بخش 8

103

ميقات حج - سال يازدهم - شماره چهل و سوم - بهار 1382

جاري هاي حج

104

ويژگي هاي عمره سال 81

موقعيت بزرگ عمليات عمره سال 1381 ، حاصل تلاش ، ايثار و از خود گذشتگي هاي جمعي از ياران صادق و عاشقي بود كه در انجام اين خدمت بزرگ و الهي تنها دغدغه شان همان كلام هميشگي مراد دل هاي خسته شان در دوران اسارت يعني حجت الإسلام و المسلمين ابوترابي بود كه همواره تأكيد مي نمودند : پاك باش و خدمتگزار .

آنچه در طول انجام اين عمليات بزرگ به چشم مي خورد نظم ، انسجام ، همدلي و يكپارچگي مجموعه عوامل اجرايي و دست اندركار در ارائه خدمات به ضيوف الرحمان بود به طوري كه آناني كه صادقانه به قضاوت نشستند ، بارها بر اين همه نظم و ايثار در خدمات ، تأكيدنمودند .

انجام عمليات بزرگ عمره سال 81 كه براي اولين بار در طول تاريخ ، تعداد زائران اعزامي ، به مرز 260 تا 270 هزار نفر رسيد ، داراي ويژگي هاي بسيار ارزشمندي بود كه به منظور احترام به اين تلاش هاي صادقانه و حفظ اين ارزش ها و تأكيد بر ماندگاريِ آن ها در سنوات بعد ، به قسمتي از آن ها اشاره مي شود :

105

آزاد سازي عمره

از جمله اهداف سازمان حج و زيارت تحقّق آرزوهاي ديرينه مشتاقان زيارت حرم نبوي ( صلّي الله عليه وآله ) و مسجدالحرام و امكان تشرف آنان بدون هرگونه محدوديت زماني است . ازاين رو ، بر اساس برنامه ريزي جامعي كه در طول سه سال گذشته ، با استفاده از فرصت پيش آمده در قوانين جديد عمره عربستان سعوي انجام گرفت ، سازمان حج و زيارت با همكاري دو شركت « اَرَس » و « وادي نور » موفّق به زمينه سازي لازم براي تشرف صدها هزار مشتاق سفر عمره شد .

بر همين اساس در عمره سال 81 در يك برنامه جامع و منسجم ، عمده زائران ثبت نام شده ، از قبل ، به همراه جمع بسياري از زائران جديد ، توفيق تشرّف پيدا كردند ؛ به طوري كه از مجموع 260 هزار نفر اعزامي ، حدود 170 هزار نفر از آن ها زائراني بودند كه در سال 81 اقدام به ثبت نام نموده و در همان سال نيز مشرّف شدند .

بنابراين ، مي توان عمره سال 81 را به عنوان نقطه عطفي در نوع اعزام زائران و گذار از مرحله 18 ساله انتظار طولاني براي تشرّف به عمره و رسيدن به شرايط ايده آل ثبت نام و اعزام همزمان ناميد . سالي كه زائران گرامي بدون گرفتار شدن در محدوديت هاي زماني و احتمالاً تبعات منفي آن ، توانستند به اين سفر معنوي مشرّف شوند .

آمار بالاي تشرف زائران در سال 81 بيانگر اين واقعيت بود كه در صورت داشتن يك برنامه ريزي منسجم و استفاده از ظرفيت هاي موجود ، مي توان آزاد سازيِ عمره را آنگونه سازماندهي نمود كه نه تنها پيامد منفي در ارائه خدمات و سرويس دهي نداشته باشد ، بلكه در مقابل ، زائر ايراني همچون گذشته به عنوان الگوي نظم مطرح شود .

برنامه ريزي دقيق شركت هاي اَرَس و وادي نور موجب گرديد كه نه تنها مسؤولان وزارت حج عربستان بلكه مسؤولان محترم ايراني كه توفيق تشرف پيدا كرده بودند نيز بارها از اين نظم و انسجام و تلاش عوامل ستادي تقدير و تشكّر نمايند .

بديهي است آنچه در شرايط فعلي مهم است ، حفظ شرايط به دست آمده در آزاد شدن عمره است كه نيازمند اتخاذ راهكارهاي جديد ، انسجام و

106

برنامه ريزي دقيق مي باشد و با عنايت به هماهنگي سازمان حج و زيارت با شركت هاي مجريِ عمليات و همچنين تجربيات غني و ارزشمند گذشته ، به خصوص عمره سال 81 ، استمرار اين موقعيت ويژه در سال هاي آينده قابل اجرا مي باشد . ضرورت توجه به مشكلات عمره سال 81 و پيشگيري از بروز آنها در سال هاي بعد ، از موارد اجتناب ناپذير براي حفظ اين موفقيت بزرگ است .

