جنبش تنباکو

جنبش تنباكو

جنبش تنباكو اولين قيام سراسري ملت ايران در دروه جديد است كه در واقع نوعي مقاومت منفي عليه يك قدرت استعمارگر خارجي به شمار ميرود. درسفر سوم ناصرالدين شاه به اروپا، ميجرتالبوت انگليسي موفق به كسب امتياز توتون و تنباكو از دولت ايران شد. مطابق اين امتياز كه اوايل سال 1269 ش (1306 ق.) به امضاي ناصرالدين شاه رسيد، امتياز انحصار كامل توليد، خريد، فروش و صدور توتون و تنباكوي ايران به مدت 50 سال در اختيار كمپاني رژي قرار ميگرفت و در مقابل آن سالانه مبلغ 15 هزار ليره انگليسي همراه با 25 درصد سود كمپاني به خزانه شاه پرداخت ميشد.

اين امتياز كه با دادن رشوه كلان به مقامات دولت و دربار بدست آمده بود، (1) به منزله فروش ايران به بيگانگان (2) بود كه حتي مايه تعجب و حيرت خود اروپاييها قرار گرفت. به همين دليل پس از عقد قرارداد، هم انگليسيها و هم دولت ايران، اين امتياز را محرمانه نگاه داشته و به مردم اعلام نكردند كه اين امر حاكي از آگاهي آنان از مخالفت شديد داخلي نسبت به آن بود. حتي پس از 10 ماه كه تالبوت براي اجراي قرارداد وارد كشور شد و قرارداد به طور رسمي اعلام شد، ناصرالدين شاه و امينالسلطان، به كمپاني اخطار كردند كه نمايندگان رژي بايستي با ظرافت و ملاحظه بسيار دست به كار شوند (3) و بدون ايجاد حساسيت كار را شروع كنند تا مشكلي ايجاد نشود. امّا با علني شدن

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. مراجعه شود به: ابراهيم تيموري، تحريم تنباكو، اولين مقاومت منفي در ايران (تهران: كتابهاي جيبي، 1358)، ص 177.

2. نيكي كدي، تحريم تنباكو در ايران، ترجمه شاهرخ قائم مقامي (تهران: كتابهاي جيبي، 1356)، ص 12.

3. همان، ص 62.

[100]

قرارداد و ورود عوامل كمپاني به ايران براي آن قرارداد،مخالفت عمومي عليه آن شروع شد و پس از يك سال در نهايت به پيروزي مردم و لغو اين امتياز انجاميد.

اين جنبش، جدا از زمينههاي عمومي و عيني آن در جامعه آن روز ايران و نارضايتي عمومي از دولت و شاه، به لحاظ ماهيت اسلامي و مذهبي آن به انقلاب اسلامي شباهت بسيار دارد و در واقع ماكت كوچكي از همان حركت عمومي و سراسري است كه در سال 57 به وقوع پيوست، امّا با توجه به شرايط زماني و بي تجربگي مردم و رهبران جنبش، نتوانست همانند انقلاب اسلامي شود. براي اين كه به ارتباط جنبش تنباكو با انقلاب اسلامي و درسها و عبرتهاي آن براي قيامهاي بعدي ملت ايران پي ببريم به طور مختصر انگيزهها و سمبلهاي اسلامي آن را مورد بررسي قرار ميدهيم.

انگيزههاي اسلامي جنبش: دلايل و انگيزههاي مردم براي ورود به صحنه قيام و مخالفت عليه اين امتياز، به طور عمده مذهبي بود و مردم بيش از آن كه دغدغه منافع اقتصادي و مادي ناشي از امتياز را داشته باشند، به آثار و تبعات منفي آن از بعد ديني و مذهبي حساسيست نشان دادند و جنبش به گونهاي ظهور و بروز يافت كه كليت آن در قالب و محتواي اسلامي بود. گرچه 51 ملت ايران در آن شرايط در كار توتون و تنباكو بودند و اين امتياز به طور مستقيم به زندگي و معاش آنان مربوط بود، (1) اما همانها هم با توسل به اهداف و انگيزههاي مذهبي به صحنه آمدند و همراه با بقيه ملت كه منافع اقتصادي در آن نداشتند، حركت كردند.

