بارگاه امید خودسازی در مراحل مختلف سفر

بارگاه اميد

خودسازي  در مراحل مختلف سفر
فلسفه وآداب باطني حج
علامه محمد حسن قزويني
هرگاه زائر بيت‏اللّه‏ الحرام از وطنش خارج شد و صحراها را براي رسيدن به ميقات پيمود، مرگ و خروج از دنيا تا رسيدن به مرحله قيامت و دشواري‏ها و هول و هراس را به ياد آورد. از ترس راهزنان به ياد نكير و منكر در قبر بيفتد و از خطر حيوانات و درندگان راه به ياد مارها، افعي‏ها، عقرب‏ها و كرم‏هاي قبر بيفتد و با جدا شدن از خانواده‏اش وحشت تنهايي قبر را به ياد آورد. خلاصه آنكه در هر مرحله‏اي از اين سفر، مرحله‏اي از مراحل زندگي پس از مرگ را ياد كند. آنگاه كه وارد ميقات شد و دو لباس احرام به تن كرد، پوشيدن كفن را به ياد آورد؛ همانطور كه در خانه خدا او را با ظاهر هميشگي‏اش ملاقات نمي‏كنند، بعد از مرگ نيز چنين است. لباس احرام هم مانند كفن، دوخته نيست.
هنگامي كه احرام بست و لبيك گفت، به ياد آورد كه نداي خداوند تعالي را پاسخ مي‏دهد و مردّد باشد كه آيا به او پاسخ مثبت مي‏دهند يا نه؛ مانند شخص اميدوار و خائفي كه بر قدرت و فضل و رحمت الهي متكي است، تلبيه نخستين مرحله اعمال اوست. نقل شده كه امام سجاد علي‏بن الحسين عليهماالسلام هر گاه محرم مي‏شد و بر مركب مي‏نشست، رنگش زرد شده و اعضاي بدنش مي‏لرزيد و نمي‏توانست لبيك بگويد و وقتي سؤال مي‏شد: چرا تلبيه نمي‏گوييد؟ مي‏فرمود: مي‏ترسم كه پروردگار بگويد: «لا لَبَّيكَ» و چون لبيك مي‏گفت، بي‏هوش مي‏شد و از مركب به زمين مي‏افتاد و تا پايان حج همين حالت خوف را به همراه داشت.
زائر خانه خدا بايد از اين ندا به ياد نداي روز قيامت بيفتد كه مردم از قبرها عريان و پا برهنه بر مي‏خيزند و عده‏اي قبول، عده‏اي مردود و عده‏اي هم مقرّب درگاه خدا مي‏شوند و با اينكه همگي در آغاز مردّد‌اند، پس از مدتي وضعيتشان روشن مي‏شود.آن‏گاه كه وارد مكه مي‏شود، متوجه باشد كه وارد حرم امن شده كه هركه در آن داخل شود، از عذاب و سخط الهي در امان است. در عين حال بترسد كه شايد او را طرد كنند و از حرم اخراج نمايند. گرچه بايد اميدش بيش از ترسيدنش باشد؛ زيرا خانه خدا شرافت فراواني دارد و صاحب خانه نسبت به هركسي كه بر او اميد بسته باشد، كريم و بزرگوار و درهاي رحمتش باز است و كسي كه به سوي او كوچ نمايد، مورد توجه‏اش قرار مي‏گيرد. خداوند را بر اين نعمت كه او را به خانه‏اش رسانده و به زائران خانه‏اش ملحق ساخته سپاس گويد و از او بخواهدكه لقاي خويش را همچون ديدار خانه‏اش ارزاني دارد.
هنگام طواف، قلبش را آكنده از تعظيم، محبت و ترس از خدا سازد و در اين مرحله، خود را همچون فرشتگان الهي كه بر اطراف عرش الهي طواف مي‏كنند، حس كند و توجه داشته باشد كه غرض از طواف، آن است كه قلب طواف‌كننده به صاحب خانه متوجه باشد نه اينكه فقط جسمش بر گرد خانه بچرخد. روح طواف توجه قلب به محضر ربوبي است و خانه كعبه در عالم شهادت مثال آن محضر ربوبي است.