تمركز مديريت شركت هاي ايراني

از ديگر ويژگي هاي مهم عمره سال 81 حضور دو شركت ارس و وادي نور به عنوان شركت هاي طرف قرارداد ايراني بود . به منظور پيشگيري از هرگونه تبعات منفي مقرر گرديد تدابير و تصميم گيري هاي اين دو شركت به صورت متمركز انجام شود و اين امر موجب گرديدتانه تنهااهداف شركت هاي سعودي درشكستن تمركز وايجاد رقابت ناسالم ميان شركت هاي طرف قرارداد ايراني محقق نشود بلكه با انسجام ستادهاي اعزام در ايران و همچنين ستادهاي عملياتي در عربستان ، زمينه رقابت دو شركت سعودي مودّه و حسام در جهت بالابردن سطح كيفي خدمات و منافع و مصالح زائر ايجاد شود .

هماهنگي ستادها و عوامل اجرايي

موفّقيت در عمليات عمره ، به دليل گستردگي و پراكندگي خاص آن ، مستلزم ايجاد نظم و داشتن ارتباط سالم و هماهنگي دقيق ميان ستادهاي عملياتي در عربستان و ايران است . هرگونه عدم انسجام و همكاري تعريف شده ميان ستادهاي مكه ، مدينه ، جده و ايران مي تواند تبعات منفيِ بسيار خطرناك و جبران ناپذيري را به دنبال داشته باشد كه خسارت هاي آن به صورت مستقيم در عدم سرويس دهي نامناسب ، متوجه زائران خواهد شد . همكاري ، همدلي و تعصّب عزيزان مسؤول در ستادهاي عمره سال 81 و همچنين انسجام و هماهنگي ميان مديريت هاي شركت هاي ارس و وادي نور و ارتباط آنها با طرف هاي قرارداد ، مسؤوليت بعثه مقام معظم رهبري ، دفتر نمايندگي سازمان حج و زيارت در عربستان ، كنسولگري جمهوري اسلامي ايران در جده و . . . از جمله ويژگي هاي مهم و باارزش عمره سال 81 بود . حضور مديرعامل شركت

107

ارس به عنوان مسؤوليت مستقيم هماهنگي عمليات عمره ، استفاده از مديران و عزيزاني كه آشنايي كامل به زبان عربي و انگليسي داشتند در مسؤوليت هاي ستادي ، در حل مسائل و مشكلات احتمالي در عربستان نقش انكار ناپذيري را ايفا نمود .

برگزاري جلسات مستمر ميان ستادها ، جلسات هماهنگي با حضور همه مسؤولان ذيربط در عربستان ، جلسات دو هفته يك بار با كنسولگري محترم جمهوري اسلامي ايران در جده ، برگزاري جلسات مشترك ستادها به صورت ماهيانه و جلسات منظم با طرف هاي قرارداد ، آنچنان نظم و انسجامي را حاكم نموده بود كه همه جا بركات اين يكپارچگي و حضور فعال مسؤولان ستادي ، انسجام ويكنواختي در تصميم گيري ها واعمال نظارت دقيق در نحوه سرويس دهي مطلوب به زائران در طول عمليات عمره ، به چشم مي خورد .

متمايز بودن سطح خدمات با سنوات گذشته

همانگونه كه در بخش جمع بندي عمليات عمره و نمودارهاي مقايسه ايِ ارائه شده ملاحظه گرديد ، كيفيت سطح خدمات در عمره سال 81 نسبت به سالهاي گذشته تفاوت قابل توجهي داشته است كه به صورت مختصر به آن اشاره مي گردد :

اسكان و امكانات اقامتي

در سال 81 استفاده از هتل هاي درجه يك و 5 ستاره ، رشدي معادل صد درصد نسبت به سال هاي گذشته داشته است ؛ چرا كه در سال 80 فقط پانزده درصد از زائرين اعزامي به هتل هاي درجه يك ( 5 ستاره ) اقامت داشته اند ، در حالي كه در سال 81 اين آمار به بيش از 35% اسمي و 100% واقعي رسيد . همچنين تبديل هتل هاي مودّه و كرم شرايتون مدينه از درجه يك به دو در شرايطي كه اين هتل در طول سال هاي گذشته به عنوان هتل 5 ستاره اجاره مي گرديد و همچنين تنزّل دادن درجه هتل هاي برج العالم در مكه و نجم مبارك و الشرق در مدينه از درجه دو به سه ، از ديگر ويژگي هاي عمليات عمره سال 81 به شمار مي رود .

در سال هاي گذشته هتل هاي شهدا و دارالطيبه به عنوان هتل هاي 5 ستاره

108

اجاره مي شدند ، در حالي كه در عمره سال 81 براي نخستين بار از شبكه زنجيره اي هتل هاي شرايتون در مكه و مدينه و همچنين هتل هاي زنجيره اي مركور و حياة ريجنسي استفاده گرديد . بنابراين ، يكي از موارد رضايت مندي بالاي زائران حاكي از ارائه خدمات مناسب در زمينه اسكان بوده است . لازم به ذكر است كه براي نخستين بار كليه هتل هاي اجاره شده در مدينه منوره ، در منطقه مركزي مدينه و با فاصله كمتر از 150 متر متمركز شده بودند و در مكه نيز به دليل موقعيت جغرافيايي آن ، براي زائران مستقر در هتل هايي كه در فاصله بيش از 300 متري از حرم اسكان داشتند امكانات حمل و نقل بسيار مناسب در طول شبانه روز فراهم گرديد .