اين انگيزهها و دلايل به طور عمده با ورود عمّال كمپاني به ايران، براي مردم واضح و روشن شد. كمپاني براي اجراي قرارداد و كنترل تامّ و تمام بر همه مراكز و مزارع توتون و تنباكو به نيروي انساني عظيمي نياز داشت كه به طور عمده از اروپا وارد كرد. مطابق برخي منابع حدود 200 هزار زن و مرد انگليسي به طور رسمي و غيررسمي و متفرقه وارد ايران شدند و ايران فرنگي بازار درست و حسابي شد (2) ــــــــــــــــــــــــــــ

1. محمدرضا زنجاني، تحريم تنباكو (تهران: حسين مصدقي، 1333)، ص 35.

2. همان، ص 31.

[101]

برخي ديگر به حضور 100 هزار مبلّغ مسيحي در شهرهاي مختلف ايران و ساختن كليساها و مدارس و اماكن خدماتي اشاره كردهاند (1) كه مايه نگراني و حساسيت مردم بود.

مطابق مواد قرارداد، كمپاني براي اجراي قرارداد، همه امكانات و لوازم مورد نياز خود را بدون محدوديتهاي گمركي وارد ميكرد و در داخل نيز با دست باز عمل مينمود و تمام ارگانها و نهادهاي دولتي موظف به همكاري با آن بودند. انگليسيها از همين موضوع استفاده كرده و همه چيز از اسلحه و مهمات گرفته تا كالاها و مشروبات الكلي حرام و حتي نيروي انساني را به ايران سرازير نمودند و رفتار و اعمال آنها بيش از هر چيز مايه نگراني مردم شد. از اين نظر اجراي اين قرارداد به نظر مردم چند اشكال عمده داشت كه قابل اغماض نبود:

1. نقض قوانين و مقررات اسلامي: ورود زنان و دختران بيحجاب اروپايي به ايران و حضور گسترده آنان در كوچه و خيابان و مزرعه و...، جدا از مفسدههاي اخلاقي كه داشت، نقض مقررات اسلامي در محدوده كشور بود و عدهاي اين اجازه را داشتند كه مقررات رسمي ما را رعايت نكنند. رفت و آمد و اختلاط اروپاييان غيرمسلمان با مسلمانان و معاشرت آنان با مردم، مايه نگراني مردم و عدم رعايت طهارت و پاكي ميشد و با توجه به حضور فراوان غيرمسلمانان مرز طهارت و نجاست از بين ميرفت.

عمّال كمپاني براي جلوگيري از خريد و فروش خارج از چارچوب امتياز از سوي مردم در همه جاي زندگي و كار مردم حاضر شده، سرك ميكشيدند و موجب سلب امنيت رواني و روحي مردم ميشدند. آنها حتي خانههاي مردم را تفتيش ميكردند تا هيچ معاملهاي خارج از كانال كمپاني صورت نگيرد.

منشي امور شرقي سفارت و وابسته نظامي وقت انگليس در ايران در كتاب خود، 5 سال پس از جنبش تنباكو به اين مورد اشاره كرده، مينويسد: ... اعمال حق تفتيش بشيوهاي كه برخي از كسان را از بهم خوردن امنيت خانههايشان به هراس افكند،...

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. ابراهيم تيموري، پيشين، ص 42.

[102]

واكنش خطرناك در يك جامعه اسلامي را به دنبال داشت. (1)

نيكي كدي هم با اشاره به اختلاط و ارتباط مستقيم غيرمسلمانان با مسلمانان به عنوان يكي از عوامل بروز اين جنبش مينويسد:

هر قدر هم مأموران كمپاني مؤدبانه رفتار ميكردند، مخالفت با تماس دست كفار با يكي از مواد مصرفي روزانه مردم چاره ناپذير بود. از نظر شيعيان سختگيرتر، تماس نزديك با مادهاي كه دست كفار به آن خورده باشد، نجس كننده بود. (2)

حساسيت مردم در زمينه قوانين و مقررات اسلامي در اعلاميهها و شبنامههاي آن ايام وجود دارد. وزيرمختار انگليس در ايران، هنگام اوج گيري جنبش در تبريز، طي گزارش محرمانه خود به نخست وزير انگليس يكي از همين اعلاميهها را ضميمه كرده بود كه در آن با اشاره به اين كه در اينجا ... قانون قانون دين است و نه قانون اروپاييان، تهديد شده بود:واي بر اروپاييان كه بخواهند رسوم كفار را بر ما تحميل كنند! ما نخست اروپاييان را خواهيم كشت و بعد اموالشان را غارت خواهيم كرد. (3)

