متن کامل

میقات حج سال هفتم شماره بیست و پنجم پاییز 1377نگاهی به مطبوعات عربستان * آشنایی با فتاوای وهّابیان * اصرار بر روزه عاشورا (!) همواره در آستانه روز عاشورا، از جانب علمای بزرگ سعودی به صورت سخنرانی، مصاحبه، بیانیه، پاسخ به پرسش، در راد

ميقات حج
سال هفتم شماره بيست و پنجم پاييز 1377


نگاهي به مطبوعات عربستان

* آشنايي با فتاواي وهّابيان

* اصرار بر روزه عاشورا (!)

همواره در آستانه روز عاشورا، از جانب علماي بزرگ سعودي به صورت سخنراني، مصاحبه، بيانيه، پاسخ به پرسش، در راديو و تلويزيون و در بسياري از روزنامه ها و مجلات، موضوع «روزه عاشورا» مطرح مي گردد; از باب نمونه، در بيانيه امسال مفتي كل سعودي «شيخ عبدالعزيزبن عبدالله بن باز» آمده است: ثابت شده كه پيامبر خدا(صلي الله عليه وآله)روز عاشورا را روزه مي گرفته و ديگران را به روزه آن ترغيب مي نمودند. چون كه خداوند در اين روز، موسي و قومش را نجات داده و فرعون و طرفدارانش را غرق نموده است. بنابراين، مستحب است كه مسلمانان به عنوان شكر خداي عزّوجلّ اين روز را روزه بدارند. و مستحب است يك روز قبل از آن و يك روز بعد از آن را هم روزه بگيرند تا با يهوديان (كه صرفاً در روز عاشورا روزه دارند) مخالفت شده باشد. وي در اين بيانيه ادعا مي كند كه از حضرت رسول(صلي الله عليه وآله)درباره روز عاشورا و ارزش آن سؤال شد، آن حضرت فرمود: «يكفرالله به السنة التي قبله».

(روزنامه الرياض، مورخ8 محرم1419 برابر با14/2/1377)

* ممنوعيت چاپ لفظ جلاله بر روي جعبه هاي تجارتي

وزارت بازرگاني عربستان طي اطلاعيه اي از كليه شركتها، مؤسسات، كارخانجات، و...



صفحه 194


درخواست نمود از چاپ لفظ جلاله بر روي كيسه ها و قوطي ها، كه سرانجام به عنوان زباله، دور انداخته مي شوند، خودداري نمايند.

در اين رابطه، گروههاي بازرسي ويژه اي به بررسي نتايج اين بخشنامه در شهر مدينه پرداختند.   (المدينه ش 12954)

* آيا شست و شوي بچه، مبطل وضو نيست

سؤال: آيا اقدام من به شست و شوي فرزند خردسالم موجب ابطال وضو مي شود؟

پاسخ شيخ عبدالله الجبرين: اگر كسي عورت فرد ديگري را به شهوت لمس نمايد وضوي او باطل مي گردد و در باطل شدن وضو در لمس بدون شهوت محلّ اختلاف است و ارجح آن است كه مس عورت بچه براي شستن، وضو را باطل نمي كند; زيرا شهوتي در آن نيست.

(المدينه ش 12961)

* احرام از جده

سؤال: شخص مقيم در رياض آيا مي تواند براي عمره از جده محرم شود؟

پاسخ شيخ عبدالله الجبرين: ميقات اهل رياض و نجد و طائف، منطقه قرن المنازل يا ودادي محرم است و كسي كه از اين محل بدون احرام بگذرد و در جده محرم شود، بايد قرباني نموده و بين مساكين حرم (مكه) توزيع نمايد.   (المدينه ش12968)

* مراقبت بر زندگي و حيات قلب

شيخ الثبيتي امام و خطيب مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) در خطبه هاي نماز جمعه مدينه گفت: از مردم عجب است بر كسي كه جسم وي مي ميرد گريه مي كنند و بر آنكس كه قلب وي مرده است نمي گريند كه اين مرگ شديدتر و بدتر است. لذا مراقبت بر حيات قلب مهمتر از مراقبت بر حيات جسم است!   (المدينه ش 12964)

 

* موقعيت زنان در بهشت

سؤال: در وقت قرائت قرآن مشاهده مي كنيم كه خداوند به مؤمنين و بندگان مرد وعده



صفحه 195


بهشت و حوري، با آن صفات بارز، داده است آيا براي زن نيز در آخرت جايگزين همسرش چيزي هست؟ و آيا نعمت هايي كه زنان از آن برخوردار خواهند بود كمتر از مردان است؟

پاسخ شيخ عبدالله الجبرين: شكي نيست كه ثواب در آخرت بين مردان و زنان يكسان است همانگونه كه خداوند مي فرمايد: } اِنّي لا اُضِيعُ عَمَلَ عامِل مِنْكُم مِن ذَكَر أَو اُنْثي{ و } مَنْ يَعْمَل مِنَ الصالِحاتِ مِنْ ذَكَر أَو اُنْثي وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حياةً طيبةً{و } وَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِنْ ذَكَر أَوْ أُنثَي وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ{ و بر اساس آيه

}إِنَّا أَنشَأْنَاهُنَّ إِنشَاءً* فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْكَاراً{خداوند پيرزنها را به صورت دختران جوان درآورده و جواني را به پيري برمي گرداند و بر اساس احاديث، زنان مومن بواسطه عبادت و اطاعت از حوري برتر بوده و همانند مردان وارد بهشت خواهند شد و اگر يك زن با چند مرد ازدواج كرده باشد، در بهشت حق انتخاب همسر از بين ايشان خواهد داشت.

(المدينه ش 12969)

* بررسي جوانب قصر نماز در سفر

مدتي قبل فردي از عالِم بزرگ عربستان، شيخ عبدالله المنيع سؤال كرد كه مدت 10 روز در كشوري اقامت نموده و از ابتدا نيت ده روز داشته و نماز خود را قصر (شكسته) خوانده است، آيا اقدام وي درست بوده است؟

شيخ منيع پاسخ داده است: چنانچه سفر مباح بوده و نيت اقامت بيش از چهار شب نباشد، فرد مي تواند نماز خود را كامل و يا شكسته بخواند در واقع شيخ منيع، بر غير صحيح بودن اقدام سؤال كننده پاسخ داده است. حال آنكه در اين مسأله بين علما اختلاف وجود داشته و بيش از 12 قول ذكر مي شود، مدت زمان بيان شده براي قصر نماز 3 روز، 4 روز، 10، 12، 15، 17، 18، 19 و 20 روز نيز وارد شده است.

برخي گفته اند تا وقت مراجعت به وطن خود بايد نماز را شكسته بجا آورد و براي هر يك از اين ايام تعيين شده، نيز دلايل شرعي ذكر مي شود. كسانيكه بر 4 روز تأكيد دارند بر اقدام پيامبر(صلي الله عليه وآله) دليل مي آورند كه مهاجرين را از اقامت بيش از 3 روز بعد از حج نهي فرمودند. هر چند اين دليل حجت نمي باشد; زيرا در سال فتح مكه مدت 20 روز اقامت داشته و پيامبر(صلي الله عليه وآله)نيز كسي را نهي از اقامت و قصر در نماز نكرد.



صفحه 196


همچنين به اقدام پيامبر(صلي الله عليه وآله) در حجة الوداع مبني بر اقامت 4 روزه پيامبر(صلي الله عليه وآله) در مكه و قصر نماز ايشان احتجاج مي كنند كه البته اين دليل نيز حجت نيست; چراكه معلوم نيست چنانچه پيامبر(صلي الله عليه وآله) بيشتر در مكه مي ماند آيا نماز خود را كامل مي خواند يا خير؟

كسانيكه بر 19 روز تأكيد دارند، بر اقامت 19 روز پيامبر(صلي الله عليه وآله) در تبوك دليل
مي آورند و شوكاني مي گويد چنانچه پيامبر(صلي الله عليه وآله) بيشتر مي ماند نماز خود را كامل مي خواند و ابن قيم مي گويد پيامبر(صلي الله عليه وآله) مدت 20 روز در تبوك اقامت نموده و نماز خود را شكسته
خواند و همچنين برخي از اين كلام پيامبر(صلي الله عليه وآله) در حجة الوداع كه به اهل مكه فرمود: «يا
أهلَ مَكَّة اَتِمّوا فانّا عَلي سَفَر»
استفاده حكم مطلق و بدون قيد قصر نماز را در سفر
مي كنند. مبناي حكم نزد كسانيكه قيد مدت اقامت را جهت قصر در نماز ذكر مي كنند، در مرحله نخست احتياط است چرا كه اشتباه فرد در ترك عملِ مجاز اولي از انجام عمل غير مجاز مي باشد و به همين دليل ابن تيميه مي گويد امام احمد دليلي براي وجوب تمام خواندن نماز نياورده و آن را از باب احتياط مي خواند، حال آنكه اقتضاي واجب اين نيست. امام شافعي مي گويد: ترك قصر را به خاطر رغبت به سنت اكراه دارم و دوست ندارم در كمتر از 3 روز نيز قصر بخوانم.

لذا تعيين مدت 4 و 10 روز و غير آن در اين خصوص از باب استحباب است و نه از باب  وجوب.

و اما دومين دليل اين مبنا، قصد پيامبر از انجام فعل در مدت اقامت در تبوك، مكّه و... است كه نماز را شكسته خوانده و صريحاً نيز در خصوص زمان معيني براي قصر نماز اشاره  نفرمود.

لذا اصل دراين مسأله، عمل و فعل پيامبر(صلي الله عليه وآله) در قصر خواندنِ نماز، بدون استثنا، در تمام سفرهاي ايشان مي باشد و اين گفته ابن عمرو ابن مسعود و انس در احاديث مورد اتفاق است و عمل صحابه نيز بر اين روال بوده است. ابن عمر در آذربايجان مدت 6 ماه نماز خود را شكسته خواند در حاليكه در بين برف و يخ مانده بود و مي دانست در بيش از چهار ماه نيز نمي تواند منطقه را ترك كند و انس در نيشابور مدت 2 سال و سعد بن ابي وقاص مدت 50 روز نماز خود را شكسته خواندند و از اين قبيل اخبار بسيار است.