در طول عمره سال 81 تنها مورد ، آن هم در همان يك ماهه اول عمليات و بر اساس نظرسنجي هاي صورت گرفته توسط ستاد مكه ، موارد اعتراضي از هتل دلّه اجياد مشاهده شد كه بلافاصله ضمن هماهنگي لازم با طرف قرارداد ، نسبت به اجاره هتل بسيار مناسب سماهر و انتقال زائران از دله اجياد به اين هتل اقدام گرديد كه اين موضوع را مي توان از جمله اقدامات بسيار مهم در عمليات عمره سال 81 دانست .

حمل و نقل و تداركات

ازديگر ويژگي هاي عمليات عمره سال 81 استفاده از ناوگان زميني شركت هاي « حافل » و « نقل الجماعي » براي انتقال زائران در مسيرهاي جده ، مدينه و مكه بود . بهره گيري از توانمندهاي مديريتي و ايجاد رقابت سالم ميان دو شركت حمل و نقل زميني فوق الذكر موجب گرديد كه زائران عمره سال 81 از بالاترين و كيفي ترين ظرفيت هاي خدمات حمل و نقل زميني در عربستان برخوردار شوند .

نوع خدمات و كيفيت اقلام تهيه شده براي تغذيه زائران نيز در مقايسه با سال هاي گذشته از شرايط مناسب تري برخوردار بود و با درايت و جدّيت مديريت هاي تداركاتي شركت هاي ارس و وادي نور در عربستان ، تلاش گرديد تا براي طبخ غذا از بهترين اقلام خوراكي استفاده شود به طوري كه در طول عمليات عمره براي نخستين بار از گوشت گرم گوسفند ذبح شده و همچنين گوشت مرغ بومي تازه در تغذيه زائران استفاده

109

گرديد . پر واضح است كه تهيه گوشت گرم در عربستان نه تنها داراي مشكلات مربوط به خود مي باشد بلكه به لحاظ قيمت نيز اين نوع گوشت به طور متوسط در هر كيلو حداقل ده ريال گران تر از گوشت هاي وارداتي مي باشد كه با پافشاري و پيگيري شركت هاي ارس و وادي نور اين اقدام شايسته در بالابردن كيفيت خدمات براي عمليات هاي عمره و حج انجام شد . قابل ذكر آنكه تنها مشكل موجود در امر تداركات ، عدم تجربه كافي عزيزان مجمع ايثارگران در تهيه به موقع اقلام تداركاتي و بعضاً توزيع نامناسب مواد خوراكي با كيفيت پايين تر از شركت هاي ارس بود كه در بخش مشكلات به آن اشاره خواهد شد .

تشكيلات ، برنامه ريزي و به كارگيري نيروي انساني مناسب

نوع خدمات ، با توجه به گستردگي عمليات عمره ، به گونه اي است كه داشتن برنامه و تشكيلات مناسب و بهره مند شدن از نيروي انسانيِ كارآمد و خلاّق مي تواند از بروز بسياري از بحران ها جلوگيري كند ؛ از جمله ويژگي هاي مهم عمره سال 81 ، داشتن برنامه زمان بندي مصوّب و پيروي جدي از آن ، در طول عمليات بوده است . همچنين جذب و به كارگيري نيروي انساني لايق ، باتجربه و داراي ظرفيت متناسب با حجم عمليات ، از ديگر نكات برجسته و مهم نسبت به سال هاي گذشته بود .

حضور جمعي از آزادگان ، كه صادقانه و بي آلايش تشنه خدمت به ضيوف الرحمان وزائران حريم يار بودند ، و نيز آشنايي اين عزيزان به زبان عربي و همچنين خلاقيت هاي برخاسته از عشق و اخلاص آن ها به اينگونه خدمات ، موجب گرديد تا بارها و بارها شاهد صحنه هاي زيبايي از عالي ترين مراتب ايثاروگذشت درارائه خدمات به زائران خانه خداباشيم . در همين راستا نه تنها گرمي هواي فرودگاه هاي جدّه و مدينه ، يا بار سنگين كارومشكلات متعددآن ، خللي برروحيه اين عزيزان وارد ننمود بلكه به عكس ، ظرفيت اين عزيزان در تحمّل فشارها و سختي ها كه نشانگر تجربه سال هاي رنج و مصيبت در دوران اسارت بود ، جلوه اي زيبا از اوج اخلاص آنان را به نمايش گذاشت . اخلاق نيكو و احترام متواضعانه به زائران ، كه ازآموخته هاي آنان ازالگوي اخلاق وفضيلت زنده ياد ، حجت الاسلام

110

والمسلمين حاج سيد علي اكبر ابوترابي بود ، زائران محترم را بارها و بارها به تحسين واداشت ، به طوري كه در اين خصوص با موارد بسيار زيادي از حضور زائران دردفتر وستادهاي عملياتي مواجه شديم كه همراه با ابلاغ سپاس و قدرداني خود همواره دعاگوي خدمتگزاران و دست اندركاران عمره بودند .

