درک برکات معنوی مدینه در گفت‌وگو با حاج #171;رضا سلطانی شیرازی#187; مشاور نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت
درک برکات معنوی مدینه در گفت‌وگو با حاج «رضا سلطانی شیرازی»مشاور نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارتچطور به اقیانوس وصل شویم در مدینه که باشی، افسوس و شرمساری زمانی به سراغت می‌آید که وقت رفتن است. روزی که درمی‌یابی، زمان ترک شهر پیامبر(ص) رسید
درك بركات معنوي مدينه در گفت‌وگو با حاج «رضا سلطاني شيرازي»مشاور نماينده ولي‌فقيه در امور حج و زيارت
چطور به اقيانوس وصل شويم
در مدينه كه باشي، افسوس و شرمساري زماني به سراغت مي‌آيد كه وقت رفتن است. روزي كه درمي‌يابي، زمان ترك شهر پيامبر(ص) رسيده و كوله بارت هنوز خالي است و هنوز آنچنان كه در خور يك مؤمن است، براي زيارت و توسل، بيدار نشده‌اي، دلت مي‌گيرد.
غربت مدينه شايد به همين دليل باشد كه مخلصانه در محضر رسول خدا(ص)، حاضر نشده‌ايم و حالا براي رفتن به پيشگاه خداوند و زيارت كعبه، دست‌هايمان چه خالي است. حاج «رضا سلطاني شيرازي» مشاور نماينده ولي فقيه در امور حج و زيارت در گفت‌وگو با «زائر»، از ضرورت استفاده از لحظه‌هاي ناب حضور و «توجه» و بهره‌مندي معنوي در مدينه سخن گفت و اينكه اگر ارتباط مؤمنان از سر آگاهي و شناخت صورت بگيرد، رفتارهاي مثبت فرهنگي و اجتماعي در جامعه افزون و روح و جان‌مان پالايش مي‌شود.
آقاي شيرازي شما ساليان طولاني در امور حج و زيارت و برنامه‌ريزي فرهنگي و اجرايي، سابقه داريد و مدتي نمايندگي اين امر را در عربستان بر عهده داشته‌ايد. شايد هنوز زائراني باشند كه در بهت تشرف به حج به سر مي‌برند و اين هيجان دروني، مانع از شناخت و درك زمان و مكان شده باشد. براي درك اين توفيق چه كار بايد كرد؟
- همه عبادت‌ها در دين اسلام، شرايط و جنبه‌هاي مختلفي دارد. فريضه‌اي مثل نماز را در نظر بگيريد كه امر خداوند است و او در نهايت بي‌نيازي مطلق، خواندن پنج نوبت نماز را براي هر مسلمان، واجب كرده است. اگر در همين پنج نوبت اقامه نماز، دقت لازم و خلوص كافي در دل و انديشه نمازگزار نباشد، نتيجه‌اي كه بايد بدست بيايد، حاصل نمي‌شود. يكي از نتايج مهم دقت و توجه در فريضه نماز اين است كه منكرات از محيط دور مي‌شود. مي‌بينيم كه نكته‌هاي تربيتي نهفته در فرايض ديني و ديگر امور سفارش شده، حقيقتاً نتايج مفيد و مثبتي براي مردم دارد. در مورد بهره‌مندي يا غفلت از لحظه‌ها و روزهاي حضور در مدينه بايد گفت كه هم در مورد فريضه‌اي مثل نماز و هم در امري همچون زيارت حرم مطهر رسول‌الله(ص) و درك ساحت اين سفر معنوي، مؤمن بايد با ارتباطي از سر شناخت و آگاهي، پيوندي عميق ميان خود و ذات اقدس خداوند برقرار كند. اين مقدمه خودسازي است. غوطه خوردن در معنويات سفر حج و توفيق حضور در شهر پيامبر(ص)، فرصتي است تا بتوانيم از آن براي پيدا كردن مسير تقرب خداوند استفاده كنيم. با اين شناخت است كه مي‌توان مثل يك رودخانه در جست‌وجوي پيوستن به درياها و اقيانوس‌ها باشيم.
