج حضور مسلمانان جان با رنگ ها و زبان ها و لباس هاي مختلف بر گرد خانه خداست گفت :

« حج تأكيدي عميق بر وحدت اسلامي است . اسلام مي تواند همه را از سراسر جهان گرد هم آورد و يكي نمايد . شريعت اسلام براي اصلاح و خير مردم است . غير از دايره اسلام ، عزت و كرامتي قابل تصور نيست . »

وي با شمردن خصايص حج ابراهيمي افزود :

« حج ابراهيمي بر دو پايه نهاده شده است : ولايت و برائت ( لا اله ، الا الله ) . ما نه به سوي كاخ سفيد و نه به سوي كاخ سرخ روي خواهيم كرد ، بلكه همه بر گرد يك خانه ، آن هم خانه خدا ، جمع مي شويم و با او بيعت مي كنيم . ما حجرالاسود را مي بوسيم و از آن طرف رمي جمرات مي كنيم . بايد در نظر داشته باشيم كه هر آنچه در مسير غير خداست بايد رمي شود . پس ، وقتي حجاج به سرزمين هاي خود بر مي گردند بايد احكام غير الهي را رمي كنند تا حقيقت توحيد در قلوب آنان ظاهر شود . بايد حج را از مشكل هاي غير الهيِ آن پاك كنيم تا حج ما سركوبگر كافران و منافقان باشد . »

چهارمين سمينار بين المللي حج كه بعد از ظهر امروز به كار خود ادامه داد ، پذيراي ديگر ميهمانان سخنران بود . محمد كفراوي از فلسطين اشغالي نيز يكي از سخنرانان بعد از ظهر بود . او گفت :

« وقتي انقلاب اسلامي با رهبري امام خميني ( رضي الله عنه )

203

پيروز شد ، شعارهاي خودمان را بر اساس اين انقلاب انتخاب كرديم . امروز ما هيچ پناهگاهي جز اسلام نداريم و هيچ چيز چون اسلام براي دشمنان ما خطرناك نيست . »

او با اشاره به مبارزات اهالي فلسطين اشغالي گفت :

« كودكان فلسطيني از همان اوان عمر خود ، با مسائل اسلامي در خانواده هاي خود آشنا مي شوند و براساس آن عمل مي كنند . امروز در كنار آن يادگيري ها آموزش هاي مختلف براي جهاد اسلامي ، با تمام قوم ، ادامه دارد . با اينكه جوانان ما هر روز در حبس و شكنجه اسرائيلي ها بسر مي برند اما ملت فلسطين جداً از جهاد مقدس خود دفاع مي كند . ما امروز خوشحاليم كه از مشرق كساني قيام كرده و پشيمان ما هستند . »

استاد مصباح يزدي ، مدرس و انديشمند حوزه علميه قم آخرين سخنران اين سمينار بود . ايشان با اشاره به اينكه داستان هجرت حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) مسائل آموزنده اي در بر دارد گفت :

« وقتي جامعه را مي خواهيد اصلاح كنيد ، بايد اصلاح كننده خود شرايط لازم را داشته باشد . ابراهيم ( عليه السلام ) بعد از طي عمري طولاني حدود صدسال كه زحمت هاي زيادي كشيد ، خود را آماده كرد و مأمور تشكيل حكومت شد .

در كوهستان بي آب و علف خانه كوچكي داشت كه اولين خانه عبادت انسان بود و از زمان حضرت آدم بنا شده بود . تاريخ آن زمان تا حضرت ابراهيم معلوم نيست اما آنچه مسلم است آولده به خرافات و شرك و مشكلات شده و خداوند دستور تطهير آن را به ابراهيم با كمك اسماعيل داده است .

بعد از اتمام ساخت خانه ، ابراهيم دعا مي كند كه خداوند اين خانه را بلد امن قرار دهد . پس ، قبل از آن نه امن بوده و نه بلد و شهر . مكه پس از ابراهيم به صورت شهر درآمده و شهر امن و بلد امين شد . سِرّ مطلب چيست كه خداوند نه تنها خانه و شهر را بلكه سرزمين را تا شعاع وسيعي حرم قرار داد و حتي تعرّض به حيوانات را هم جايز ندانست ؟ اين سرزمين مملو از امنيت است ، حتي گياه ، چه رسد به انسان و آن هم انسان موحد .