افزون بر اين ، حضور عزيزان آزاده در كنار ديگر مديران با تجربه و دلسوز ستادي ، موجب ايجاد ارتباطات بسيار منسجم با دفتر نمايندگي سازمان حج و زيارت ، بعثه مقام معظم رهبري و كنسولگري عربستان سعودي گرديد كه به يقين مي توان آن را از جمله ويژگي هاي عمره سال 81 قلمداد كرد .

نقش كنسولگري جمهوري اسلامي ايران در روند عمليات عمره

از جمله اقدامات مهم كه نتايج بسيار مفيد و قابل توجهي را نيز به دنبال داشت ، حضور فعال كنسولگري محترم جمهوري اسلامي ايران از ابتداي شروع عمليات و هماهنگي و ارتباط با ستادهاي جده ، مكه و مدينه بود .

تشكيل جلسات مستمر و منظم جناب حجت الاسلام و المسلمين آقاي مهدوي ، كنسول محترم ، به صورت هر دو هفته يك بار در مكه و مدينه با ستادهاي ذيربط و حضور ايشان در كاروان هاي خاص ، همچون كاروان هاي دانشجويي و پاسخ به پرسش هاي عزيزان دانشجو و همچنين حضور ايشان به منظور استقبال از هيأت ها و شخصيت ها در فرودگاه و . . . برخورد گرم و پدرانه شان با مسؤولان عمليات عمره سال 81 در عربستان ، موجب دلگرمي و احساس مسؤوليت بيشتر همه عزيزان گرديد . در واقع برخورد مسؤولانه ، دلسوزانه و صادقانه كنسول محترم و همكاران ايشان موجب گرديد كه طرف هاي قرارداد نيز باور نمايند كه پشتيباني اين قرارداد سنگين از طريق نظام صورت گرفته و هرگونه كوتاهي مي تواند تبعات جدي به دنبال داشته باشد .

از ديگر نتايج و بركات ملاقات هاي متعدد كنسول محترم با طرف هاي قرارداد ، پايبندي جدّي آن ها به مفاد قرارداد و تأكيد مسؤولان هر دو شركت نسبت به پاسخگويي مطالبات و درخواست هاي زائران ايراني بود .

111

بهره گيري از خدمات دو شركت هواپيمايي

بر اساس هماهنگي سياستگذاران عمره با مسؤولان سعودي و پافشاري سازمان هواپيمايي كشوري عربستان مبني بر استفاده از هواپيمايي سعودي براي انتقال زائران ايراني ، مقرر گرديد در سال 81 شركت هاي ارس و وادي نور از امكانات پروازي خطوط سعودي در برنامه هاي عمليات عمره نيز استفاده نمايند . اين تصميم به صورت طبيعي مستلزم برنامه ريزي جامع و تلاش مضاعفي در تهيه دو جدول پروازي مختلف براي هر شركت بوده و در نتيجه چهار جدول پروازي براي كل عمليات تهيه گرديد .

حضور دو ناوگان بزرگ حمل و نقل هوايي « هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران ـ هما » و « هواپيمايي سعودي » امتيازات مثبتي در سهولت انتقال زائران فراهم نمود و با افزايش پتانسيل پروازي ، اين امكان براي مسؤولان عمره به وجود آمد تا با فراغت و پشتوانه بيشتري نسبت به برنامه ريزي در چگونگي افزايش اعزام زائران اقدام نمايند . قابل ذكر است كه بالا بردن ظرفيت هاي پروازي در فرودگاه جده مي توانست پيامد ترافيك حمل و نقل براي اين فرودگاه را به دنبال داشته باشد . ليكن به دليل پرواز مستقيم هواپيماهاي سعودي به مدينه ، هيچگونه خللي در اين زمينه به وجود نيامد و اين وضعيت علاوه بر ايجاد تسهيل در عمليات پروازي ، امكان تشرف مستقيم مشتاقان زيارت حرم نبوي ( صلّي الله عليه وآله ) و قبرستان بقيع را پس از بيست سال فراهم آورد .

اگر چه پرواز مستقيم هواپيماي سعودي به مدينه منوره موجب ايجاد تسهيلات مناسب براي انتقال زائران گرديد اما به دليل عدم آشنايي عوامل پروازي خطوط سعودي با پروازهاي عمره زائران ايراني و نداشتن تجربه لازم مشكلات متعددي در ابتداي عمليات به وجود آمد كه براي دستيابي به راهكارهاي جديد و پرهيز از اين مشكلات در سال هاي آتي ، به ذكر مواردي كه زائران را دچار مشكل و سرگرداني جدّي نموده بود ، اشاره مي گردد .

