اخلاق حاجیان
اخلاق حاجیان سید علی قاضی عسکر رعایت اخلاق اسلامی در سفر حج یکی از ضروریات این سفر عبادی و معنوی است. کسانی که می‌خواهند از این سفر بهره معنوی برده، مورد عنایت حضرت حق قرار گیرند، باید نکاتی را رعایت کنند. امام باقر(ع) فرمود: «مَا یُعْبَأُ مَنْ یَس
اخلاق حاجيان
سيد علي قاضي عسكر
رعايت اخلاق اسلامي در سفر حج يكي از ضروريات اين سفر عبادي و معنوي است. كساني كه مي‌خواهند از اين سفر بهره معنوي برده، مورد عنايت حضرت حق قرار گيرند، بايد نكاتي را رعايت كنند. امام باقر(ع) فرمود: «مَا يُعْبَأُ مَنْ يَسْلُكُ هَذَا الطَّرِيقَ إِذَا لَمْ يَكُنْ فِيهِ ثَلاثُ خِصَال: وَرَعٌ يَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِي اللهِ وَ حِلْمٌ يَمْلِكُ بِهِ غَضَبَهُ وَ حُسْنُ الصُّحْبَةِ لِمَنْ صَحِبَهُ؛ كسي كه به حج مي‌رود و اين راه را طي مي‌كند، اگر سه خصلت در وي نباشد مورد عنايت و توجه [خداوند] قرار نمي‌گيرد: 1. ورع و پارسايي كه او را از گناه بازدارد؛ 2. صبر و بردباري كه بتواند خشم خود را در اختيار گيرد؛ 3. حسن معاشرت با همسفران».1
در سفر حج، به دليل ازدحام بيش از حد جمعيت و نيز محدوديت بسياري از امكانات، معمولاً مشكلاتي بروز مي‌كند كه اگر حاجي داراي ويژگي‌هاي فوق نباشد ممكن است از كنترل خارج شود و خداي ناكرده با ديگران درگيري پيدا كرده، موجب آزار و اذيب ديگران گردد. براي پيشگيري از بروز چنين وضعيتي، در مرحله اول نياز به ورع و پارسايي است تا حاجي بتواند از يك سو خود را كنترل كند و از سوي ديگر به ثمرات حج دست يابد. رسول‌خدا(ص) فرمود: «كسي كه حج يا عمره انجام دهد و در آن گناه و فسقي مرتكب نشود، برمي‌گردد همانند روزي كه از مادر متولد شده است».2 بنابراين ورع مي‌تواند مانع انجام گناه و موجب آمرزش شود.
نكته ديگر اينكه حاجي بايد تمرين كند تا هميشه در برابر مشكلات و سختي‌ها صبور و بردبار بوده، آشفته و خشمگين نشود. رسول‌خدا(ص) در اين زمينه فرمود: «خشم ايمان را تباه مي‌كند، چونان كه سركه عسل را خراب مي‌كند».3 روزي عربي بياباني نزد رسول‌خدا(ص) آمد و گفت: «من مردي بيابان نشينم، سخناني جامع به من بياموز [تا راهنماي عملم باشد]. حضرت فرمود: به تو فرمان مي‌دهم كه خشم نكني! عرب سه بار سؤال خود را تكرار كرد و حضرت همان پاسخ را فرمود، تا آنكه آن مرد به خود آمد و گفت: پس از اين ديگر چيزي سؤال نمي‌كنم. رسول‌خدا(ص) جز به خير مرا فرمان نداده است.4 زيبايي كلام رسول‌خدا(ص) را سخن امام صادق(ع) تفسير مي‌كند كه فرمود: « الْغَضَبُ مِفْتَاحُ كُلِّ شَرّ؛ خشم كليد هر بدي است.»5 بنابراين هر حاجي بايد مراقب خود باشد تا بر كسي خشم نگيرد و اگر خشمگين شد، خشم خويش را فرو برد و اجازه ندهد كه خداي ناكرده به درگيري و خشونت مبدّل گردد. امام صادق(ع) فرمود: «هيچ بنده‌اي خشم خود را فرو نبرد، مگر آنكه خداوند بر عزت او در دنيا و آخرت بيافزايد...».
پي‌نوشت‌ها
1. كافي، ج4، ص286.
2. سنن دارقطني، ج2، ص284.
3. كافي، ج2، ص302.
4. همان.
5. همان، ص303.