204

كساني كه در صدد ايجاد مدينه فاضله بر مي آيند و حقيقتاً مي خواهند اصلاع عملي كنند ، توجه دارند كه مردم با عقايد مختلف در خير و شرّ نمي توانند به راحتي شهري را بنا نمايند و بدون مشكل باشد . قانوني وضع مي كنند و مي گويند اين كارها بد است و قانون ديگري را بر آن ناظر قرار مي دهند كه ضمانت اجرا داشته باشد . پس اول يك هسته مي سازند و ديگران را دعوت مي كنند : واحد نمونه ايجاد مي كنند . خداوند هم همين كار را با كمك ابراهيم و خانواده اش انجام داد . بعد از ساخته شدن يك خانواده پاك ، مثل هاجر و اسماعيل ، ديگران را دعوت مي كند و صدور انقلاب مي نمايد .

قبايل مختلف به جان هم مي افتند و اختلاف پيدا مي كنند . صرف قانون و كتاب هم مشكل گشا نيست . يك مركزي بايد وجود داشته باشد كه اگر كساني نزاع كردند به آنجا مراجعه كنند .

با توجه به وجود جوامع مختلف و نظرات مختلف در روي زمين ، يك مركز امن بايد باشد . براي اينكه در روز زمين از آغاز تا پايان ، دار الارض وجود داشته است : جايي كه طرفين نزاع در آن نجنگند . چنين چيزي براي زندگي ابدي روي زمين ضرورت دارد : « وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً . . . » ( آل عمران / 96 ) . در عرب جاهلي هم به بيت الحرام معتقد بودند .

اهميت بيت الحرام در اين نهفته است كه بقاي استمرار زندگي بشر در دارالامن باشد كه آن را مقامي بالاتر از اسنان يعني خداوند مهيا كرده باشد . پس بزرگترين نعمتي كه خداوند به همه انسان ها به عنوان جوامع انساني قرار داده ، همين دارالامن است و در اين مقام بزرگترين گناه را كساني مرتكب مي شوند كه امنيت اين دارالامين را به هم مي زنند . »

چهارمين سمينار بين المللي حج در مكه مكرمه در حالي خاتمه يافت كه با وجود تلاش و فعاليت هاي معاونت بين الملل بعثه مقام معظم رهبري و گروه برنامه ريزي سمينارها ، جمعي از ميهمانان و مدعوين را به واسطه نارسايي در رسيدن دعوتنامه ، نتوانستند در سمينار شركت جويند . اين سمينار با يك روز تأخير نسبت به برنامه پيش بيني شده امروز ـ 27 / 3 / 70 ـ برگزار شد .

سخنراني ها عمدتاً همان مقالات ارسالي بود كه افراد از پيش فرستاده

205

بودند و تنها آقايان تاج الدين هلالي ، سيد محمود هاشمي ، محمد كفراوي و آية الله مصباح يزدي بدون ارائه مقاله سخنراني كردند .

با نظري به پيشنهادها و نظرات ميهمانان مي توان به توفيق نسبي در سمينار در دستيابي به اهدافش اشاره كرد . آقاي علوم الدين سعيد نظرات خود را چنين ابراز كرد :

1 . برگزاري سمينار بسيار خوب بود .

2 . برنامه ها منظم و از قبل پيش بيني شده بود .

3 . موضوع مطروحه خوب بود .

4 . هيچ گونه ضعفي وجود نداشت .

5 . در سمينارهاي بعدي از ساير كشورهايي كه حاجيان آنها در مكه حضور دارند ، در سطح وسيع ترين دعوت به عمل آيد .

در زير ، نظرات آقايان يحيي برناد ، احمدالحق ، محمد صديق نقشبندي و حجة الاسلام مسعودي به ترتيب آمده است :

ـ سمينار خوب بود . مناسب است از علماي كشورهاي ديگر دعوت جدي شود .