1 ـ عدم پايبندي و رعايت تفاهمات امضا شده اوليه در طول اجراي عمليات ، توسط مسؤولان هواپيمايي سعودي .

2 ـ تفاوت قيمت بليت هواپيمايي

112

سعودي با ايران اير كه در بسياري از موارد موجب اعتراض زائران مي گرديد .

3 ـ استفاده هواپيمايي سعودي از خدمه پرواز و ميهمانداراني كه حدود نود درصد آنها دختر خانم هاي اندونزيايي با ظاهري نامناسب بوده و به دليل عدم آشنايي آنان به زبان عربي و يا فارسي به هيچ وجه امكان برقراري ارتباط با زائر ميسر نبود .

4 ـ نداشتن برنامه غذايي متناسب با ذائقه زائر ايراني در داخل هواپيما .

5 ـ تغييرات مكرّر جدول پروازي و كاروان ها به دليل تغيير در تعداد صندلي هاي داخل هواپيما كه در مواردي موجب بروز نارضايتي زائرين مي شد .

6 ـ جدا كردن خانواده ها از يكديگر در پروازها ، به دليل عدم ارائه شماره صندلي به زائران .

7 ـ عدم ايجاد ارتباط مستمر ميان دفاتر هواپيمايي سعودي در ايران و عربستان و بروز مشكلات جدي در صدور بليت .

8 ـ به كارنگرفتن ميهمانداران ايراني در پروازها كه اين موضوع نيز با توجه به آمار 100% مسافر ايراني در هواپيما ، خلاف استانداردهاي بين المللي بوده و در مواردي موجب برخورد و ايجاد مشكلات جدي در اين پروازها گرديد .

9 ـ نداشتن نيروي انساني مناسب و كافي هواپيمايي سعودي در ايستگاههاي پروازي داخل ايران .

10 ـ تأخير در صدور بليت هاي برگشتي به دليل بهره نگرفتن از شبكه بيست و چهار ساعته ارتباطي .

11ـ عدم هماهنگي مديران هواپيمايي سعودي با مديران پرواز ايراني به منظور توزيع مناسب و به موقع كارت پرواز .

12 ـ تايپ لاتين اسامي در بليت كه مدير راهنما را در توزيع بليت دچار مشكل مي نمود .

13 ـ نبودن و عدم اختصاص مكان مناسب به عنوان نمازخانه در داخل هواپيما و بروز اعتراض جدي زائران .

ساماندهي ساسكو ـ بين راههاي ( جده ـ مدينه ـ مكه )

از جمله اقدامات برجسته و قابل ذكر در عمليات عمره سال 81 را مي توان ساماندهي محل استراحت زائرين در مسير جده ـ مدينه ـ مكه نام برد . به دليل

113

طولاني بودن مسيرجده ـ مدينه ـ مكه همه ساله اتوبوس هاي حامل زائران ايراني براي انجام فريضه نماز و يا استراحت و صرف غذا در محلي به نام ساسكو در فاصله 170 كيلومري مدينه توقف مي نمايند كه در سال هاي قبل به دليل عدم توجه كافي به مسائل بهداشتي و عدم مديريت ايراني بر اين مجموعه به اينكه اولين مكان ورود زائران ايراني پس از فرودگاه جده آن هم بعد از طي سيصد كيلومتر و خستگي مفرط ايستگاه ساسكو مي باشد . لذا در عمره سال هشتاد و يك تلاش گرديد تا با حاكم نمودن يك فضاي متنوع ايراني و حضور دائم مديريتي فعال در اين مكان نسبت به استقبال زائران به نحو مطلوبي اقدام شود . در عمره سال 81 و به دليل پيش بيني هاي قبلي طرف قرارداد ملزوم به راه اندازي سالن هاي جنبي مختلف رعايت دقيق مسائل نظافتي ، اختصاصي بيش از سي مورد سرويس هاي بهداشتي خاصي زائران ايرني شد به طوري كه اين سرويسها بيش از ورود زائرين ايراني نظافت كامل شده و اجازه استفاده براي زائرين ديگر كشورها وجود نداشت . نظافت فضاي مجدد و تعويض موكت آن بر اساس جدول تنظيم شده از ديگر اقدامات بسيار مثبت و مفيدي بود كه در واقع اين تغييرات عظيم براي هر زائري كه در سال هاي قبل توفيق تشرف داشته و كاملاً محسوس مي نمود .