اين نكته در روايت وارد شده كه بيت‏المعمور در آسمان‏ها مثال كعبه در دنياست و فرشتگان بر گرد آن مي‏چرخند؛ چنان‏كه انسان‏ها بر گرد خانه كعبه طواف مي‏كنند.هنگام لمس حجرالأسود به هوش باشد كه اين سنگ به منزله دست راست خدا در زمين است كه با او مصافحه و بيعت مي‏كند.هنگام لمس و چسبيدن به مستجار و قسمت‏هاي ديگر خانه، از خداوند محبت و علاقه به خانه و صاحب خانه را بخواهد و اينكه به بركت ملاقات با هر قسمتي از خانه خدا، از آتش جهنم ايمن باشد. وقتي كه به پرده خانه متوسل مي‏شود، خواستار عفو و امنيت الهي باشد و به كسي پناه ببرد كه جز او پناهگاهي نيست، از او جدا نشود مگر بعد از عفو و امنيتش.
در سعي بين صفا و مروه مانند عبدي باشد كه بارها به خانه مالكش رفت و آمد مي‏كند تا اخلاص خود را در خدمتگزاري ابراز كند و اميدوار به توجه او به ديده رحمت باشد، و رفت و آمد ميان دو كفّه ترازوي قيامت را به ياد آورد كه به كم و زيادي اعمالش مي‏نگرد و ميان عذاب و غفران الهي مردّد و سرگشته است.
با وقوف در عرفات و در ميان ازدحام جمعيت و سر و صداي زياد آنان و اختلاف زبان‏هايشان و اينكه هر گروهي در مشاعر به دنبال رييس گروه است، به ياد عرصه‏هاي قيامت و مراحل دشوار آن و پراكندگي مردم با حالت سرگردان باشد و اينكه هر امتي به دنبال پيامبر خويش بوده و به شفاعت او نزد پروردگار عالم اميدوار است.
حاجي در اين سفر به درگاه خدا تضرّع كند و خواستار قبولي حجش و حشر با رستگاران باشد. روز عرفه روز شريف و موقف هم موقف عظيمي است. انسان‏ها در يك جا جمع، قلب‏ها به سوي حق متوجه و دستان مردم به سوي محضر ربوبي بلند است و گردن‏ها كشيده و چشم‏ها خيره و موقف از بزرگان و نيكان و صاحبان قلوب خالي نيست؛ ازاين‏رو، بعيد نيست كه به واسطه آنان فيض الهي به همگان نايل شود؛ چرا كه از لطف و كرم او انتظار نمي‏رود كه تلاش همگاني را ضايع سازد و به غربت و جدايي آنان از خانواده وفرزندان رحم وشفقت نياورد. از اين رو، درروايات وارد شده‏كه ازبزرگ‏ترين گناهان آن است كه انسان در عرفات حاضر شود و گمان كند كه آمرزيده نشده است.
هنگامي كه از عرفات حركت كرد و وارد مشعر الحرام شد، به ياد داشته باشد كه خداوند پس از خروج او از حرم اجازه ورود داده، چون مشعر جزئي از حرم است و عرفات خارج حرم. با اين ورودِ دوباره، به حرم اميدوار باشد كه حجش مورد قبول واقع شده و به خدا نزديك گشته و از عذاب او ايمن و از اهل بهشت شده است.
هنگامي كه وارد منا شد و جمرات را رمي كرد، امتثال امر پروردگار و تشبّه به ابراهيم خليل عليه‏السلام را قصد نمايد. زماني كه شيطان بر ابراهيم ظاهر شد تا حجش را فاسد كند و خداوند براي طرد شيطان، امر فرمود تا بر او سنگ پرتاب كند. رمي جمرات نيز در حقيقت رمي شيطان و طرد او و به خاك ماليدن بيني اوست در راه امتثال خداوند و عبادات او.
هنگامي‏كه قرباني را ذبح كرد، در واقع اشاره به اين مطلب دارد كه با انجام حج بر نفس و شيطان غلبه كرده و آن دو را هلاك نموده است، به‏همين جهت استحقاق رحمت و بخشش الهي را دارد؛ چنان‏كه در حديث وارد شده كه در برابر هر عضوي از قرباني، عضوي از پيكر انسان از آتش جهنم آزاد مي‏شود.
زائر بيت‏اللّه‏ الحرام بايد بكوشد كه پس از انجام حج، اعمال و رفتارش بهتر از گذشته شود تا بدين وسيله بر اعمال و مناسكش صحّه بگذارد و نشانه‏اي بر قبول حجش.