قصر نماز از نظر امام احمد جايز است ليكن ابوحنيفه و مالك آن را واجب و ترك آن را



صفحه 197


مورد عقاب مي دانند، به هرحال خلاف در اغلب مسائل فقهي وجود دارد; وهورحمة للعباد لذا جايز است به نظر و اقدام هر يك از صحابه تأسي جست; زيرا تمام ايشان عادل هستند.

(المدينه ش 12968)

* بر پيامبر(صلي الله عليه وآله) دروغ نبنديد

علي رضا بن عبدالله تحت عنوان فوق، به بررسي روايات منسوب به پيامبر(صلي الله عليه وآله) مي پردازد كه به تعبير وي در بين مردم شايع بوده ولي اساس ندارد. از جمله حديث من صَليّ عليّ في يوم ألف مرّة لَمْ يمت حتّي يبشر بالجنّة.

نويسنده مي گويد: اصل اين حديث را ابن شاهين در «الترغيب و الترهيب» و ابن القيم در «جلاء الافهام» و ابن بشكوال و ابن سمعون در «اماليه» و الضياء در «المختاره» و سخاوي در «القول البديع» بيان نموده اند كه همگي از حديث حكم بن عطيـه از ثابت از انس بالفظ: «مَنْ صَلّي عَليّ فِي يَوم ألف مرّة لَمْ يَمُت حَتّي يَري مَقْعَدَه فِي الْجَنّة» اخذ نموده اند.

در اسناد حكم بن عطيه اختلاف وجود دارد. حافظ در «التقريب»، محمد بن عبدالعزيز الدنيوي از غير ثقه بودن اسناد حكم بن عطيه ذكر مي كنند. لذا اين حديث نه تنها مورد انكار است بلكه ساختگي به نظر مي رسد.

ملاحظه: علي رضا بن عبدالله در بسياري از نوشته هاي خود مطالب صريحي عليه تشيّع داشته و به اين شاخصه شهره است.   (المدينه ش 12968)

 

* چند خبر :

 

* اعلام پنج عنوان صندوق خيريه، جهت جذب كمكهـاي مسلمين و نيل به اهداف تبليغي

«رابطة العالم الاسلامي» در مكه مكرمه، به عنوان يك سازمان جهاني مردمي، جهت احياي سنت وقف و براي نيل به اهداف تبليغي خود، 5 صندوق با عناوين و اهداف خاصي تأسيس و اعلام مي نمايد. دكتر عبدالله بن صالح العبيد دبير كل «رابطة العالم اسلامي»، عناوين صندوقها و اهداف آنها را اين گونه بيان كرد:



صفحه 198


الف ـ صندوق تبليغات، با اهداف:

1 ـ تربيت و آماده سازي مبلّغان با برنامه هاي آموزشي مناسب.

2 ـ كفالت مبلّغان و تأمين احتياجات آنان.

3 ـ تأسيس و يا كمك به مراكز تربيت مبلغ.

4 ـ اعزام ائمه جماعات و مبلغان به مناطق مختلف جهان، بويژه در ماه مبارك رمضان.

5 ـ تأمين وسايل تبليغي روز (كتاب، نوار و فيلم) به زبانهاي مختلف.

ب ـ صندوق قرآن كريم و علوم آن، با اهداف:

1 ـ ايجاد، نگهداري، و كمك به مراكز و جمعيت هاي قرآن كريم.

2 ـ سهيم شدن در تهيه ترجمه هاي مختلف قرآن كريم به زبان هاي گوناگون.

3 ـ برپايي، تشويق و كمك به مسابقات قرآن كريم در سراسر جهان.

4 ـ تشويق و كمك به بررسي ها و تحقيقات علمي در زمينه هاي قرآن كريم و علوم آن.

5 ـ ايجاد كرسي هاي علمي در دانشگاه هاي جهاني جهت ارائه بحث هاي علمي در زمينه قرآن كريم.

ج ـ صندوق ايتام و محرومين، با اهداف:

1 ـ كفالت ايتام از جهات مادي، اجتماعي و آموزشي.

2 ـ راه اندازي قافله هاي كمك رساني به محرومين و حادثه ديدگان در سراسر جهان.

3 ـ برپايي مراكزي جهت يتيمان و محرومان.

4 ـ ايجاد مراكز آموزش حرفه و فن در كشورهاي فقير.

5 ـ كمك به خانواده هاي يتيمان و محرومان.

د ـ صندوق تعليم و آموزش، با اهداف:

1 ـ تأمين بورسيه هاي درسي گوناگون در تخصّصهاي مهم.

2 ـ كمك و تحت پوشش گرفتن دانشجويان نابغه مسلمان.

3 ـ تهيه برنامه هاي درسي و اسلامي مناسب.



صفحه 199


4 ـ ايجاد مدارس و مراكز اسلامي با تخصّصهاي گوناگون.

5 ـ تشويق و كمك به تحقيقات علمي و اختصاص دادن جوايزي براي مسابقات علمي.

هـ ـ صندوق اقليتهاي اسلامي، با اهداف:

1 ـ معرفي اقليتها و مهاجران مسلمان و بيان گرفتاري هاي آنان براي مسلمين سراسر عالم.

2 ـ كمك و برپايي مراكز اسلامي در هر جا كه اقليتهاي مسلمان حضور دارند.

3 ـ برپايي دوره ها و برنامه هاي تربيتي جهت آشنايي اقليتهاي مسلمان با اسلام و احكام آن.

4 ـ برنامه ريزي جهت زندگي آبرومندانه اقليتهاي مسلمان در كشورهاي مختلف جهان.

5 ـ آشنا ساختن اقليتها و مهاجران مسلمان به حقوق اجتماعي شان و دفاع و حمايت از آنان جهت كسب حقوقشان.   (هفته نامه العالم الاسلامي، مورخ1 محرم1419 برابر با7/2/1377)

* استخدام مبلغ از كشورهاي مختلف جهان

دفتر تبليغ و ارشاد سعودي، در منطقه شمال رياض، تصميم دارد مجموعه اي از مبلّغان شايسته تدريس و تبليغ را از كشورهاي مختلف جهان ـ بويژه از كشورهايي كه كارگران فراواني در منطقه دارند ـ استخدام نمايد.

اين مبلغان بايستي اهليت تبليغ داشته باشند، با فرهنگ دين آشنا بوده، به خوبي بتوانند به زبان عربي و زبان اصلي خود تكلّم كنند و بنويسند. در تبليغ خود، ملتزم به حكمت و اهل رفق و شفقت باشند و خصوصيات اخلاقي يك مبلغ خوب، كه در كتاب و سنت آمده، را دارا باشند.

افزون بر اينها، اين مبلغان بايد در بيان دروس، توانا و در زمينه تبليغ و ارشاد، خبره بوده، در حد امكان از قرآن كريم و احاديث رسول خدا(صلي الله عليه وآله) حفظ كرده و با سيره آن حضرت  ـ بويژه آنچه مربوط به تبليغ است ـ آشنايي داشته باشند وبالأخره دريك مصاحبه خاص كه براي آنهاگذاشته مي شود، موفق باشند.

(روزنامه الرياض، مورخ22 محرم1419 برابر با28/2/1377)



صفحه 200


* توزيع بيش از 000 000 6 كتاب و نوار در موسم حج

دكتر عبدالله بن احمد الزيد معاون مطبوعاتي و انتشاراتي وزارت امور اسلامي و اوقاف و تبليغ و ارشاد سعودي گفت: از سال 1415 هـ . علاوه بر اهداي يك جلد كلام الله مجيد، بسته اي نيز به حاجيان داده مي شود كه حاوي مجموعه اي از كتابهاي ارشادي و مجموعه اي از نوارهاي اسلامي به زبان خود آنهاست. به طوري كه در موسم حج امسال، مجموع آنچه كه در مرزهاي زميني، هوايي و دريايي به حاجيان اهدا شده، بيش از شش ميليون نسخه كتاب و نوار بوده است.

(روزنامه الرياض مورخ17 محرم1419 برابر با23/2/1377)

* نمايشگاه دائم تأليفات اعضاي هيأت تدريس

نمايشگاه دائم تأليفات اعضاي هيأت تدريس، در كتابخانه دانشگاه ملك سعود افتتاح گرديد. در اين نمايشگاه بيش از هزار عنوان كتاب، تحقيقات، اسناد كنفرانسها و همايشها در موضوعات مختلف علوم، تكنيك، علوم انساني و اجتماعي و همچنين مجموعه اي از مقالات و بحثهاي منتشر شده در مجلات علمي اين دانشگاه، در معرض ديد علاقه مندان گذاشته شده است.

اين نمايشگاه هر روزه از تأليفات جديد هيأت تدريس استقبال مي نمايد.

دكتر عبدالله الفيصل گفت: فكر ايجاد اين نمايشگاه و گردآوري تأليفات اعضاي هيأت تدريس، فكري مترقي است; زيرا اين نمايشگاه، هم زمينه خوبي است براي آنان كه مي خواهند از كارهاي اعضاي هيأت تدريس آگاهي پيدا كنند، و هم انگيزه اي است براي اعضاي هيأت تدريس تا به تأليفات بيشتري دست يازند.