ـ سمينار خوب برگزار شد . سخنراني آقايان ري شهري و اسحاق مدني بسيار خوب بود . سخنراني هاي ديگر هم خوب بود اما معيار گزينش مقاله ها معلوم بود . مقاله من در حدّ بسياري از مقالاتِ ارائه شده بود ولي انتخاب نشد .

ـ سمينار خوب بود ، منظم بود ، در جهت وحدت كوشش مي شد و ان شاء الله مورد قبول باشد .

ـ سمينار با همه زحمات كشيده شده در حدّ مطلوب و كيفي نبود .

خوبختانه ميهمانان چهارمين سمينار بين المللي حج بدون بروز مشكلي به عربستان وارد و در محل تعيين شده مستقر گرديدند . تنها در دو مورد مشكلاتي بروز كرد .

در فرودگاه جده ، آقاي شيخ كولا كه ، بنا بر راهنمايي غلط ، كارت شناسايي مزيّن به تمثال حضرت امام خميني ( رحمه الله ) را جهت شركت در سمينار

206

به همراه خود داشت مورد سوءظن پليس سعودي قرار گرفت و پس از بررسي و تفتيش ، نسبت به عزيمت وي به مدينه سختگيري به عمل آمد و مخارج زيادي جهت خريد مجدد بليط و عوارض به وي تحميل شد . نامبرده بليت هواپيما به مقصد جده ـ مدينه از شركت هواپيمايي اتيوپي داشته كه مجبور به خريد بليت از شركت سعودي مي شود .

همچنين قابل ذكر است كه آقاي سيد احمدالحق در فرودگاه جده به علت همراه داشتن عكس حضرت امام خميني ( رحمه الله ) و كتاب در ارتباط با ايران مورد سئوال پليس سعودي قرار گرفته و به او گفته مي شود : « تو عامل ايران هستي ! » . وي پس از پاسخگويي به سئوالات پليس عازم مدينه مي شود .

« چهارمين سمينار بين المللي حج » با صدور قطعنامه اي د نُه ماده به كار خود پايان داد . متن كامل قطعنامه مذكور به شرح زير است :

در حالي كه جهان اسلام ، از يك سو شاهد عظيم ترين جنبش بيداري اسلامي و پرافتخارترين دوران حيات خود در دهه هاي اخير مي باشد و از سوي ديگر آماج بيشترين حملات كينه توزانه قدرت هاي استكباري بويژه آمريكاي جهانخوار قرار گرفته است ، و در روزگاري كه همدلي و همفكري تمام مسلمانان از هر مذهب و نژاد به عنوان ضرورتي اجتناب ناپذير در روند ماقبله با دشمنان آشكار و اغيار خزيده در لباس يار تلقي مي شود ، در روز پنجم ذي الحجة الحرام سال 1411 هجري قمري در چارچوب مراسم سياسي ـ عبادي حج و عظيم ترين كنگره امت اسلامي ، « چهارمين سمينار بين المللي حج » در شهر مكه مكرم ، پايگاه توحيد و مهبط وحي و زادگاه پيامبر خدا و ميعادگاه عاشقان الله ، برگزار شد . شركت كنندگان در اين سمينار پيرامون مسائل حج به عنوان مهمترين مسئله جهان اسلام به رايزني و تبادل نظر پرداخته و درباره عناوين زير به بحث و گفتگو نشستند :

1 . ويژگي هاي حج ابراهيمي

2 . ابعاد سياسي حج

3 . امنيت حج

4 . ديدگاه هاي امام خميني ( رحمه الله ) درباره حج .

207

در پايان اين گفتگوها شركت كنندگان موارد زير را به عنوان مصوبات اجلاس و قطعنامه پاياني سمينار مورد تأكيد قرار دادند :

1 . ما بر مسئله تلاش در برگزاري حج ابراهيمي بر مبناي سنت رسول الله ( صلّي الله عليه وآله ) كه تزكيه درون از غير خدا و مقابله با قدرت هاي غير الهي از ويژگي هاي آن است ، تأكيد مي كنيم .