2. استحاله اسلام و رسوخ انديشههاي معارض با دين در كشور: عمّال كمپاني در پوشش تجارت توتون و تنباكو دست به فعاليتهايي زدند كه ضمن تداعي اقدامات كمپاني هند شرقي، اساس دين را تهديد ميكرد. تأسيس مدارس غربي و آموزشگاههاي زبان، كليساها و فعاليت علني مبلغين مسيحي، راه اندازي تئاتر، قمارخانهها و مراكز فساد و فحشا، فروش مشروبات الكلي، تأسيس درمانگاهها و مراكز خيريه و ارايه خدمات رفاهي، شكّي باقي نميگذاشت كه آنها در صدد صيد مسلمانان و تغيير دين و عقيده آنان هستند.

نيكي كدي با اشاره به علما به عنوان سرسختترين مخالفين امتياز به نمايندگي از مردم، معتقد است كه آنها براي مخالفت خود دلايل خاصي داشتند:ورود انبوهي از

ــــــــــــــــــــــــــــ

,nodroG.E.T.. detisiveR aisreP .72 .p ,)6981:nodnoL(

به نقل از : نيكي كدي، پيشين، ص 63.

2. نيكي كدي، پيشين، ص 63.

3. همان، ص 79.

[103]

كارمندان كمپاني تنباكو به ايران از ديد آنان موجب رخنه يافتن عقايد و اعمال غير اسلامي ميشد (1) . وزير مختار انگليس هم كه طي گزارش خود به مقامات انگليس، دلايل و انگيزههاي مردم را در مخالفت با امتياز منعكس كرده، با اشاره به رهبري علما در اين مبارزه و نگراني آنها از امتياز مينويسد: به قول سيّدي از شيراز در نامهاش به شاهزاده حاكم فارس كه او هم آن را براي ناصرالدين شاه فرستاده، گرگهاي اروپايي در كار بلعيدن برههاي مسلمان هستند. (2)

نقطه آغاز ورود فرهنگ و مدنيت و رسوم غربي در كشور ما كه موجب تثبيت دوگانگي فرهنگي در ايران شده، در همين دوره است كه نشان دهنده تشخيص درست علما و مردم ايران و نگراني به جاي آنان بوده است. امابه لحاظ محدوديتها و مشكلات آن روز و سيطره و نفوذ قدرتها در ايران، پيروزي جنبش هم مانع ورود مدنيت غربي نشد و بعدها در جريان مشروطه و پس از آن نهادينه شد.

3. افتادن مقدّرات كشور به دست بيگانگان: وارد شدن تعداد زيادي از كارگزاران كمپاني به كشور و گستره عمل و فعاليت آنها بدون رعايت مقررات و با خاطري آسوده، موجب نقض حاكميت و استقلال سياسي و قضايي كشور بود و مطابق قاعده نفي سبيل (لن يجعل الله للكافرين علي المسلمين سبيلاً) مسلمانان مجاز نبودند كه تحت سلطه و استعمار غير مسلمانان قرار بگيرند. در حالتي كه مطابق اين قرارداد و برخي امتيازهاي پيش از آن، ايران تحت سلطه اروپاييان بود و مردم بيم آن داشتند كه مبادا قدرتهاي اروپايي بر همه شؤون كشور حاكم گردند. (3)

نيكي كدي با اشاره به طومارهاي مخالفت مردم تبريز با كمپاني رژي، روي لحن اسلامي آنها انگشت ميگذارد و مينويسد در يكي از آنها با اشاره به دو گوهر گرانبهاي قرآن و عترت در ميان مسلمانان و با استناد به آيه نفي سبيل، امتياز تنباكو نمونهاي از فروش امت اسلام به كفار و تفوق نامشروع كفار قلمداد شده است كه

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. همان، ص 97.

2. همان، ص 73.

3. نيكي كدي، پيشين، ص 14.