(روزنامه الرياض مورخ22 محرم1419 برابر با28/2/1377)

* حضور 400 ناشر از 40 كشور جهان با 000 80 عنوان كتاب در مكه مكرمه

چندي پيش به كوشش دانشگاه امّ القري، به مدت دوهفته، يك نمايشگاه بين المللي كتاب در سالن نمايشگاههاي شهرك دانشگاهي دانشگاه ام القري، در منطقه عابديه مكه مكرمه برگزار گرديد. دكتر سهيل بن حسن قاضي، مدير دانشگاه مزبور، در اين باره گفت: در



صفحه 201


اين نمايشگاه 400 ناشر بزرگ از 40 كشور جهان ـ از خود عربستان گرفته تا ديگر كشورهاي عربي، اروپايي و آمريكايي ـ با 80 هزار عنوان كتاب در موضوعات مختلف علوم: شرعي، فرهنگي، اجتماعي و ديگر دانشها و شناختها، شركت نموده و كتابهاي خود را با 20% تخفيف عرضه مي نمايند.

شايان ذكر است كه روزهاي دوشنبه و پنجشنبه مخصوص ديدار خانمها از اين نمايشگاه اعلام گرديد.

(روزنامه عكاظ مورخ29 ذي الحجه1418 برابر با6/2/1377)

 

«فعّاليتهاي قرآني»

 

* التفسير الميسر للقرآن الكريم

اخيراً توسط چاپخانه قرآن كريم در مدينه منوره (مجمع ملك فهد) تفسيري چاپ
شده با عنوان «التفسير الميسر للقرآن الكريم». دكتر عبدالله بن عبدالمحسن التركي وزير امور اسلامي و اوقاف و تبليغ و ارشاد سعودي، در مقدمه اين تفسير آورده است
كه اين تفسير، اساس و پايه ترجمه هايي است كه بعد از اين در مجمع ملك فهد، چاپ خواهد  شد.

(روزنامه عكاظ مورخ5 صفر 1419 برابر با9/3/1377)

* پخش راديو قرآن از طريق «اينترنت»

برنامه هاي راديو قرآن سعودي به طور مستقيم از طريق «اينترنت» پخش مي شود. مركز علوم و تكنيك ملك عبدالعزيز ضمن بيان اين مطلب، اعلام كرد: يگان اينترنت اين مركز در نظر دارد كه در گام بعدي، صدا و تصوير خطبه هاي نماز جمعه مكه مكرمه و مدينه منوره را به صورت زنده از اين طريق پخش نمايد.

شايان ذكر است كه در همان ساعتهاي اوليه پخش برنامه هاي قرآني فوق، تعداد استقبال كنندگان آن در سراسر جهان از 750 نفر گذشت.

(روزنامه عكاظ، مورخ15 صفر1419 برابر با19/3/1377)



صفحه 202


 

«سازمان اسلامي تربيت و علوم و فرهنگ»

 

* قرار دادي ميان «ايسيسكو» و مؤسسه خيريه آية الله خوئي در لندن

سازمان اسلامي تربيت و علوم و فرهنگ «ايسيسكو» و مؤسسه خيريه آية الله خوئي در لندن توافق نمودند كه با هم جلساتي تحقيقاتي و همايشهايي فرهنگي و ملاقاتهايي فكري داشته باشند. هدف از اين برنامه ها، تشويق گفتگو ميان تمدّنها و فرهنگها، تصحيح چهره اسلام، ابراز حضور فرهنگي و سهيم شدن در تاريخ تمدّن اسلامي در اروپا به طور عام و در انگلستان به طور خاص، اعلام شده است.

همچنان كه هر دو طرف، توافق نمودند كه در برنامه هاي «اينترنت» با اهداف مشترك، و در ارائه مواد علمي مربوط به تمدن اسلامي و تاريخ آن، با يكديگر همكاري نمايند.

اين توافقنامه كه براي مدت سه سال ـ 1998 تا 2000 ـ در لندن به امضاي دكتر عبدالعزيزبن عثمان تويجري، مدير كلّ سازمان اسلامي تربيت و علوم و فرهنگ و سيد عبدالمجيد خوئي دبير كل مؤسسه خيريه امام خوئي رسيد، شامل ترجمه كتابهايي با اهداف مشترك و تحقيق و نشر مخطوطات بوده و بر ضرورت تشويق گفتگو ميان تمدنها، فرهنگها، اديان و مذاهب فقهي اسلامي تأكيد داشته و در جهت نزديك نمودن نظريات و اجتهادات گوناگون به يكديگر، اين نوع همكاري را ضروري دانسته و بنا را بر تسامح و همزيستي مسالمت آميز با ملتها و امتها گذاشته است.

اين دو نهاد همچنين توافق نمودند كه به مؤسسات فرهنگي در قدس و سارايوو كمك كنند و فعاليتهاي فرهنگي و علمي را در غرب گسترش دهند و در طريق آموزش تربيت اسلامي و زبان عربي به مسلمانان مهاجر دراروپا، از روشهاي تخصصي استفاده نمايند.

(روزنامه الشرق الأوسط، مورخ18 صفر1419 برابر با22/3/1377)

* فعاليت «رابطة العالم الاسلامي» در زندانهاي آمريكا

با توجه به اينكه طبق قانون اساسي آمريكا، برگزاري مراسم مذهبي و عبادات در اين كشور آزاداست، و زندانيان ـ با صرف نظر ازهر ديني كه دارند ـ دراين حق باديگران برابرند(!)



صفحه 203


در بسياري از زندانهاي آمريكا و در برخي از مؤسسات اصلاحي، اداره اي با عنوان ADMINISTRATION CHAPLAIN جهت عرضه خدمات ديني به زندانيان مختلف، وجود دارد. دفتر «رابطة العالم الاسلامي» در مناطقي كه مبلغينش حضور دارند، با اداره مزبور تماس گرفته و با اجازه نامه رسمي از آنان، به برپايي مسجد و كتابخانه و به فعاليت گسترده تبليغي در زندانها مي پردازد.   (هفته نامه العالم الاسلامي، مورخ29 محرم1419 برابر با4/3/1377)

* 153 مجلس سخنراني در طول يك ماه در مكه

برابر اطلاعيه سازمان دعوت و ارشاد مكه در ماه جمادي الآخر 1419 هـ .ق. تعداد 153 مجلس سخنراني و موعظه در محله هاي مختلف شهر مكه برنامه ريزي شده است.

(المدينه ش 12954)

* انتشار كتاب «ورقات في الأذان»

شيخ صالح بن حميد امام و خطيب مسجدالحرام اخيراً كتابي با عنوان «ورقاتٌ في الأذان» نشر نموده كه حاوي مطالب ذيل است تعريف اذان، وقت شرعي و حكمت اذان، فضيلت، الفاظ و خصوصيات آن و همچنين سلام و درود بر پيامبر(صلي الله عليه وآله) در اذان، حكم، شرايط، آداب و پيوستگي در عبارات، توجه به قبله، بلند نمودن صدا و... در اذان.

ملاحظه: اين كتاب به توصيه شوراي عالي جهاني مساجد نوشته شده و توسط سازمان رابطة العالم منتشر گرديده است.   (المدينه ش 12954)

* قطع دست يك سارق در مكه

وزارت كشور عربستان طي اطلاعيه اي اعلام كرد دست راست يك مصري كه چندين مرتبه اقدام به سرقت در داخل مسجدالحرام نموده بود قطع گرديد. همچنين طي اطلاعيه جداگانه اي، خبر قطع دست يك مجرم عربستاني نيز منتشر گرديد.

ملاحظه: اجراي احكام حد و قصاص در مناطق مختلف و بعد از نماز جمعه صورت مي گيرد و اخبار مربوط نيز توسط وزارت كشور عربستان منتشر مي شود.

(المدينه ش 12959)



صفحه 204


* اجراي قانون هر 5 سال يك حج

رييس اداره گذرنامه منطقه مكه طي مصاحبه اي گفت: درخصوص مصوبه حج كه هر تبعه خارجي مقيم عربستان وهمچنين اتباع عربستان رامجاز به انجام مناسك حج درهر5 سال يك مرتبه مي نمايد هيچ گونه استثنايي قائل نيستيم و با مخالفين بشدت مقابله خواهيم نمود.

ملاحظه: با اجراي مصوبه سهميه بندي كشورها در حج، عربستان اقدام به كنترل اتباع خارجي مقيم عربستان جهت حضور در مناسك حج نمود بر اساس مصوبه اي، هر خارجي مقيم در طول 5 سال اقامت در عربستان فقط حق انجام يك حج را دارد نهايتاً اين مصوبه شامل اتباع عربستاني نيز شده و از يكسال گذشته به مورد اجرا درآمده است. البته اين مسأله موجب شكل گيري گروهها و شبكه هاي قاچاق شده كه با پرداخت رشوه و از طرق غير قانوني، اقدام به انتقال افراد عربستاني و خارجيان مقيم جهت انجام مناسك به مكه مكرمه مي نمايند.

(المدينه ش 12959)

* شياطين جديد در مساجد

نويسنده درباره تأثير ورود تلفن هاي همراه به مساجد عربستان، به بررسي پرداخته و مي نويسد: هر چند افراد بسياري را مي بينيم كه حتي در توالت هاي عمومي نيز خود را بي نياز از تلفن همراه نمي بينند و گويا جزو زندگي آنان شده است! ليكن وجود تلفن همراه در مساجد با قدسيت خانه خدا و لزوم خشوع و سكينه در نمازها مغايرت دارد و بسيار شايسته است نمازگزاران رعايت ادب مساجد را بنمايند.

ملاحظه: با گسترش استفاده از تلفن همراه در عربستان، حتي در مسجدالحرام و در طواف كعبه نيز افراد مختلف از اين وسيله استفاده مي كنند.   (المدينه ش 12960)

* كوچكترين قرآن در جهان

يك قرآن به طول 5/2 سانتي متر و عرض يك سانتي متر در منطقه «كفرالزيات» مصر به نمايش گذاشته شده است. گفته مي شود اين قرآن، كوچكترين قرآن موجود در جهان شناخته شده است.    (المدينه ش 12966)



صفحه 205


* اختصاص 800 هزار دلار جهت چاپ قرآن براي نابينايان

در عربستان مبلغ سه ميليون ريال عربستان، معادل 800 هزار دلار به منظور چاپ قرآن با خط «بريل» براي نابينايان اختصاص يافت.    (المدينه ش 12968)

* مركز بررسيهاي اسلامي امير نايف در دانشگاه مسكو

مراسم فارغ التحصيلي تعدادي از دانشجويان مركز بررسيهاي اسلامي اميرنايف در دانشگاه مسكو باحضور سفير عربستان ومشاور وزيركشور وهمچنين سفراي كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس و شخصيتها و برخي مسؤولان روسي در دانشگاه مسكو برپاگرديد.