كنترل مواد و اقلام غذايي قبل از توزيع

اگر چه همانگونه كه پيشتر اشاره شد در نحوه مديريت تداركات شركت وادي نور به دليل عدم تجربه جمعي از عزيزان كه مسؤوليت تأمين تداركات را به عهده داشتند دچار مشكل جدي و كمتر توفيق نظارت و كنترل دقيق را به دليل نحوه برخورد اين عزيزان و حمايتي كه بعضاً نيزبه طرق مختلف مي شدند داشتيم ليكن در حوزه كنترل مواد غذايي و با عنايت به برنامه ريزي جامع مسؤولان شركت هاي ارس و وادي نور تلاش شد تا با نظارت دقيق اقلام غذايي نسبت به رعايت بهداشت ، تاريخ مصرف كالاها ، زمان دريافت و نحوه توزيع از هر گونه اعمال سليقه هاي فردي جلوگيري و كالاي مورد نياز مديران هتلها در زمان مناسب در محل ، توزيع و تحويل گردد . كه اين موضوع گواه همه مديران عزيز و تلاشگر هتل ها ؛ از جمله اقدامات مؤثر و

114

برنامه ريزي شده عمره سال 81 تلقي گرديد .

تسهيلات ويژه

اطلاع رساني به عنوان ابزارِ تسهيل و روان سازي عمليات در سال 81 مورد توجه ويژه قرارگرفت ؛ چرا كه خلأ ناشي از اين امر مهم در سال هاي گذشته و عدم آشناييوراهنمايي لازم زائران در مراحل مختلف عمليات ، موجب بروز اختلالاتي در روند كار مي گرديد . اگر چه تأخيرات اوليه درامضاي قرارداد موجب محدود شدن زمان براي برنامه ريزي هاي لازم در امر اطلاع رساني گرديد ، ليكن با عنايت به تلاش شبانه روزي عزيزان ستادي در ايران ، اقدامات مفيدي در اين زمينه صورت گرفت كه ذيلاً به آن اشاره مي گردد .

انتشار كتاب راهنماي عمره و . . .

در اقدامات اطلاع رساني مي توان به انتشار كتاب راهنما كه حاوي نكات مفيد اجرايي كه زائر در طول سفر با آن روبروست و همچنين انتشار پوسترها و تراكت هاي راهنما و اطلاع رساني در هتل ها به صورت تراكت ، پارچه نوشته ، اطلاعيه و . . . اشاره كرد .

در تهيه و تدوين كتب راهنما سعي گرديد مطالب موجز كه از جامعيت لازم برخوردار باشد ، تهيه و در اختيار زائران قرار گيرد . در اين كتاب روند اجرايي عمره از مراحل اوليه ثبت نام ، نحوه ارتباط با كارگزار و مدير راهنما در ايران ، موارد مربوط به فرودگاه و پرواز ، هزينه سفر ، ارز همراه مسافر و محل استقرار ستادهاي عملياتي در مدينه و مكه با شماره تلفن و آدرس ، قيد گرديده است . همچنين به منظور آشنايي بيشتر زائران گرامي با فضاي عربستان ، برخي از قوانين و مقرّرات اين كشور ، وضعيت اقامت ، حمل و نقل و بيمه و ساير موارد كه زائر به طور طبيعي با آن روبرو خواهد شد تا بازگشت به ايران همراه با تصاوير ارائه گرديده و در قطع مناسب در اختيار زائران قرار داده شد .

كتاب راهنماي عمره به دليل ويژگي هاي كاربردي آن به بسياري از سؤالات زائران پيش از وقوع مشكل پاسخ لازم را داده است و طبق بررسي ها و نظرسنجي هاي انجام شده انتشار كتاب در روند اجرايي عمره اثرات بسيار مطلوبي داشته است .

115

تأمين نيازهاي ضروري زائران

همچنين به منظور تأمين امكانات اوليه زائر ، يك بسته هديه رايگان كه بتواند نيازهاي ابتدايي زائران را پاسخگو باشد از جمله كيف حمل پول ، دفترچه يادداشت ، كيسه مخصوص كفش و نقشه مكه و مدينه از طريق رابطين استان ها ميان زائران توزيع گرديد كه بدين ترتيب مشكل همه ساله زائرين در گم شدن كفش ها در مسجدالنبي و مسجدالحرام به طور اساسي حل شد .

انتشار پوسترها و تراكت هاي راهنما

به منظور ايجاد يكنواختي و برقراري بيش از پيش نظم در گروهها و پيشگيري از سر در گمي زائران در فرودگاه ها و مكان هاي پر تردد به تناسب موقعيت پوستر و تراكت هاي حاوي نكات ضروري و راهنمايي هاي لازم به صورت زيبا ، خوانا تهيه و در مسير ديد زائران قرار گرفت .

نصب تابلوها در هتل ها

باتوجه به اين كه هتل ها يكي ازمراكز اصلي تردد زائران است ، به منظور سهولت دراطلاع رسانيواعلام برنامه هاي از پيش تعيين شده ؛ نظير زيارت دوره و همچنين اعلام تذكرات مفيد ، تابلوهايي در مبادي ورودي هتل ها نصب گرديد . راه اندازي مطب پزشكان در هتل و ارائه خدمات مؤثر بسيار مورد توجه زائرين عمره سال 1381 قرار گرفت .