[104]

معاملات ناشي از آن حرام ميباشد. (1) بر همين اساس موج مخالفت عمومي ـ به رهبري علما در ايام ماه رمضان ـ حول محور فروش ايران به كفار ميچرخيد.

وزير مختار انگليس با مشاهده مستقيم مخالفتها و مبارزات مردم و لحن علما در روي منبرها، به صراحت در گزارش خود به مقامات انگليس مينويسد:

ملايان متعصب... با استفاده از ماه رمضان همه جا به مخالفت با سپردن سرنوشت مسلمانان به دست كفّار از بالاي منبر سخن ميرانند و ميگويند كه امتياز انواع تجارت، معادن، بانك، تنباكو، راهها به اروپائيان فروخته شده و آنان به تدريج املاك مزروعي و حتي زنان مسلمانان را به چنگ خواهند آورد (2)

وي با ارسال نامههاي اعتراضآميز مردم تبريز به رييس عدليه در ضميمه گزارش خود، نگراني مردم را به دولت انگليس منعكس كرده است. در يكي از اين نامهها آمده است: ... ما چگونه ميتوانيم از صراط بگذريم... در حالي كه ممّر معاش مسلمانان را تسليم كفّار كردهايم؟ چگونه خواهيد توانست در پيشگاه پيامبر ظاهر شويد در حالي كه باعث چنين ظلمي بر امت او شدهايد؟ (3)

با توجه به اين موارد، امتياز تنباكو مايه تشويش و نگراني مردم و مورد مخالفت آنها بود و اين نگراني هم به ميرزاي شيرازي منعكس گرديد; هم از طريق طومارها و تقاضاها و نگرانيهايي كه از ايران ميشد و هم به وسيله سيدعلي اكبر فال اسيري ـ كه به دليل مخالفت با امتياز از سوي دولت به عراق تبعيد شده بود و ـ نامهاي از سيدجمالالدين اسدآبادي براي ميرزا برده بود.

ميرزاي شيرازي رهبر اصلي و نهايي اين قيام، در نامه خودش به ناصرالدين شاه به همه اين نگرانيها اشاره ميكند و درخواست لغو قرارداد را مينمايد كه پذيرفته نمي شود و در نهايت حكم تحريم را صادر ميكند. ميرزاي شيرازي مداخله خود را در اين امر، فقط به دليل رعايت حقوق ملت و دين و دولت ميداند و مينويسد: (4)

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. همان، صص 100 ـ 99.

2. همان، ص 72.

3. همان، ص 73.

4. شيخ حسن كربلايي، تاريخ دخانيه.

[105]

اجازه مداخله اتباع خارجه در امور داخله مملكت و مخالطه و تودّد آنها با مسلمين و اجراي عمل ننگين بانك و تنباكو و راه آهن و غيره از جهاتي چند منافي صريح قرآن مجيد و نواميس الهيه و موهن استقلال دولت و مخلّ نظام مملكت و موجب پريشاني عموم رعيت است.

بر همين اساس، ميرزاي شيرازي تصريح ميكند كه نبايد ..اين امور كه مفاسد آنها در اعصار لاحقه دامنگير دين و دولت و رعيت است... اجرا شود. در پايان نامه به ناصرالدين شاه پيشنهاد ميكند كه با عذر آوردن پيش كمپاني، جبران قصور خود را بنمايد:... اگر اولياي دولت در اين امور ترخصي فرمودهاند، به اتفاق كلمه ملت معتذر شده اين مفاسد را به احسن وجه تدارك... نمايند.

فوريه پزشك مخصوص ناصرالدين شاه با اشاره به نامه ميرزا به شاه مينويسد:

من فكر نمي كنم اعليحضرت به استدلال مجتهد چندان علاقمند باشند ولي او از نفوذ مجتهد آگاه است و بايستي آن را به حساب آورد. كنسول ايران در بغداد به منظور متقاعد كردن مجتهد به كربلا فرستاده شده است. به نظر نميرسد كه وي در تغيير دادن عقايد محكم اين مرد روحاني توفيقي يافته باشد. (1)