اين مركز در سال 1995 م. با بودجه عربستان خاصه بنام وزير كشور امير نايف در دانشگاه مسكو تأسيس شده و بيش از 15 استاد و قريب 300 دانشجو دارد كه در رشته هاي علوم قرآن، تفسير، تاريخ و زبان عرب و... تا سطح دكترا تدريس مي شود.

ملاحظه: علي رغم سابقه پذيرش دانشجوي خارجي در دانشگاههاي عربستان كه در برخي موارد نظر «الجامعه الاسلاميه» در مدينه به 40 سال مي رسد، انديشه تأسيس كرسي هاي درسي در دانشگاههاي مختلف جهان بر اساس انديشه و ديدگاه هاي عربستان حركتي است كه در شرف تجربه بوده و از جهات مالي و گسترش شبكه هاي دانشجويان متأثر از انديشه وهابيگري و... مزيت هايي براي عربستان دارد.

(المدينه ش 12968)

* افتتاح جشنواره مدينه منوره

جشنواره مدينه منوره دراوّل ماه رجب با هدف جذب بيشتر بازديدكنندگان و زوّار از داخل و خارج عربستان، توسط استاندار مدينه افتتاح شد. فعاليت هاي فرهنگي و انجام مسابقات متنوع در طول برپايي جشنواره پيش بيني شده است. هواپيمايي عربستان انتقال 750 هزار زائر را از داخل و خارج عربستان در طول ماه رجـب به مدينه منوره پيش بينـي كرده است.

ملاحظه: معرفي آثار و مناطق تاريخي مدينه از فعاليت هاي قابل توجه جشنواره است كه به مساجد قبا، قبلتين، منطقه بدر، احد و... اشاره شده و بعضاً به تفصيل درباره اين آثار



صفحه 206


تبليغ مي شود. هر چند با توجه به مشكلات اقتصادي عربستان، جنبه هاي مالي، مبناي مهمي در شكل گيري اين حركت تلقّي مي شود ليكن جاذبه هاي آثار تاريخي مدينه، مي تواند در تقويت فرهنگي مسلمانان و آشنايي با تاريخ صدر اسلام مؤثر باشد. موضوعي كه در گذشته با مخالفت عالمان وهابي مسلك عربستان مواجه بوده و بعضاً متروك مانده است.   (المدينه ش 12968)

* افتتاح موزه آثار باستاني در مدينه منوره

در طول برگزاري جشنواره مدينه، براي اولين مرتبه، موزه آثار باستاني در مدينه افتتاح خواهد شد. محل اين موزه ايستگاه قديم قطار است كه به همين منظور باز سازي شده است. در يك حركت تبليغي يكي از چهره هاي سرشناس عربستان 300 قطعه اثر تاريخي به اين موزه اهدا نموده است.   (المدينه ش 12968)

* جوان بين واقعيت و آرزو

موضوع فوق موضوع سخنراني شيخ سديس امام و خطيب مسجدالحرام است كه در نيمه ماه رجب در دانشگاه امّ القري در مكه برقرار خواهد بود.   (المدينه ش 12968)

* آموزش زبان عربي ديپلماتهاي خارجي

دانشگاه امام سعود در رياض اقدام به تشكيل كلاس هاي ويژه جهت آموزش زبان عربي براي ديپلماتهاي خارجي مقيم عربستان نموده است. اينك تعداد 520 ديپلمات از 47 كشور در اين كلاسها شركت دارند از جمله از سفارت ايران، آلباني، ايتاليا، اسپانيا و سفير گامبيا، اتيوپي و كاردار تركيه مي توان نام برد.

هدف از تشكيل اين كلاسها، آماده سازي افراد جهت ارتقاء به سطح دانشگاههاي عربي و تربيت معلم زبان عربي از بين غير عرب ها مي باشد.   (المدينه ش 12966)

 

* كتاب «ورقة بن نوفل في بطنان الجنة»

اخيراً كتاب فوق به قلم دكتر عويه بن عياد المطرفي استاد دانشگاه امّ القري (دانشكده



صفحه 207


اصول دين) منتشر شده است.

نويسنده در اين كتاب به صورت عميق به بررسي زندگاني «ورقة بن نوفل» پرداخته و در مقابل ادعاهاي نصاري از وي دفاع كرده است.

كما اينكه پيامبر(صلي الله عليه وآله) فرمود: «الله الله في أصحابي، الله الله في أصحابي، لا تتّخذوهم غرضاً بعدي فمن أحبّهم فبحبّي اُحبّهم و مَن أبغضهم فببغضي اُبغضهم و مَن آذاهُم فَقَد آذاني وَ مَن آذاني فَقَد آذي الله و مَن آذي الله فيوشك أن يأخذه» (رواه احمد و ترمذي)

ملاحظه: انتشار احاديث فوق و اصرار در دفاع از صحابي پيامبر9، براي تطهير آن دسته از اصحاب صورت مي پذيرد كه رفتارهاي خلاف و غير قابل دفاع داشته اند و در مقابل شاهد هستيم كه گروهي از وهابيان در صدد اثبات نسبت كفر به حضرت ابوطالب و نوشتن مقالات متعدد در اين راستا مي باشند و اين خود جاي بسي شگفتي است!   (المدينه ش 12966)



صفحه 208


عنوان مقاله:

تأثير فضاها و مكانهاي معنوي بر بهداشت رواني زائران

زائرين مكه معظمه

در سال 1376»

مليحه نيك زينت متين(1)

 

گر كسي وصف او زمن پرسد *** بيدل از بي نشان چه گويد باز

عاشقان كشتگان معشوقند *** بر نيايد زكشتگان آواز

 

امروزه، با همه تغيير و تحولات و نوآوريها و ابتكارات در عرصه رفيع علم و تجربه كه از گذرگاه پر پيچ و خم تاريخ بشريت حاصل شده است، انسان متمدن به همان اصلي پي برده است كه مكاتب آسماني از ديرباز به آن حكم مي راندند و آن نياز جدي آدمي است به دعا، كه به گفته «آلكسيس كارل»، همانند نيازانسان به اكسيژن و آب مورد توجه جدي است. او مي گويد: نياز به حس مذهبي و عرفاني را مي توان نظير نياز به اكسيژن دانست و نيايش نيز شباهتي با
عمل دستگاه تنفس دارد كه روان انسان را به قلمرو مألوف و جايگاه اصلي اش، همچون يك فعاليت زيستي خاص وجود پيوند مي دهد. به بيان ديگر نيايش به عنوان يك عمل طبيعي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كارشناس پرستاري وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي

تاريخ انجام: مهرماه، 1376

تاريخ ارائه: شهريور، 1377

با همكاري: معاونت محترم آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظم رهبري در سازمان حج و زيارت و سركار خانم زهرا بصائري كه در تهيه جداول و تحليل آنها پژوهشگر را ياري كردند.



صفحه 209


بدني و رواني براي رشد نهايي ما ضروري مي نمايد و نبايد آن را عملي فقط درخور ضعفا و فقرا به حساب آورد. (صانعي ـ اشرف السادات ـ 75)

اصولاً دعا و نيايش در آدمي امري است فطري، دكتر كارل در اين مورد مي گويد: در نيايش اصولاً مانند گرايش روان آدمي به سوي جوهره غير مادي جهان به نظر مي رسد و عموماً به صورت يك تضرع، يك فرياد و رنج و يا تقاضاي كمك است، ولي گاهي به صورت كشف و شهود و تأمل در باره مبدأ و پايه جهان هستي در مي آيد. آن را مي توان همچون عروج روان انساني به آستانه خداوندي نيز دانست چون جهشي از عشق و ستايش براي آفريننده اثري بي مانند; يعني معجزه زندگي. در واقع نيايش معرفت تلاش آدمي براي پيوستگي به موجود نامرئي است كه خلاق جهان هستي و روشنايي بخش خرد و راهنما و منجي همگي است. (صانعي ـ اشرف السادات ـ 77)

همزيستي انسان با فشار رواني (استرس) به عنوان يك واقعيت مسلم در زندگي بشر مورد توجه روانشناسان و روانپزشكان مي باشد، مشكلات رواني كه امروزه گريبان گيرانسانها در سراسر جهان، به ويژه در جهان غرب است، چيزي نيست كه بتوان به آساني ازكنارش گذشت; چرا كه ميليونها دلار صرف تربيت نيروي انساني متخصص در زمينه مسائل رواني، تأسيس مراكز روان درماني و روانكاوي و درمان بيماران رواني مي شود اما هيچكدام از اقدامات فوق تا به حال نتوانسته اند آن چنان كه سزاوار است در درمان بيماريهاي رواني مؤثر باشند.