همچنين نصب تراكت بسيار زيبا و منقوش به پرچم مقدس جمهوري اسلامي ايران بر روي اتوبوس هاي حمل زائرين ايراني و ميني بوس هايي كه در مكه مكرمه نسبت به انتقال زائران از حرم و بالعكس اقدام مي نمودند از اقدامات مفيد وارزشمندي بودكه درعمره سال81 صورت گرفت . اين نوع خدمات علاوه بر عزت بخشيدن به زائران ايراني در ميان زوار ساير كشورها ، موجب پيشگيري از پرسه زدن هاي بي مورد و سردرگمي زائران به خصوص افراد مسن مي شد .

تدوين دستورالعمل و شرح وظايف دست اندركاران

از آنجا كه در مطالعه عمره سنوات گذشته مشخص گرديدكه عدم آشنايي و اطلاع لازم مديران هتل ها ، مديران راهنما و دست اندركاران اجرايي از دستورالعمل ها ، تبعات منفي به دنبال

116

خواهد داشت ، لذا به منظور پيشگيري از اين امر و آماده سازي عزيزان در عمره سال 81 پس از ساعت ها جلسه و كار كارشناسي در آخر جزوه اي تحت عنوان « ره توشه مديران » حاوي اطلاعات لازم از شرح وظايف و چك ليست كاري تهيه و در اختيار آنان قرار گرفت . در نظرسنجي انجام شده از مديران و دست اندركاران عمره به اين نكته پر اهميت پي برده شد كه تنظيم و ارائه اينگونه اطلاعات مي تواند در بالا بردن سطح خدمات تأثير بسزايي داشته باشد .

تهيه پلان هتل ها و موقعيت استقرار زائر

با نظر اجمالي به عمره سال هاي گذشته به اين نتيجه مي رسيم كه از جمله مشكلات جدّي زائران در لحظه ورود به شهرهاي مكه و مدينه ، نداشتن كمترين اطلاعات از موقعيت محل استقرار و چگونگي وضعيت اتاق ها بوده است . مضافاً اينكه ناكافي بودن فضاي ورودي هتل هاي مكه و مدينه و همچنين تجمع زائران در لحظه ورود و خستگي راه منجر به ايجاد مشكل مضاعف گرديده ، بازتاب ناخوشايندي را در ميان زائران ايجاد مي كرد . به منظور جلوگيري از اين نقيصه از جمله اقدام انجام شده در عمره سال 81 كه موجب برطرف شدن تمامي مشكلات فوق گرديد . مشخص شدن دقيق محل استقرار هر كاروان و همچنين توزيع اتاق ها براي هرگروه به تفكيك و اعلام شماره اتاق ، نام هتل ، شماره تلفن هتل و آدرس آن به زائران محترم قبل از اعزام بود . اين اقدام موجب گرديد ستادهاي عملياتي بتوانند سريعاً نسبت به انتقال بار زائر به اتاق هاي زائران اقدام و از تجمّع بار كه بدترين شكل ممكن را در لحظه ورود زائر ايجاد مي كرد جلوگيري شود . همچنين بنا به درخواست ستاد عمليات عمره در تهران و همكاري مديران راهنما ، ترتيبي اتخاذ شد كه هر زائر قبل از پرواز از كارت شناسايي برخوردار گردد . در روي اين كارت علاوه بر مشخصات كامل زائر ، آدرس هتل و شماره اتاق محل استقرار وي در مكه و مدينه قيد شده بود .

اتخاذ چنين شيوه اي موجب گرديد تا سردرگمي زائران به شدت كاهش يافته و به ندرت شاهد گم شدن و يا مشكلاتي از اين دست باشيم . در واقع داشتن چنين كارتي نه تنها امكان راهنمايي زائران سالخورده ويا زائراني كه از سطح

117

سواد كافي برخوردار نبودند را براي عوامل اجرايي به وجود آورد ، بلكه براي ديگر زائران نيز چنين زمينه اي را فراهم نمود .

قابل ذكر است كه به دليل ويژگي خاص مسجد شجره و يكنواخت بودن لباس احرام تمامي زائران كشورهاي مختلف و نيز تعدد مسيرهاي عبور و درنتيجه بالا بودن آمار گمشدگان ، در سال 81 ستاد عمليات مدينه اقدام به استقرار يك واحد امداد گمشدگان در مكان مشخص و با بهره گيري از خودرو ، امكانات صوتي و اطلاع رساني نمود . اين اقدام نيز از جمله ويژگي هاي برجسته عمره نسبت به سال هاي قبل بود و مورد توجه و تحسين زائران قرار گرفت .

عمره دانشجويي

از جمله مأموريت هاي شركت وادي نور در عمره سال 81 ، سازماندهي عمليات اعزام دانشجويان عزيز ومسؤوليت اجرايي عمره دانشجويي بود . اين مسؤوليت خطير داراي ويژگي هاي خاصي است كه مواردي از آن تقديم مي شود .