بنابراين انگيزهها و اهداف اسلامي و مذهبي در سرتاسر جنبش و در همه شهرها مشهود است و اين به معناي نفي ضررهاي اقتصادي به منافع ملي نيست. بااين كه به لحاظ اقتصادي، كمپاني سود سالانه زيادي داشت كه تنها 41 آن را به ايران ميداد و اين با قرارداد مشابه دولت عثماني خيلي تفاوت داشت، اما اين ضرر به طور عمده متوجه خزانه شاه بود و مردم به نحو مستقيم متضرر نمي شدند. حتي به وجه نقد و پيش فروش، محصول خود را به كمپاني ميفروختند و فقط تجار تنباكو بخشي از منافع خود را از دست ميدادند. بر اين اساس، انگيزههاي مادي و اقتصادي در سرنوشت نهايي جنبش تعيين كننده نبود. نيكي كدي با اعتراف به همين موضوع معتقد است كه اين جنبش ندايي مذهبي را با بيمهاي واقع بينانهاي كه نسبت به نفود روزافزون بيگانگان

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. فوريه، سه سال در دربار ايران، ترجمه عباس اقبال آشتياني (تهران: دنياي كتاب، 1351)، به نقل از: نيكي كدي، پيشين، ص 115.

[106]

وجود داشت و با اغراض كساني كه امتياز تنباكو به منافع آنان لطمه ميزد تلفيق كرد و با تكيه بر احكام دين اسلام بود كه مردم سخت به آن ايمان داشتند. (1)

سمبلها و شعائر اسلامي جنبش: جنبش تنباكو علاوه بر اين كه با انگيزهها و اهداف اسلامي بود، سمبلها و شعارهاي مورد استفاده مردم نيز كاملاً صبغه اسلامي داشت. مفاهيمي كه در اين مبارزه به كار رفت، به طور كامل مبتني بر مباني شيعي و مذهبي بود و رهبرقيام با توجه به جوّ حاكم دوره ناصري، تشخيص داده بود كه تنها راه ممكن براي ايجاد تحولات در جامعه و بخصوص لغو امتيازات بيگانگان، استفاده از مباني انقلابي تشيع و استمداد از انديشه و احساس اسلامي پاك ملت ايران است.

1. رهبري و پيشتازي علما در اين قيام، يكي از اين سمبلهاي مذهبي است. در همه مراكز مهم و عمده تنباكوي ايران كه قيام مردمي به وقوع پيوست، رهبران مردم، علما بودند و در رأس همه آنها ميرزاي شيرازي به عنوان مرجع تقليد شيعيان قرار داشت. در شيراز، سيدعلي اكبري فال اسيري، در اصفهان برادران آقا نجفي، در تبريز ميرزا جواد آقا مجتهد تبريزي، در تهران ميرزا محمد حسن آشتياني و... رهبري مردم را بر عهده داشتند و به طور عمده مراكز تجمع و اعتراض مردمي، مساجد و اماكن مذهبي بود. تبعيد سيد جمال الدين اسدآبادي و نيز سيد علي اكبر فال اسيري كه براي اولين بار در ايران تجربه ميشد، موجب گسترش آشوب و هيجان عمومي مردم شد.

2. يكي از موارد مهم استفاده از سمبلهاي اسلامي كه با وقايع انقلاب اسلامي هم شباهت دارد، استفاده از فرصت ماه رمضان 1206 ق بود كه در منابر و مساجد،علما عليه امتياز سخنراني كردند; به گونهاي كه وزير مختار انگليس در همين موقع با ارسال گزارش محرمانهاي به دولت متبوع خود، علت هيجان بسيار زياد جنبش را همزمان شدن آن با ماه رمضان ميدانست. (2)

3. ابزاري هم كه ميرزاي شيرازي به عنوان رهبر اصلي جنبش و مرجع تقليد شيعيان بهكار گرفت حكم شرعي تحريم استعمال دخانيات است كه به منزله تير

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. نيكي كدي، پيشين، ص 147.

2. همان، ص 73.

[107]

خلاصي بر امتياز و پيكر دولت انگليس بود. چون ماهيت جنبش، اسلامي است، رهبر جنبش فقط به تقرير يك خط حكم شرعي اكتفا ميكند و نيازي به صدور بيانيه سياسي و... ندارد و در متن حكم هم از مفهوم شيعي امامت استفاده ميكند و استعمال توتون و تنباكو را به منزله محاربه با امام زمان (عج) اعلام ميكند.