ما مسلمانان تنها دليل را فقدان اصول مذهبي، ايمان به خدا و كم رنگ شدن ارزشهاي اسلامي در دنياي معاصر مي دانيم. در عصر حاضر روي آوردن و بازگشت بشر به هويّت خود و ارزشها و نظامهاي اخلاقي و تعاليم مذهبي; يكي از اميد بخش ترين و مؤثرترين عناصر تحول در بهينه حيات اجتماعي آينده به حساب مي آيد. اين بازگشت در حالي است كه در جهان كنوني، انسان و اخلاق اسلامي و انسان اخلاقي در حال فروپاشي است. و در وضعيتي است كه انسانها از خود تهي گشته و به ابزاري تجزيه شده تبديل شده اند و ديگر انسانها معيار سنجش نيستند بلكه اشياء، ابزار و آزمونها و ماشينها هستند كه معيار سنجش انسانها شده اند. (مداحي ـ محمد ابراهيم ـ 28)

با اين همه، هنوز باور داريم كه تحول و تغيير در عرصه انديشه و فرهنگ، و از بارزترين و اميدبخش ترين شاخصها در عرصه «فرهنگ و انديشه» است. اين تحولات را بايد در دو



صفحه 210


حوزه «فرهنگ خودي» و «فرهنگ غير خودي» به ارزيابي و تحليل نشاند و شناخت با توجه به اين، ويژگيهاي ارتباطي جوامع باعث مي شود تا هريك از اين دو حوزه امكان تأثيرگذاري متقابل را سريعتر و عميق تر از قبل داشته باشند. «اقتدار فرهنگي» كه اينك عنوان شايسته ملت ماست، بر پايه همان مالكيت «قرآن و عترت» است كه يكي «دريا دريا» و ديگري «بطن بطن» معنا و انديشه و نور است. يكي «لحظه لحظه» و ديگري «كلام در كلام» علم يا وارستگي و راهنمايي و شور رهايي است; رهايي از انديشه هاي پليد و مأيوس كننده كه چون تار عنكبوتي انسان را در سطح يك زندگي مادي محبوس مي نمايد و جالب تر اينكه قبل از آنكه ما هويت خود را باور كنيم، بسياري از مكاتب ديگر آن را بر ما ثابت كرده اند. اخيرا در ايالت بوستون آمريكا و در دانشگاه هاروارد كنفرانسي با عنوان «ارزشهاي درماني دعا» برگزار شد. دكتر هوبرت بنسون استاد دانشگاه پزشكي و رئيس سمينار، اذعان داشت كه:

«دعا خواندن مغز را بكار مي اندازد، عوارض ايدز را كاهش مي دهد، از فشار خون بالا مي كاهد و نازايي را درمان مي كند. تكرار دعاها و بيرون كردن انديشه هاي ديگر از مغز، مغز را قادر مي سازد تا تغييرات فيزيولوژيك در خود پديد آورد.»

در هفته نامه «هنگام» مقاله اي با عنوان «دارويي بنام دعا» به چاپ رسيده كه تحقيق يكي از متخصصان بيمارستان تگزاس است در زمينه اثر شفابخشي دعا در بيماران و در آن مقاله به تحقيقات سال 1988م بخش عروق بيمارستان سانفرانسيسكو و تحقيقات سال 1980م. همان مركز در مورد تأثير دعا و نيايش در بهبود بيماريها استناده شده و نويسنده مقاله خود را با اين جمله پايان مي بخشد:

«اگر به اعتبار اين دارو معترف باشيم بايد در نسخه هاي پزشكي خود بنويسم هر روز سه بار، دعا كنيد.» (نيك بخت نصرآبادي ـ عليرضا ـ 75)

درپژوهشي ديگر باعنوان: «جايگاه رفيع قرآن در پژوهشهاي طب اسلامي» به نقل يكي از مجلات انگليسي آمده است: دكتر «ايمام» به همراه يك تيم كامل پزشكي مدت 8 سال به درمان 75 بيمار بين 8 ـ 2 سال، كه مبتلا به انواع سرطانها بودند پرداخت شيوه درمان  ـ كه: «درمان سرطان به روش طب سوزني را زير فركانس با استفاده از تلاوت قرآن مقدس» ناميده شده است ـ عبارت بود از عبور تلاوتها به شكل امواج راديويي از درون نقاط طب سوزني ناحيه آسيب ديده، اين عمل موجب يك سري فعاليتهاي بيوفيزيكي و بيوشيميايي ـ در



صفحه 211


سطح سلولهاي بدن شده و عناصر سلولي را مجدداً تنظيم و هماهنگ مي نمايد آنها نشان دادند كه اين روش، فيزيولوژي منحرف شده سطرانزاها را مجدداً تنظيم نموده و از نستز كنترل نشده پروتئيها طي سرطان جلوگيري مي كند. (نيك بخت نصرآبادي ـ عليرضاـ 69)

از آنجا كه ارتباط عاشقانه و مستمر با خالق هستي، اثرات سازنده وعميقي در تهذيب نفس، صفاي باطن و بهداشت رواني انسان دارد، همه اديان توحيدي بر راز و نياز با خداوند تأكيد كرده اند و در متن تعاليم خود، زمانها و مكانهاي ويژه اي به آن اختصاص داده اند. البته مشخص كردن و برجسته نمودن زمانها و مكانهاي استجابت دعا به اين معنا نيست كه بنده دل داده حق نمي تواند در غير آنها با خداوند يگانه به نيايش بپردازد و بركه وجود خود را با اقيانوس عظمت او وصل كند، بلكه اين اختصاص و تشخص شرافت و فضيلت ايام الله و بيوت الله را مي رساند.

دين مقدس اسلام براي كعبه و با تعبير «خانه خدا» ارزش و قداست فراواني قائل شده و به خصوص در مراسم حج كه در روزهاي معين، اعمال ويژه اي با نظمي خاص در مكانهاي مشخصي به عنوان فريضه حج صورت مي گيرد; قطع دلبستگي از همه مظاهردنيوي وپيوستن ذره وار با منبع نور و هستي آفرينش در قالب انجام مناسك و مناجات با پروردگار بزرگ و بي همتا ـ را سرلوحه تمام فعاليت ها وهدف اصلي از دور شدن از وطن مألوف قرار داده است.

علاوه بر كعبه و صفا و مروه و زمزم و منا و عرفات و مشعر كه آغوش خود را به روي ميليونها مسلمان موحد مي گشايند تا زمزمه دعاهاي آنان را در سينه پرراز و رمز خود جاي دهند، مدينه منوره كه مرقد پاك خاتم پيامبران خدا و مسجدالنّبي در آن قرار دارد و قبرستان ماتمزاي بقيع آن كه آرامگاه چهار امام معصوم شيعيان است ـ جزو مهمترين و مقدسترين مكانهاي عبادي مسلمانان سراسر گيتي به شمار مي رود. براستي توفيق بزرگ و فرصت مغتنمي است كه انسان به مكه و مدينه بار يابد و زنگار كدورتهاي رواني و نفساني را با حضور در مواقف اين دو حرم شريف، از آئينه دل بزدايد.

نگارنده كه در سال 1376 همچون قطره اي ناچيز در مكه و مدينه به درياي موحدان شيفته حق و محب پيامبر و اهل بيت عصمت او پيوستم، تصميم گرفتم با وجود توان و فرصت و امكانات كم تأثير حضور در مكه و مدينه را بركاهش ناراحتيهاي رواني بسنجم و به اين اميد كه اين تلاش مقدمه اي براي پژوهش هاي گسترده بعدي شود.



صفحه 212


اهداف پژوهش

1 ـ بررسي توضيحي از نحوه، ميزان، شرايط و علايق فرد در دعا و نيايش:

الف: ميانگين سن، سطح تحصيلاتي، جنس و رده شغلي زائران در چه محدوده اي است؟

ب: تا كنون چند بار به زيارت خانه خدا مشرف شده اند؟

د: زائران در مكه چقدر زمان صرف دعا و نيايش مي كنند؟

ج: زائران درگذشته (قبل از سفر به مكه) چقدر زمان صرف دعا ونيايش خود مي كردند؟

2 ـ تغيير ميزان دعا و نيايش در ايام زيارت:

الف: وضعيت رواني زائران قبل از تشرف به مكه و مدينه

ب: آيا حضور در مكه و مدينه در كاهش ناراحتيهاي آنان مؤثر بوده است؟

فرضيات اين پژوهش عبارتند از:

افسردگي و اضطراب به علت وجود ايمان قلبي در بين زائران، در صد كمي را به خود اختصاص مي دهد.

نيايش در اماكن مكه و مدينه معظمه به خاطر جوّ معنوي حاكم برآن، برروي سلامت روان زائران جنبه مثبت دارد.

علاقه زائران براي اجراي فرايض ديني در داخل محوطه و مكانهاي اطراف كعبه، بيشتر از اجراي همان اعمال در داخل هتل ها و اقامتگاهايشان مي باشد.

درصد بيشتر زائران از وضعيت مالي خوبي برخوردارند كه تحصيلات متوسط داشته و بيشتر افراد مسن به ويژه بانوان هستند.

به علت وجود رابطه نزديك و ارتباط قلبي شديد، تمامي زائران علاقه شديد به برگشت مجدد به عربستان، جهت زيارت در سالهاي آتي را دارند.

زائران در انتهاي سفر، احساس آرامش و رضايت دروني بيشتري دارند.



صفحه 213


 

روش:

به منظور دستيابي به اهداف و تعيين صحت فرضيات پژوهش، با نظرسنجي از بيش از 100 نفر از زائران ايراني در يك كاروان در مكه و مدينه مكرمه از طريق پرسشنامه اي با سؤالات باز و بسته در ابعاد رواني ـ مذهبي فرهنگي ـ انجام گرديد در انتهاي پرسشنامه نيز سؤالي جهت دريافت پيشنهادها و انتقادات زائران در نظر گرفته شد، بعد از تكميل پرسشنامه ها كه در پايان سفر از حجاج گرامي در سفر حج عمره به عمل آمد كليه پرسشنامه ها وارد بانگ اطلاعاتي شد و با كمك كارشناسان آمار، اطلاعات مورد نظر تحليل گرديد و نتايج اين تحليل در قالب دسته بندي اظهار نظرات سؤالات باز ونمودارها و جداول سؤالات بسته اعلام شد و صحت آن با توجه به فرضيات از پيش تعيين شده، مقايسه گرديد. اين پژوهش بر روي كليه افرادي كه بالاي 13 سال سن داشتند و از نظر سلامت جسمي و رواني (منظور از نظر قدرت دركي) مشكل خاصي نداشتند و توانايي درك سؤالات را داشتند بررسي شد. افراد در ذكر نام و نام خانوادگي خود مختار بودند تا بدين وسيله حقوق فردي آنان محفوظ بماند.