شرح فرازهايي از دعاي كميل
راز و نياز با پروردگار
در گفتگو باحجت‌الاسلام والمسلمين پناهنده
بخش چهارم
در فرازهاي ابتدايي دعاي كميل تنها به ذكر اسماء و صفات الهي مي‌پردازيم و او را ستايش مي‌كنيم و پس از آن درخواست‌هاي خود را نزد پروردگار مطرح مي‌كنيم... و خدايا از تو به ‏حق نيرو و توانايي تو، آن نيرويي كه هر موجودي را مقهور كرده است درخواست مي‌كنم، يعني ‏از تو به حق آن مقام جباري‌ات كه چيره و بر هر چيز غالب است، سئوال مي‌كنم. در آيات و روايات بسياري از قوت و نيروي پروردگار سخن به ميان آمده است از جمله آيه ‏‏165 سوره بقره كه مي‌فرمايد: و بعضي از مردم كساني هستند كه معبودهايي غير از ‏خداوند براي خود برمي‌گزينند و آنها را همچون خدا، دوست ميدارند اما آنان ‏كه ايمان دارند عشق‌شان به خدا از عشق مشركات به معبودهايشان شديدتر است و آنها ‏كه با پرستش بت به خود ستم كردند هنگامي كه عذاب خود را مشاهده كنند، خواهند ‏دانست كه تمام نيروها تنها به دست خداست و او داراي عذاب شديد است.‏
امام باقر(ع) مي‌فرمايند: مراد از معبودهايي غير از خدا، بتها نيستند بلكه مراد پيشوايان ‏ستمكار و گمراه‌اند كه مردم آنان را همچون خداوند دوست دارند.‏خداوند در تمامي زمينه‌ها، داراي قدرتي است كه قدرتي بالاتر از ‏قدرت او نيست پس‌اي دعاكننده دل خوش‌دار كه به در خانه قادري آمده‌اي كه اگر اراده ‏كند مشكلات به سرعت برطرف خواهد شد. نمونه روشن اين تفكر در زمان حاضر دولت مستكبر آمريكاي جنايتكار است در ‏حالي كه تمامي قدرتها از آن خداست و هيچ قدرتمندي در مقابل قدرت او نمي‌تواند اظهار ‏وجود كند؛ لا حول ولاقوه الا بالله العلي العظيم.‏

يك توصيه
امروز شايد برخي امور محل اقامت شما راضي كننده نباشد، ‌فراموش نكنيد كه همين ديروز از مني بازگشته‌ايد پس حوصله به خرج بدهيد، به تدريج شرايط به صورت عادي برمي‌گردد.

يك  نكته
در مشعر به ما ياد داده‌اند حالا كه در عرفه معرفت پيدا كرده‌اي
 حق نداري همة شبت را به خواب بگذراني بايد امتحان پس بدهي،
 از اين شب‌هايي كه پيش‌رو است بهره ببر.
سيد عباس رفيعي

گلواژه
به طواف كعبه رفتم به حرم رهم ندادند
كه تو در برون چه كردي كه درون خانه آيي