4. با توجه به اعتقاد ديني مردم ايران به امامت و بخصوص غيبت حضرت ولي عصر (عج) گنجانيدن عبارت محاربه با امام زمان براي تهييج بيشتر مردم و دادن انگيزه بيشتر به مردم بوده است و بر همين اساس،ملت هم به واسطه رابطه مرجع و مقلّد، از اين حكم شرعي تبعيت كردند و حتي در حرمسراي ناصرالدين شاه هم اين حكم نافذ شد و بر اثر يك مقاومت منفي عليه استعمار انگليس دولت مجبور به لغو امتياز گرديد.

نتيجه: بنابراين مجموع انگيزهها و نيز سمبلهاي مورد استفاده در جنبش مبيّن ماهيت اسلامي و مذهبي اين قيام سراسري است كه علاوه بر وجود بُعد ضددولتي بُعد ضد خارجي و ضد استعماري آن نمود بيشتري دارد. اين مبارزه در قالب شرعي و مذهبي به پيش رفت و آثار و نتايجي به بار آورد كه دست مايه و درسي براي مبارزات بعدي ملت ايران شد. گرچه اين جنبش به لحاظ عملي موفق و پيروز بود، اما در بُعد كاهش فشار استعمار در دراز مدت آثار عملي چنداني نداشت و نتوانست موجب قطع نفوذ بيگانگان گردد (البته اين امر ناشي از بيتجربگي ملت و رهبران جنبش و محدوديتها و مقتضيات زماني بود كه فكر ميكردند با لغو يك امتياز مشكل استعمار حل خواهد شد)، با اين وجود همين امر درسي براي قيامها و مبارزات بعدي شد كه به كار خود عمق و وسعت بيشتري بدهند و الاّ در اين جنبش مردم به لحاظ ظرفيت و پتانسيل انقلابي (و پيش بردن اهداف مبارزه چيزي فرو گذار نكرده) و دولت مستبد ناصرالدين شاه و نيز قدرت استعماري انگليس را وادار به تسليم كردند.

اولين اثر اين جنش كه در مبارزات بعدي بسيار به كار آمد، نهادينه شدن رهبري علما در مبارزات سياسي ـ اجتماعي بود. به گونهاي كه بعد از پيروزي جنبش، هم علما به توان و پتانسيل خود اعتماد پيدا كردند و هم روشنفكران و گروههاي مختلف جامعه به نيروي فوقالعاده مرجعيت و مذهب در مبارزه اعتراف نمودند و سعي

[108]

كردند زير چتر علما گرد آيند و اين امر مايه تعجب و حيرت استعمار غرب شد. (1) از آن به بعد، همه جنبشها و مبارزات مهم ملت و هر گونه حركت اصلاحي سياسي ـ اجتماعي فقط به پشتوانه علما امكانپذير بوده است.

دستاورد ديگر جنبش تنباكو اين بود كه ملت ايران نيز براي اولين بار در تاريخ جديد ظهور كرد و با صداي رسا اعلام نمود كه ما هم هستيم. ملتي كه قرنها به عنوان رعيت و تابع چشم و گوش بسته دولت بودند، در اين جنبش با مخالفت سراسري عليه يك اقدام دولت، عرض اندام نمودند. بر همين اساس، يكي از مأمورين سياسي انگليسي با اظهار نگراني از قدرت علما، در گزارشي به مقام مافوق خود اعتراف ميكند كه صرف نظر از اثبات قدرت روحانيون، اين جنبش تجلّي يك عقيده عمومي بود كه تا آن زمان در ايران ناشناخته بوده است. (2)

از اين نظر، اگر جنبش تنباكو هيچ دستاورد مهمي نداشته باشد، انتقال همين دو مورد به نسلهاي بعدي، منشأ آثار و بركات ارزندهاي بود. نيكي كدي، با اشاره به اين كه جنبش تنباكو راه پيروزي بر دولت را به ملت نشان داد، ميراث ديگري از جنبش را نام ميبرد كه تا به امروز هم نشانههاي بارزي از ادامه حيات آن مشهود است (3) و آن هم اتحاد و ائتلاف گروهها و اقشار مختلف جامعه با اهداف متفاوت در مقابل دولت و بيگانگان است كه اولين نمود آن در انقلاب مشروطيت به نمايش در آمد.