از آنجا كه تعدادي از پرسشنامه ها به دست مسئولان جمع آوري نرسيد و با توجه به توجيهات اوليه در ضرورت همكاري زائران محترم گاها بعضي نسبت به تكميل آن بي تفاوت بودند. اين پژوهش بر روي پرسشنامه هايي كه تماماً تكميل گرديده بود انجام شد تا خطاي آماري به كمترين حد خود برسد.

ميانگين جنس زائرين: 1/57 بيشترين درصد مربوط خانمها و بقيه آن 9/42 مربوط به آقايان بود.

در نموداري كه نمايانگر ميانگين سن زائران است، مشخص گرديد كه درصد گروه زير 25 سال و سن 31 تا 40 سال و 51 تا 60 يكسان است و اين نمايانگر اين مطلب است كه جوانان در كنار افراد ميانسال و مسن، علاقه به شركت در مراسم حج دارند و اين دسته جزو افرادي هستند كه نه تنها علاقه دارند بلكه توانايي مالي را نسبت يقينا داشته اند لذا سرمايه گذاري روي اين قشر از جامعه به ويژه آناني كه داراي تحصيلات بالايي هستند و سن كم تري دارند به عنوان آينده



صفحه 214


 

سازان مملكت و روشنفكران جامعه بسيار ضروري به نظر مي رسد.

 

جدول 1 ـ گروه بندي سطح تحصيلات، سن، تعداد دفعات مشرف شدن به مكه، و ميزان خواندن قرآن در مكه توسط زائران.

   حداقلمتوسطحداكثر

   سن22سال46سال69سال

   تحصيلات1 سال10سال20سال

   تعداد دفعات مشرف شدن به مكه2 بار4بار5بار

   ساعت خواندن قرآن5ساعت25ساعت50ساعت



صفحه 215


 

متوسط سطح تحصيلات زائران 10 سال; يعني زير ديپلم بود و اين در حالي بود كه متوسط سن آنان 46 سال بوده است. متوسط ساعاتي كه صرف خواندن قرآن در مكه و مدينه شده است 25 ساعت مي باشد. و اين در حالي است كه كمترين ميزان سطح سواد. 1 سال يعني به حد خواندن و نوشتن و بيشترين سطح سواد 20 سال; يعني سمت استادي دانشگاه بود. كمترين سن 22 سال و بيشترين سن 69 ساله بود.

كمترين ساعاتي كه صرف خواندن قرآن شده بود 5 ساعت و بيشترين ساعاتي كه صرف خواندن قرآن شده بود 50 ساعت بوده است. حداقل تشرّف به مكه 2 بار و حد اكثر 5 بار بوده كه متوسط آن 4 بار بوده است.

(نمودارـ3) همانطور كه در نمودار دايره اي نمايان است بيشترين افراد زائر را افراد زير ديپلم (   /7/66) است و (   /3/33) را افراد بالاي ديپلم (فوق ديپلم، ليسانس،
فوق ليسانس و دكتري) تشكيل مي دادند.

(نمودار ـ4) در نمودار دايره اي ديگر، ميزان ميانگين رده شغلي زائران به تصوير كشيده مي شود. در نمودار،/9/61 افراد شاغل بوده و داراي حرفه اي هستند كه از آن درآمد مادي كسب مي كنند. و حدود /1/38 زائران را افراد بيكار تشكيل داده اند كه محصّلين و دانشجويان و خانمهاي خانه دار كه در آمد خاصي ندارند. جزو بيكاران در نظر گرفته شده اند.



صفحه 216


 

با استفاده از سئوالي كه 7 عامل از علائم اوليه بيماري اضطراب، استرس و وسواس را در بر مي گرفت، از طريق 5 امتياز (خيلي كم(1) ـ كم(2) ـ متوسط (3) ـ زياد(4) ـ خيلي زياد (5) رتبه بندي شده بود و كلاً جواب كامل حاوي 35 امتياز بود زائرين مورد ارزيابي قرار گرفتند و نمودار زير نشانه سلامت روان و بهداشت زائر در زمان عبادت است.

نمودار 5 ـ سلامت روان و بهداشت زائرين در زمان عبادت:

در پاسخ به سؤالات مربوط به آثار جو معنوي مكه و مدينه در آرامش رواني و سلامت روحي زائران، نمودار زير به دست آمد.

نمودار 6 نمايانگر اين است كه جو معنوي و مذهبي مكه و مدينه ميزان زيادي در آرامش رواني تأثير داشته است; يعني فقط عبادت خود فرد، كه تغيير روحي است، مؤثر نبوده



صفحه 217


 

بلكه فضاي معنوي محيط نيز بر روي آنها اثر گذاشته است.

نمودار 6 ـ آثار جو معنوي مكه و مدينه در
آرامش رواني زائران

در پاسخ به سؤالاتي كه در باره ميزان تغيير روحي پس از مراجعت از سفر مطرح مي شود، نمودار زير به دست آمد.

نمودار 7ـ نمايانگر اين است كه تحول زيادي در زائران بوده و بيشترين پاسخ بر گروه «زياد» داده شده است.



صفحه 218


پاسخ بعضي از زائران به پرسشها به شرح زير آمده است:

* در لحظه ورودتان به مدينه چه احساس داشتيد؟

ـ قطره اي بودم در مقابل دريا.

ـ احساس اندوه و خوشحالي داشتم.

ـ شادي و شعف و جودم را فرا گرفته بود.

ـ ذره اي در بي نهايت بودم; بي نهايت از عظمت وجلال و شرمنده از اينكه چه بار امانتي بر دوش دارم ليكن هنوز هيچ نمي فهمم و نمي دانم.

ـ مي خواستم پرواز كنم.

 

* به هنگام پوشيدن لباس احرام و لبيّك گفتن به خداوند، چه احساسي داشتيد و به چه فكر مي كرديد؟

ـ خوشحال بودم و فكر مي كردم تا خدا مرا ببخشد

ـ يك لحظه فكر كردم خيلي به خدا نزديك شده ام و گريه شوق مجالم نمي داد. اصلا فكر نمي كردم بيدار هستم مثل اينكه خواب مي ديدم.

ـ احساس روز قيامت و برپايي از قبرها كه همه از قبرها بيرون آمده و لبيك مي گويند.

ـ احساس اينكه اي حق تعالي آگاهم به سرشت خويش كه هيچم، كه همه چيزم، كه بنده تو شده ام به طاعتي كه از هرچيز و هركه جز تو شده ام.

ـ احساس حقير بودن و كوچكي مي كردم.

ـ فكر مي كردم لباس احرام كفن من است و حالت لرزش خفيفي داشتم و با خودم عهد كردم كه ديگر گرد گناه به خصوص غيبت نروم.

 

* آنگاه كه وارد مسجدالحرام شديد و در اولين نگاهتان به كعبه چه احساسي وجودتان را گرفت؟ به خدا چه گفتيد؟

ـ در اولين نگاه به خانه كعبه زبانم بند آمد و نتوانستم چيزي بگويم، بعد از لحظاتي شروع كردم به بيان خواسته هايم و از خداوند خواستم كه توفيق گناه نكردن به من بدهد.

ـ احساس كردم كه انسان در مقابل اين عظمت خدايي هيچ نيست. طالب بخشش از خداوند شدم كه تا كنون نتوانستم آنچنان كه شايسته است اجابت حق كنم.

ـ تمام وجودم لرزيد، خدا را شكر كردم و آمرزش خواستم.

ـ خدايا! عاقبت همه را بخير كن و عاقبت ما را هم بخير كن، ايمان و سلامتي كامل به همه عنايت فرما!

ـ از خود بي خود شدم يك لحظه حالي ديگر به من دست داد، نمي دانستم چه بايد مي كردم، فقط نماز شكر بجا آوردم و خداوند را شكر كردم ـ زمين را بوسيدم و از خداوند طلب آمرزش كردم.



صفحه 219


* در اولين طواف كعبه چه احساسي داشتيد، به نظر شما طواف خانه خدا چه انديشه اي در ذهن انسان مي آفريند؟

ـ آرزو كردم بار سنگيني كه داشتم سبك شود و خداوند گناه ما را ببخشد و در آخرت به ما آرامش خاطر بدهد به نظرم آمد كه ماديات اصلا مطرح نيست و تا مي توانيم كارهاي نيك كنيم و كسي را از خود ناراضي نكنيم و به زير دستان خود كمك كنيم.

ـ احساس بندگي خدا كردم ونيز به خاطر خدا و حضرت ابراهيم طواف بجا آوردم.

ـ با خود زمزمه مي كردم: خدايا! يك انسان سراپا گناه در حضور تو ايستاده. خدايا! از تو مي خواهم راههاي شيطان را بر ما مسدود كني. همه انسانها چه سياه و چه سفيد دور يك چيز مي گردند و به يك چيز سجده مي كنند و بين سياه و سفيد فرقي نيست; }اِنَّ أَكرَمَكُمْ عِندالله أتقيكمْ{.

ـ خداوند قلب جهان است و محور وجود. كانون عالمي است كه بر گردش طواف مي كنند و من ذره اي هستم در حركت فنايي در جهت خدا، براي خدا، در طواف خدا، طواف عشق، پرستش، روح، زيبايي ايثار، توكل، آخرت، معاد، خدا.

 

* از سعي صفا و مروه چه برداشتي كرديد، چه فهميديد؟

ـ همانطور كه حضرت هاجر با سعي و تلاش خود به هدفش رسيد، انسان هم با سعي مي تواند به مقصد برسد (به عبوديت خدا)

ـ بايد استقامت در مقابل سختي ها و گرفتاريها داشت.