اگر قبول كنيم كه ميزان درك و شناخت آدم‌ها متناسب با مجموعه ظرفيت‌هايشان است، به اين ترتيب حج به عنوان فريضه‌اي واجب بر همه مسلمانان مستطيع، امتحان سختي است، اينطور نيست؟
- انسان، بنده آفريده شده است. هيچ كسي را پيدا نمي‌كني كه بتواند خلاف اين را ثابت كند. حج، عبادتي براي عرض ارادت و بندگي است. حج، ميقات زماني و مكاني است. بايد در همه نشانه‌ها و اعمال آن به طور عميق فكر كنيم. اينكه چطور و چرا بايد ميليون‌ها نفر در يك مدت زمان خاص كنار هم قرار گيرند و اتحادشان را بروز دهند. مسايل عبادي حج بسيار زياد و سرشار از نكته است. هدف، تعالي است. در حج است كه مي‌توانيم مفهوم پيوستن به دريا را درك كنيم. از اسرار حج، يكي همين شناخت ايجاد زنجيره‌اي قوي و به هم متصل از مسلمانان است. وقتي اين اتحاد همراه با آگاهي باشد، و وقتي زائران به اين دريافت عميق برسند كه بركات حج چطور در زندگي يك ملت و ديگر ملت‌هاي مسلمان مي‌تواند منشاء خير و بركت و اصلاحات فرهنگي و اجتماعي باشد، ديگر كسي را پيدا نمي‌كنيد كه غفلت كند. خداوند به همه انسان‌ها متناسب با تلاشي كه مي‌كنند، ظرفيت‌هاي شناخت داده است كه وقتي اين معرفت به دست مي‌آيد، ديگر هر مسلمان نه تنها در برابر خود و هموطنانش بلكه نسبت به همه جهان احساس مسئوليت مي‌كند. حج، چنين خاصيت و ويژگي پر معنايي دارد. براي تحقق آن هم بايد به عمق معناها پي برد و از ظاهر گذشت.
براي برخي اين تصور وجود دارد كه تشرف به حج در سن و سال جواني و ميان سالي، اثر گذارتر از سن بالاست. آيا مي‌توان ميان اين دو، تفاوتي به لحاظ ميزان درك و شناخت قائل شد؟
- در زمان حيات امام راحل(ره) من با يك مصري يا مسلماني از تركيه صحبت مي‌كردم. او گفت كه برايم خيلي عجيب است كه انقلاب اسلامي ايران چطور به دست رهبري كه در سن جواني و ميان سالي هم نيست و عمري را پشت‌سر گذاشته، پيروز مي‌شود و حركت او، دنيا را متحول مي‌كند. در دنيا سابقه ندارد چنين اتفاقي رخ داده باشد.
از اين موضوع مي‌خواهم نتيجه‌اي براي پاسخ به سؤال شما داشته باشم كه تركيب سني زائران و حجاج، الزاماً ملاك اصلي براي اثرپذيري نيست. همانطور كه حج داراي ابعاد و جنبه‌هاي مختلف تربيتي، آموزشي و پرورشي است، بايد بتوان در هر موقعيتي بهترين نتيجه‌ها را از آن درك كرد. تقويت و تعميق انديشه‌هاي اصلاح گرايانه براي ملت‌هاي مسلمان در حقيقت مرتبه‌اي از درك نتايج فرهنگي و اجتماعي حج است.
از حرف‌هاي شما مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه با صداقت و پاكي دل از يك طرف و شناخت و درك رابطه عابد و معبود از سوي ديگر، مي‌توان موانع و حجاب‌هاي درك فرصت‌هاي ناب بهره‌مندي از اقامت در مدينه و بركات معنوي زيارت‌ها را كنار زد. از اين حس اميدواري به عاقبت بخيري برايمان بگوييد.
- براي رسيدن به شناخت، بايد در فضاي معنوي پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) قدم زد. فلسفه تشرف به حج همين است كه شما درس‌هاي مختلف از اين سفر بياموزي، در غير اين‌صورت اين سفر چه تفاوتي با ديگر سفرها دارد.
زائران اين را درك مي‌كنند كه مدينه سرشار از حضور حضرت رسول(ص) بوده و هست. زائران روي زمين و در شهر و فضايي گام مي‌گذارند كه روزگاري پيامبر خدا(ص) و ائمه(ع) بر آن گام نهاده‌اند. خب، درك اين موضوع زيبا و پر معني است. در حج هم همين‌طور است كه شما بايد فكر كني و نكته‌هايش را دريابي كه ميليون‌ها انسان در موسم حج و روزهاي مشخصي مشغول اعمالي هستند كه پيامبر خدا آنها را انجام داده است. اگر قرار باشد توجه و حالتي معنوي نصيب زائران شود، از همين‌جاها شروع مي‌شود. لحظه‌اي و ساعتي بايد با خودمان خلوت كنيم كه اينجا، كجاست؟ براي چه آمده‌ايم و چه مي‌خواهيم. و تا الان چه كار كرده‌ايم و دست‌هايمان چقدر از فيض و بركات معنوي سفر، پر شده است. جريان فيض الهي هرگز قطع نمي‌شود، بلكه اين ما هستيم كه از آن استفاده نمي‌كنيم. حالت توجه و اخلاص در عبادات تا زماني كه در شهر مدينه و كنار حرم مطهر رسول اكرم(ص) هستيم و پس از آن، حضور در كعبه و دلدادگي خالصانه به معبود، همگي زمينه‌هاي نورانيت را فراهم مي‌كند.