اندیشه زائر مقبره شهدای فخ
مقبره شهدای فخ حسین بن علی بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب، در سال 169 هجری، قیامی را بر ضد هادی عباسی (خلافت از 169 ـ 170) در منطقه فخ از شهر مکه ترتیب داد. وی قیامش را در مدینه آغاز کرد و پس از تسلط بر این شهر، از آنجا که زمان حج نزدیک بود، همراه سیصد
مقبره شهداي فخ
حسين بن علي بن حسن بن حسن بن علي بن ابي طالب، در سال 169 هجري، قيامي را بر ضد هادي عباسي (خلافت از 169 ـ 170) در منطقه فخ از شهر مكه ترتيب داد. وي قيامش را در مدينه آغاز كرد و پس از تسلط بر اين شهر، از آنجا كه زمان حج نزديك بود، همراه سيصد تن از شيعيان و نزديكانش به سوي مكه حركت كرد. وي در منطقه فخ با سپاه عباسيان مواجه شد و در نبردي كه صورت گرفت به شهادت رسيد. همراه وي شمار ديگري از سادات حسني نيز به شهادت رسيدند.
شهيد فخ، در شمار علويان حَسَني، شهيدي است كه از سوي امامان شيعه(ع) مورد تأييد قرار گرفته است. به علاوه ضمن رواياتي كه نقل شده، خبر شهادت او از زبان پيامبر(ص) نيز نقل شده است. از جمله آن كه: ابوالفرج اصفهاني روايتي از امام باقر(ع) نقل كرده كه حضرت فرمود: رسول خدا(ص) زماني كه از فخ مي گذشت، ايستاد، ركعتي نماز گزارد و وقتي ركعت دوم را خواند گريه كرد. اصحاب نيز گريه كردند، وقتي دليلش را پرسيدند، حضرت فرمود: جبرئيل به من خبر داد كه: يا محمد اِنّ رجلا مِنْ وُلْدك يُقْتَل في هذا المكان و أجر الشهيد مَعَهُ، اجر الشهيدين؛ اي محمد، مردي از فرزندان تو در اين جا كشته مي‌شود كه اجر شهيد همراه او، اجر دو شهيد است».1
همو روايت ديگري نقل كرده است كه وقتي حضرت به موضع فخ رسيد، با اصحابش نماز ميّت خواند و سپس فرمود: «يُقْتَلُ هاهُنا رَجُلٌ مِنْ أهل بَيْتي في عصابة مِنَ المؤمنين، ينزل لهم بأكفان و حنوط من الجنة، تسبق أرواحهم أجسادهم اِلَي الجَنّة؛ در اينجا شخصي از اهل بيت من با جمعي از يارانش به شهات مي رسند كه كفن و كافور آنان از بهشت مي رسد و ارواحشان زودتر از اجسادشان به سوي بهشت مي شتابد».2
همچنين نقل شده است كه در سفري كه امام صادق(ع) به مكه داشتند، به يكي از اصحاب فرمودند: وقتي به فخ رسيديم، مرا آگاه گردان. وقتي به آنجا رسيدند، حضرت پياده شده، وضو گرفتند و نمازي خواندند و سپس سوار شدند. آن صحابي علت اين كار را پرسيد. حضرت روايت سابق الذكر را از پيامبر(ص) براي او نقل كردند.3 زماني كه سرهاي شهدا را نزد هادي آوردند، موسي بن جعفر(ع) و شماري از علويان حاضر بودند. حضرت درباره شهيد فخ فرمود: «مَضي والله مُسْلِماً صالحاً صوّاماً قوّاماً آمِراً بالمعروف، ناهِياً عَنِ المُنْكر»4. در حال حاضر اين مقبره در خيابان شهدا قرار دارد كه تمامي آن منطقه را به نام منطقه شهدا مي شناسند و اين نام هم دقيقا به خاطر شهادت شهيد فخ در آنجاست. يك خيابان فرعي از خيابان شهدا به فاصله نزديكي از تقاطع شهدا ـ تنعيم به سمت مقبره مي رود. مقبره مزبور در پايين كوهي قرار گرفته كه اكنون يك سمت آن مقبره و سمت ديگر آن ميدان فوتبال است. اين مقبره به عبارتي در پشت مسجد البوقري واقع است. مقبره مزبور به خاطر راه، سه پاره شده و يك مثلث كوچك آن، در حال از بين رفتن است. بخشي از آن با يكي دو متر ارتفاع از سطح خيابان قرار دارد. اين بخش، در خرداد و تير سال 1381 با ايجاد يك چهارديواري در اطراف آن و با تابلوي مقبرة عبدالله بن عمر از طرف شهرداري ساخته شده است. طبق نوشته فاكهي مقبره عبدالله بن عمر در منطقه محصب بوده است. روشن نيست وجه نامگذاري آن به اسم اين شخص، با چه هدفي صورت گرفته است.
بخش اصلي برجاي مانده از قبرستان شهداي فخ در يك چهارديواري قديمي، در جنب كوه واقع شده و دري مسدود دارد. در ميانه اين چهارديواري، مقبره نيمه مخروبه اي نيز هست كه از بالاي كوه تا اندازه اي قابل رؤيت است. قاعدتاً همانجا بايد مقبره حسين بن علي، شهيد فخ باشد كه حاكمان آن ديار به دلايل مذهبي، آن را بسته اند.
پي نوشت‌ها
1. مقاتل الطالبيين، ص 367 .
2. همان، ص 366.
3. همان.
4. همان، ص 380 ؛ بحارالأنوار، ج48، ص164