ـ تحمل، منطق، نياز، زندگي، واقعيت، عينيّت، زمين، جاده، طبيعت، غريزه، جسم، معاش، سعي كاري و مادي، تلاش مادي، كوشيدن و دويدن جهت رفع نياز و ... را فهميدم.

ـ احساس آرامش كردم.

ـ خيلي سبك شدم، و خيلي چيزها فهميدم كه اصلا در اين چند سال هيچ نمي دانستم، اينجا كه آمدم و طواف كردم دنيا در نظرم دور شد.

 

* آيا خدماتي كه نظام جمهوري اسلامي در سفر حج عمره براي شما انجام داده، موجب رضايت شما شده است؟ كمبودهاي اين سفر را در چه ديديد؟

ـ از همه آنها كمال تشكر را دارم، اميدوارم كه خيرش را ببينند به خصوص از مسئولان كاروان و روحانيون.

ـ بسيار زياد، از همه پرسنل ممنون و متشكرم.

ـ بله، كاستي نداشت.

ـ راضي هستم.



صفحه 220


ـ از زحمات جمهوري اسلامي تشكر مي كنيم، اميدواريم كه خداوند توفيقات دست اندركاران را زياد كند كه بتوانند افراد بيشتري را بياورند همگان از اين نعمت الهي بهره مند شوند.

 

پيشنهادها و انتقادات زائران عبارت بودند از:

1 ـ اگر زدن قفل و پارچه به حرمهاي مقدس گناه دارد، چرا در كشور خودمان مسئولان مانع از آن نمي شوند و دخيل به تمام ديوارهاي حرمها وصل است و اگر گناه ندارد چرا در كشور عربستان مانع از اين كار مي شوند. بهتر نيست اين امر با توجه به فرهنگ خودمان در كشورمان و قبل از رفتن به عربستان براي زائران توصيه شود؟

2 ـ بسياري از زائران نسبت به فرهنگ سفر و مسافرت، كه متأسفانه بعضي از زائران محترم بويژه آنهاكه ازنقاط دورتر به پايتخت مي آمدند و رعايت نمي كردند ـ شكايت داشتند. بهتر است در كلاسهاي آموزشهاي احكام حج كه در مساجد برگزار مي گردد. تذكر داده شود.

3 ـ بي نظمي دربرنامه ريزي، سفرهاي داخلي كاروان در شهر مكه و يا مدينه. و عدم حضور به موقع سرويسهاكه بهتراست درجلسه اي كه مديران كاروانها در سازمان حج و زيارت اجرا مي گردد تذكر داده شود.

4 ـ عدم حضور روحانيون آگاه و قابل كه توانايي هدايت شايسته زائران را قبل از اجراي اعمال و مناسك حج داشته باشند، به چشم مي خورد.

5 ـ بهتر است اذان صبح از بلندگوهاي داخل هتلها مستقيماً پخش گردد.

و در نهايت تشكر بسيار و قدرداني از زحمات كليه مسئولان و خدمه هتلها كه با دلسوزي و خلوص نيت زحمات اجراي اين سفر مبارك را متقبل شدند و در آخر عنايات و تذكراتي در باب پرسشنامه و نحوه ارائه آن داده شد كه اين حقير از تمامي آن بزرگان كمال تشكر را دارم.

مشكلات پژوهش

نظر به اينكه اين پژوهش براي اولين بار انجام پذيرفته بود، نارسايي هاي را در بر داشت. عدم آگاهي و توجيه مناسب مردم به منظور پاسخگويي كامل به پرسشنامه هاي مربوطه و همچنين عدم وجود مدت زمان مناسب به منظور تكميل پرسشنامه ها در دست مردم از طرف ديگر، باعث گرديد كه بعضي از پرسشنامه ها ناقص تكميل شود.

نبودن مركز ثابتي براي تهيه نمودار تحليلهاي آماري مشكل ديگر در تكميل اجرايي اين پژوهش بود.

اين تذكرات براي دستيابي به نتيجه اي بهتر پيشنهاد مي شود:



صفحه 221


تهيه پرسشنامه هايي با كيفيت بالاتر.

آگاه سازي مديران كاروانها در توجيه مناسب مردم براي تكميل پرسشنامه ها.

زمانبندي مناسب براي ارائه پرسشنامه ها (اگر در سه مرحله تهيه شود بهتر است; يك ماه قبل از سفر، انتهاي سفر و يك ماه بعد از سفر تا كليه تغييرات از بُعد رواني قابل بررسي باشد.)

اجراي اين طرح در تمام كشورهايي كه اماكن متبركه دارند; مانند سوريه، عراق و ...

اجراي اين طرح بين مسلمانان ايراني و غير ايراني و مقايسه آنها به جهت بررسي تأثير فرهنگ ها بر اعتقادات.

ياد آوري:

همان گونه كه در روش اجرا بيان شد اين پژوهش در بين 100 نفر زائر ايراني، آن هم در يك كاروان صورت گرفته است و از اين رو نتايج آن قابل تعميم نيست و تنها مي تواند به عنوان يك طرح مقدماتي به حساب آيد.

منابع:

ـ بيايانگر، اسماعيل ـ مداحي، محمد ابراهيم ـ خلاصه مقاله «نقش نماز در تأمين بهداشت رواني نسل نو»، در كجا چاپ شده؟ 18 و 19 شهريور 1376 ـ صانعي، اشرف السادات، نيك بخت نصرآبادي، عليرضا ـ مقاله ارزشهاي درمان دعا «مجله طب و تزكيه ـ شماره 104 ، 1376 ـ

صانعي، اشرف السادات، نيك بخت نصرآبادي، عليرضا ـ مقاله جايگاه رفيع قرآن در پژوهشهاي طب اسلامي مجله طب و تزكيه شماره 23 سال 1357.

ـ خلاصه مقالات همايش «نقش وجايگاه فرهنگ و هنر در بهداشت روان» ـ 18 و 19 شهريور 1376

ـ يونگ، كارل گوستا و ـ ترجمه روحاني فوأد ـ روانشناسي دين ـ شركت سهامي كتابهاي جيبي تهران ـ چاپ سوم 1370

 

بسم الله الرحمن الرحيم

زائر گرامي!

با اهداي سلام، پرسشنامه اي كه در پيش رو داريد، براي جمع آوري اطلاعات مورد نياز در يك پژوهش،



صفحه 222


در سازمان حج و زيارت تنظيم شده است كه در آن تأثير نيايش در فضاها و اماكن متبركه بر روي سلامت روان (بهداشت روان) زائران مكه معظمه مورد سنجش قرار مي گيرد، پاسخهاي شما كاملا محرمانه بوده و فقط پرسشگر آن را مطالعه و ارزيابي خواهد كرد، بنابراين خواهشمند است سوالات را با آسودگي خيال و خلوص نيت پاسخ دهيد. «نيازي به ذكر نام شما و يا نام خانوادگيتان نيست.»

در حد امكان كليه پاسخها را در يك سطر درج نمائيد.

«با سپاس از محبت بي دريغتان. التماس دعا»

جنس:      الف) مؤنث      ب) مذكر       سن:        سال

مذهب:      الف) شيعه      ب) سني    وضعيت تأهل:   الف) مجرد      ب) متأهل

تعداد سنوات تحصيلي شما چند سال بوده است؟        سال

به چه شغلي اشتغال داريد؟ (            ) در يك جمله توضيح دهيد.

لحظه ورودتان به مدينه چه احساس داشتيد؟ (            ) چه قدر؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

لحظه ورود به مسجدالنبي چه احساسي داشتيد؟(            )چقدر؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

وقتي اطراف مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) راه مي رفتيد آيا واقعاً اين احساس در شما وجود داشت كه روزي پيامبر و ائمه از اينجا عبور كرده اند و شما جاي پاي آنان قدم نهاده ايد؟

الف)بله               ب) خير         د) به اين موضوع فكر نكردم

10ـ به هنگام (هنگام) پوشيدن لباس احرام و لبيك گفتن به خداوند، چه احساسي داشتيد و به چه فكر مي كرديد؟ (توضيح دهيد)

11ـ لحظه ورود به مكه چه احساسي داشتيد؟ (            ) چقدر؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

12ـ آنگاه كه وارد مسجدالحرام شديد و در اولين نگاهتان به كعبه چه احساسي وجودتان را گرفت؟ به خدا چه گفتيد؟ (توضيح دهيد)

13ـ معنويت اماكن مكه ومدينه را تا چه حد آرامبخش روح و روانتان يافتيد؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

14ـ به نظر شما چگونه مي توان از اين سفر بهره هاي معنوي بيشتري گرفت؟ (توضيح دهيد)

15ـ زماني كه كنار قبرستان احد قرار گرفتيد وشهداي احد را زيارت كرديد، آيا اين احساس كه در قبال خون شهيدان تاريخ اسلام مسئووليت داريد؟ و بايد راهشان را ادامه دهيد؟ در شما ايجاد شد؟ چقدر؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

16ـ در زمان اولين طواف خانه خدا چه احساسي داشتيد؟ (توضيح دهيد)



صفحه 223


17ـ به نظر شما طواف خانه خدا چه انديشه اي در ذهن انسان مي آفريند (چه پيامي دارد)؟ (توضيح دهيد)

18ـ از سعي و صفا و مروه چه برداشتي كرديد، چه فهميديد؟ (توضيح دهيد)

19ـ وقتي مقام ابراهيم را ديديد، آيا به ذهنتان نرسيد كه بايد قدم جاي پاي ابراهيم خليل بگذاريد؟

الف) بله      ب) خير      ج) اصلا در اين مورد فكر نكردم

20ـ در مدينه و مكه چند ساعت صرف خواندن قرآن كرديد؟ (چند سوره يا آيه ذكر كنيد)

       ساعت                 تعدادآيات                 تعداد سوره ها

21ـ آيا تمام نمازهاي واجب خود را در مسجدالنبي و مسجدالحرام خوانديد؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

