گفتار اوّل: انقلاب و تحولات اجتماعی

گفتار اوّل: انقلاب و تحولات اجتماعي

انقلاب يكي از موضوع هاي كلاسيك انديشه اجتماعي بشر است(1) و با اينكه مفهومي كليدي در تفكر سياسي مدرن به شمار مي رود، مبهم ترين مفهوم نيز هست.(2) با اين وجود، در رشته هاي مختلف علوم به كار رفته است.

انقلاب، از نظر لغوي به معناي حالي به حالي شدن، دگرگون شدن، برگشتن، تحول و تقلّب و تبدّل،(3) تغيير كامل و مشخص در چيزي و يك چرخش دوراني است. اين واژه، اساساً از اصطلاحهاي اخترشناسي بود كه بر حركت دوراني و منظم و قانونمند ستارگان دلالت مي كرد و تا قرن هفدهم، در همين چارچوب به كار مي رفت.(4)

ارسطو را بنيانگذار واقعي مكتب مطالعه انقلاب و اولين متفكري مي دانند كه موضوع تجزيه و اضمحلال اجتماعي را در يك نظريه كلي تغييرات سياسي (متابول)(5) قرارداد و در قالب جامعه بررسي كرد.(6) منتهي ارسطو هم انقلاب را به صورت يك برنامه دوره اي و يا

.de , navilluso leon ni ,"ecneics fo tcejbus a sa noitulover" ,nameerf lehcim .

,ytilaer lacitilop dna yroeht yranoitulovr.72 .p

leon ni ,"ytinredom dna noitulover :yasse yrotcudortni na" , navilluso leon.

navillusotic.po.3.p ,

3. لغتنامه دهخدا، شماره مسلسل 136، شماره حرف الف (بخش اول): 13، 1 ـ 430; فرهنگ فارسي عميد، ص 167.

ni , "yhpargoirotsih yraropmetnoc ni noitulover fo seiroeht" ,nirogaz zrep .

lacitilop ylretrauq.62.p ,

5. metaboul در لاتين به معناي تغيير است.

6. پيتر كالورت، انقلاب، ترجمه ابوالفضل صادق پور، صص 34 ـ 32.

[46]

سيكل تغييرات در نظر مي گرفت كه تقريباً طبيعي و غيرقابل اجتناب بود. تا قرن هفدهم چنين برداشتي از انقلاب وجود داشت و از آن به بعد به تدريج در مفهوم سياسي به كار رفت، در عين حال كه هنوز هم ايده سيكل حركت دوراني را حفظ كرده بود.