2 . مما رهنمودها و ديدگاه هاي حكيمانه رهبري فقيد امت اسلامي حضرت امام خميني ( رضي الله عنه ) را ، بويژه در مورد حج ابراهيمي ، بر خاسته از سرچشمه زلال اسلام ناب محمدي ( صلّي الله عليه وآله ) دانسته و بر پيروي از وليّ امر مسلمين حضرت آية الله خامنه اي ـ مدضله العالي ـ كه جانشين و تداوم بخش راه آن امام راحل است ، تأكيد ميورزيم .

3 . ما اعلان برائت از مشركان زمانه را در مراسم سياسي ـ عبادي حج به عنوان تكليف الهي و يكي از ابعاد روشن و انكارناپذير حج ابراهيمي و محمدي ( صلّي الله عليه وآله ) تلقي كرده و حج برخاسته از بينش اسلام آمريكايي را به شدت مردود مي دانيم .

4 . ما بسيج مسلمين جهان براي مقابله با توطئه هاي دشمنان اسلام بويژه آمريكاي جهانخوار و اسرائيل جنايتكار را مخصوصاً در مراسم سياسي ـ عبادي حج يك ضرورت مسلم دانسته و بر مقابله جدي با هر عاملي كه مايه نقس وحدت و انسجام مسلمين است تأكيد مي كنيم .

5 . ما آمريكا را اصلي ترين دشمن اسلام و مسلمين شناخته و همه مصائب جهان اسلام را ناشي از توطئه هاي اين ابرقدرت جنايتكار كه به درستي شيطان بزرگ نام گرفته است مي دانيم و همگامي با اين توطئه ها را محكوم مي كنيم .

6 . ما بر ضرورت محو اسرائيل از جغرافياي سياسي جهان و تلاش پيگير براي آزادي فلسطين و رهايي سومين حرم شريف مسلمين از چنگال سهيونيزم جهاني تأكيد كرده و تلاش هاي جدي براي سركوب انتفاضه اسلامي و سازش با اشغالگران را محكوم مي كنيم .

7 . ما ضمن حمايت از نهضت هاي آزادي بخش اسلامي ، كشتار مسلمانان مظلوم و بي دفاع را توسط حكام ستمگر و دست نشانده قدرت هاي استعمالي به شدت محكوم كرده و به طور خاص جنايات وحشيانه حكام

208

بعثي عراق نسبت به مسلمانان مظلوم و بي پناه آن سامان را كه در چارچوب يك توطئه بين المللي و با حمايت مخفيانه آمريكا صورت مي گيرد ، مصداق بارزي از اين روند فاجعه آميز مي دانيم .

8 . ما بر ضرورت حفظ هويت آثار و مقدسات بازمانده از اعصار گذشته تاريخ پرافتخار اسلام ـ كه متعلق به تمامي مسلمين جهان است ـ تأكيد ميورزيم و حفظ و نگهداري آثار موجود در سرزمين وحي را از مهمترين عوامل ارتباط مسلمين با گذشته تاريخي پرافتخار خود دانسته و آن را عاملي ارزشمند در بازيابي هويت و شخصيت اصيل اسلامي امت مي شناسم .

9 . ما ضمن ابراز خرسندي عميق از شركت مجدد حجاج ايراني در مراسم سياسي ـ عبادي حج ، كه با پيروي خود از رهنمودهاي امامْ احياگر مراسم حج ابراهيمي بوده اند ، از جمهوري اسلامي ايران به خاطر فرصتي كه براي بررسي مسائل حج در اين سمينار فراهم آورده است قدرداني و تشكر مي كنيم و برگزاري چنين اجتماعاتي را در سال هاي آينده عاملي مؤثر در تحكيم پايه هاي حج ابراهيمي مي دانيم .

به اميد تحقق حج ابراهيمي

چهارمين سمينار بين المللي حج

5 ذي الحجة الحرام 1411 هـ . ق .