22ـ به نظر شما دليل آنكه بعضي حاجيان به تذكرات كمتر توجه كرده، بيشتر بدنبال خريد سوغات بوده و يا به هتل مراجعت نموده و كمتر به عبادت (با توجه به اهميت بعد عبادي حج) توجه دارند، چيست؟ (توضيح دهيد)

23ـ به نظر شما در بازگشت به ايران چه سوغاتي براي شما بهتر است تا تهيه كنيد؟ سوغات مادي يا معنوي؟ (توضيح دهيد)

24ـ آيا در پايان سفر احساس مي كنيد با قبل از آمدن به سفر از نظر روحي و رواني فرق كرده ايد؟ (تا چه حدودي)

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

25ـ آيا موقع مراجعت تصميم داريد كه تحولي اساسي در روند فكر و انديشه و ادامه زندگي با ديد بهتر و عميق تر ايجاد كرده و پيماني الهي با خداوند ببنديد؟ (تا چه حدودي)

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

26ـ خدماتي كه نظام جمهوري اسلامي در سفر عمره براي شما انجام داده، موجب رضايت شما شده است؟ كاستيهاي اين سفر را در چه ديديد؟ (توضيح دهيد)

27ـ آيا مسئولان كاروان; اعم از روحاني و مدير و خدمه و ... شما را همراهي و راهنمايي كردند؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

28ـ اگر سفر اول شما به حرمين شريفين است آيا ناراحت نيستيد و حسرت نمي خوريد كه چرا زودتر نيامديد؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

29ـ پيشنهادات و انتقادات خود را جهت برگزاري بهتر اين مراسم به اختصار بنويسيد:



صفحه 224


 

بسم الله الرحمن الرحيم

زائر گرامي!

با اهداي سلام، پرسشنامه اي كه در پيش رو داريد، براي جمع آوري اطلاعات مورد نياز در يك پژوهش در سازمان حج و زيارت تنظيم شده است كه در آن تأثير نيايش در فضاها و اماكن متبركه بر روي سلامت روان (بهداشت روان) زائران مكه معظمه مورد سنجش قرار مي گيرد. پاسخهاي شما كاملا محرمانه بوده و فقط پرسشگر آن را مطالعه و ارزيابي خواهد كرد و بنا بر اين خواهشمند است، سوالات را با آسوده خيال مطالعه و سپس پاسخ مورد نظر را مشخص فرماييد. «نيازي به ذكر نام و نام خانوادگي نيست.»

«با سپاس فراوان از همكاري صميمانه شما»

جنس: الف)مونث      ب) مذكر

سن:        سال

3ـ مذهب: الف) شيعه      ب) سني

وضعيت تأهل: الف) مجرد      ب) متأهل

تعداد سنوات تحصيلي شما چند سال بوده است؟        سال

به چه شغلي اشتغال داريد؟ (لطفاً در يك جمله توضيح دهيد.)

آيا اجراي اعمال و مناسك حج عامل بهبودي وضعيت روحي و رواني شما بوده است؟ (در صورت مثبت بودن، پرسش بعد را پاسخ دهيد)

الف) بله      ب) خير

در حال حاضر كه مشغول انجام مراسم عبادي هستيد، نسبت به شرايط عادي زندگي چه ميزان تغيير در هر يك از موارد زير احساس مي كنيد؟

الف) ميزان تحمل خونسردي

ب) ميزان انرژي رواني در ابتداي روز

ج) ميزان برقراري ارتباط با دوستان

هـ ) ميزان اشتها به غذا

و) ميزان اضطراب (تپش قلب زياد ـ سردي دستها و لغزش شديد، سرگيجه، تهوع، بيقراري، خشكي آب دهان، اختلال لحظه اي در بيان)

ز) ميزان استفاده از داروهاي آرامبخش و قرصهاي مسكن

ح) ميزان وسواس (اشتياق بي دليل به تكرار انجام يك كار يا يك حالت)

ط) ميزان عصبانيت و زود رنجي در موارد زير (خانواده، محيط كار، روابط با دوستان)

قبل از سفر مكه، زمانيكه دچار نگراني و اضطراب بوديد، توكل و دعا را تا چه حدودي بر آرامش



صفحه 225


خود مؤثر مي دانستيد؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

10ـ اكنون كه در مكه حضور داريد نيايش و دعا را تا چه حدودي بر روي آرامش رواني خود موثر مي دانيد؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

11ـ تا چه حدودي ترجيح مي دهيد نماز و دعا و نيايش خود را در اقامتگاه خود انجام دهيد؟

الف) خيلي كم      ب) كم      ج) متوسط      د)زياد      ذ)خيلي زياد

12ـ علاقه شمادر كداميك از ساعات و اوقات شرعي براي انجام فرائض ديني و مستحب بيشتر است؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

13ـ آيا مسافرتهاي شما به مكه به قصدي غير از زيارت بوده است؟

الف) بله      ب)خير

14ـ آيا موافق با اعزام نوجوانان و جوانان (خصوصا دانشجويان) با توجه به تجربه اي كه در اين سفر كسب نموده ايد، به مكه هستيد؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

15ـ محيط و جوّ معنوي مكه چه مقدار موجب تسلّي خاطرتان شد و برايتان آرامبخش بود؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

16ـ حجم عبادت و نيايش دعا را تا چه حد در آرامش روان خود مؤثر مي دانيد؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

17ـ حجم زياد عبادت و نيايش را بيشتر در ايجاد آرامش خود موثر مي دانيد يا وجود محيط معنوي كه در مكه وجود دارد؟

الف) حجم زياد عبادت و نيايش   ب)جو و محيط معنوي   ج) هردو   د) به هيچكدام ربطي ندارد

18ـ علاقه شما به سفر مجدد به عربستان براي زيارت خانه خدا در چه حدّي است؟

الف) خيلي كم      ب)كم      ج)متوسط      د) زياد      ذ)خيلي زياد

19ـ نظرات و پيشنهادهاي خود را جهت برگزاري بهتر مراسم حج بنويسيد!



صفحه 226


 

نبود كه، نه دوست دارد حج كردن و زيارت خانه.»3

مسلمان نهان!»4

جاي نهاد بر كرامت خويش و رضاي قريش.5

گفت: «يا سيد و ما يَعلَم جُنود رَبّك الاّ هُوَ!» پنجاه هزار سال است تا همچنين مي بينيم كه يك ساعت آرام نگيرند. هزاران از اين جانب مي آيند و مي گذرند، نه آنها كه مي آيند بيش از اين ديده ام، نه آنها كه گذشتند ديگر هرگزشان بازبينم. ندانيم از كجا آيند، ندانيم كجا شوند. نه بدايت حال ايشان دانيم، نه نهايت كار ايشان شناسيم.

ممات. امّا در حال حيات شرط آن است كه آنكس كه از بهر وي حجّ كنند زمن باشد، يا پيري سخت پير; چنانكه بر راحله و رامله آرام نتواند گرفت، چنانكه در خبر گفت: «لا يستطيع أن يستمسك علي الرّاحلة».

كه نفقتشان بر وي لازم باشد، و بيرون از مسكن و خادم و قضاء و ديون.10

مي آيد كه: «هل من داع؟ هل من سائل؟»11

 

 

الأعْلي»3). بر همين اساس بود كه همه پيامبران الهي از طاغوت هاي عصر خويش برائت مي جستند و اين برائت را آشكارا ابراز مي نمودند.

مي گويد: } اِنِّي بَرِيءٌ مِمّا تُجْرِمُون{4 و حضرت هود(عليه السلام) از مشركان و آلهه آنان، اعلان برائت مي كند و مي گويد:

بر صحّت رسالت اوست.6

«و خويشان نزديكت را هشدار ده و براي
نفي سبيل).28

خشم»، هردو در دين متبلور است. امام
ملاحظه: اين كتاب به توصيه شوراي عالي جهاني مساجد نوشته شده و توسط سازمان رابطة العالم منتشر گرديده است.   (المدينه ش 12954)

ملاحظه: اجراي احكام حد و قصاص در مناطق مختلف و بعد از نماز جمعه صورت مي گيرد و اخبار مربوط نيز توسط وزارت كشور عربستان منتشر مي شود.

(المدينه ش 12959)

ملاحظه: با اجراي مصوبه سهميه بندي كشورها در حج، عربستان اقدام به كنترل اتباع خارجي مقيم عربستان جهت حضور در مناسك حج نمود بر اساس مصوبه اي، هر خارجي



صفحه 227


مقيم در طول 5 سال اقامت در عربستان فقط حق انجام يك حج را دارد نهايتاً اين مصوبه شامل اتباع عربستاني نيز شده و از يكسال گذشته به مورد اجرا درآمده است. البته اين مسأله موجب شكل گيري گروهها و شبكه هاي قاچاق شده كه با پرداخت رشوه و از طرق غير قانوني، اقدام به انتقال افراد عربستاني و خارجيان مقيم جهت انجام مناسك به مكه مكرمه مي نمايند.

(المدينه ش 12959)

ملاحظه: با گسترش استفاده از تلفن همراه در عربستان، حتي در مسجدالحرام و در طواف كعبه نيز افراد مختلف از اين وسيله استفاده مي كنند.   (المدينه ش 12960)

ملاحظه: علي رغم سابقه پذيرش دانشجوي خارجي در دانشگاههاي عربستان كه در برخي موارد نظر «الجامعه الاسلاميه» در مدينه به 40 سال مي رسد، انديشه تأسيس كرسي هاي درسي در دانشگاههاي مختلف جهان بر اساس انديشه و ديدگاه هاي عربستان حركتي است كه در شرف تجربه بوده و از جهات مالي و گسترش شبكه هاي دانشجويان متأثر از انديشه وهابيگري و... مزيت هايي براي عربستان دارد.

(المدينه ش 12968)

 

ساعت خواندن قرآن

 

 

 

 

 




| شناسه مطلب: 80423