خبرها

بر پايه آمار رسيده از ستاد حج ، در يك برآورد كلي تا به امروز 108135 حاجي در قالب 902 كاروان به مكه رسيده و مستقر شده اند . اگرچه اين رقم مساوي تمامي حاجيان ايراني نبوده و هنوز عده اي ديگر از زائران در راه هستند ، تلاش هاي گسترده اي براي رتق و فتق امور مربوط به آنان در جريان است .

يكي از زائران پزشك ايراني به پاس آموختن احكام شرعي نماز و مناسك حج از روحاني كاروان خود ، عهد كرد كه در بازكشت به وطن ، تا يك سال بيماران روحاني خود را به طور رايگان ويزيت كند .

209

بر اساس گزارش هاي رسيده ، شركت انبوه و چشمگير خواهران زائر ايراني در مراسم نمازهاي جماعت مساجد نزديك به محل كاروان هاي ايراني در مكه ، موجب حيرت و تحسين مردم عربستان و زائران ساير كشورهاي اسلامي شده است . زنان عربستان جز در ماه مبارك رمضان به ندرت در نمازهاي جماعت شركت مي كنند . از اين رو شركت زنان ايراني در مراسم نماز جماعت موجب شده تا متوليان اين مساجد اقدام به اختصاص بخشي از فضاي مساجد به بانوان ايراني كنند .

يكي از زائراني كه اخيراً از مدينه منوره به مكه مشرف شده ضمن گفتگويي اظهار داشت : در قبرستان بقيع زائري چشمش به مفاتيح من افتاد . از من سئوال كرد كه ايا زيارت حضرت زهرا ( عليها السلام ) را دارد ؟ من زارت مورد نظر او را در اختيارش قرار دادم . اين زائر كه اهل استراليا بود ، در حالي كه اشك مي ريخت گفت : شما ايرانيان سه سال است كه نيامده ايد و ما از بقيع و زيارت خواندن و گريه كردن محروم بوديم .

خسارات ناشي از سيل و طوفان اخير در بنگلادش موجب كاهش تعداد زائران بنگلادشي در حج امسال شده است . يك زائر بنگلادشي ضمن اعلام اين مطلب افزود : امسال كمتر از ده هزار نفر بنگلادشي به حج مشرف شده اند . هزينه سفر هم بسيار سنگين است ، به طوري كه بابت هزينه اياب و ذهاب و مسكن ، هر زائر بنگلادشي بايد دوهزار دلار پرداخت كند .

در پي اطلاع زائران ايراني از گران تر بودن قيمت كالاها و وسايل برقي بازار مكه نسبت به ايران ، عده اي از زائران اقدام به پس دادن كالاهاي خريداري شده كرده اند . بنابر اين گزارش ، دو زائر ايراني كه يك دستگاه تلويزيون و يك دستگاه راديوضبط از يكي از مغازه هاي بازار مكه خريداري كرده بودند ، پس از آنكه متوجه شدند در خريد اين كالاها مغبون شده اند به فروشنده مراجعه كرده و خواستار باز پس گيري پول خود شدند كه با مخالفت فروشنده مواجه گرديدند . در پي اين برخورد ، زائران به پليس مراجعه كرده و از اين طريق موفق شدند معامله را فسخ كنند و با پس دادن كالاهاي گران قيمت ، پول خود را پس بگيرند .

210

امروز باخبر شديم كه يك زائر ايراني مبلغ هزار فرانك آفريقايي را پيدا كرده و آن را به ستاد حج تحويل داده است . مراتب براي يافتن صاحب پول از سوي ستاد در جريان است .

امروز كار يك گروه فيلمبرداري از كشورمان كه با اجازه كتبي وزارت حج و وزارت اطلاعات ( ارشاد ) عربستان به همراه يك مأمور سعودي در حال فيلمبرداري از قبرستان ابوطالب در مكه بودند ، توسط مأموران امنيتي سعودي متوقف شد . مأموران امنيتي عربستان پس از توبيخ مأموران همراه گروه فيلمبرداري ، مانع از ادامه كار مي شوند . با توجه به اجازه كتبي ، اين اقدام ، نيروهاي امنيتي را به عنوان عناصري فوق قانون در اين كشور نشان مي دهد .