تشكيل شوراي اجرايي عمره دانشجويي

يكي از تصميمات مهم سال گذشته در شوراي حج ، بنا به پيشنهاد جناب حجت الاسلام و المسلمين حاج آقاي ري شهري تشكيل كميته اي مركب از نمايندگان ستاد عمره دانشجويي ـ بعثه مقام معظم رهبري و نمايندگان شركت وادي نور به منظور بررسي تسهيلات سفر عمره براي دانشجويان عزيز بود .

اين شورا موضوع عمره دانشجويي را به صورت خاص پيگيري كرده و هر دو هفته يكبار گزارش پيشرفت روند اجرايي را مورد بررسي قرار داده و نسبت به راهكار ارائه تسهيلات تصميمات لازم را اتخاذ نمود . در واقع شوراي عمره دانشجويي نقش سياست گذاري را بر عهده داشته و تصميمات متخذه توسط ستاد عمره دانشجويي مستقر در دانشگاه ها به مورد اجرا گذاشته مي شود .

آثار و بركات تشكيل شوراي عمره دانشجويي عبارتند از :

1 ـ تهيه طرح جامع اهداف عمره دانشجويي و برنامه ريزي هاي كلان در خصوص دستاوردهاي گرانسنگ عزيزان دانشجو در اين حركت مقدس و

118

همچنين بررسي چگونگي انتقال برداشتهاي معنوي به جامعه دانشجويي از طريق برگزاري جشنواره ها ، نمايشگاه و همايش و . . .

2 ـ تصميم نهايي در تعيين سقف قيمت عمره دانشجويي ، تعديل قيمتهاي كلي و چگونگي ارائه تسهيلات مناسب در زمينه پرواز ، محل اقامت و حمل و نقل و . . . براي عزيزان دانشجو .

قابل ذكر است در جلسه اي كه با حضور جناب حجت الاسلام و المسلمين ترابي مسئول محترم ستاد عمره دانشجويي و همچنين جناب آقاي مهندس اوحدي رئيس مجمع شركتهاي ارس و وادي نور و جناب آقاي مهندس كشاورزيان مدير عامل محترم هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران برگزار شد و هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران موافقت خود را نسبت به اختصاص تخفيف ويژه به ميزان دويست و پنجاه هزار ريال به ازاي هر دانشجو اعلام نمود . اين اقدام شايسته به همراه ساير تمهيدات و تسهيلات ويژه اي كه شركت وادي نور فراهم نمود ، نهايتا موجب تعديل قيمتهاي عمره دانشجويي به ميزان قابل توجهي گرديد .

3 ـ تصميم بر انجام عمليات عمره دانشجويي به صورت متمركز به منظور ارائه تسهيلات بيشتر توسط شركت وادي نور .

به دنبال اين تصميم امكان هر گونه تغيير و يا جابجايي دانشجويان كه احتمالا با مشكل اعزام مواجه مي شدند ، فراهم گرديد و در موارد خاصي نيز زمينه اجابت تقاضاي عزيزاني كه مايل به همراه بردن خانواده هاي خود بودند ، ايجاد شد .

4 ـ حضور جناب حجت الاسلام و المسلمين ابوترابي رياست محترم ستاد عمره دانشجويي در مذاكرات و مراحل اجرايي عمليات .

از بركات حضور در مذاكرات با طرف قرارداد سعودي قطعي شدن هتل بسيار مناسب طيبه السكني براي عزيزان دانشجو در مدينه بود . قابل ذكر است كه اين هتل داراي امكانات بسيار عالي بوده و در فاصله بيست متري مسجد النبي ( صلّي الله عليه وآله ) واقع شده است . اجاره هتل مذكور و اسكان عزيزان دانشجو در اين هل را قطعا مي توان به عنوان يك موفقيت جدي در عمره سال هشتاد و يك تلقي نمود .

119

5 ـ هماهنگي لازم به منظور اعزام مديران و روحانيوني كه با ويژگي هاي خاص كاروانهاي دانشجويي سنخيت داشته و داراي انگيزه و علاقه مشخصي براي همراهي با كاروان عزيزان دانشجو بودند . البته در بخش پيشنهادات به اين مسأله توجه جدي شده است كه در انجام عمره دانشجويي در سالهاي آتي به روحيه سؤال پرداز ، پوياوخلاق و همچنين سطح علمي و معدل سني عزيزان دانشجو توجه ويژه اي مبذول گردد .

6 ـ هماهنگي لازم به منظور فراهم نمودن زمينه مناسب براي فعاليت هاي فرهنگي عزيزانم دانشجو در ابعاد مختلف ، ارتباط نزديك و عاطفي مسؤلان اجرايي عمره كه عمدتا از عزيزان آزاده هستند با جناب حجت الاسلام و المسلمين ابوترابي در واقع اعتقاد مشتركي نسبت به ارتقاء سطح كيفي خدمات و ارتباط فرهنگي به وجود آمده و موجب گرديد تا زمينه هاي مناسب براي توسعه و ماندگاري فرهنگ دانشجويي نيز ارتقاء يابد به طوري كه عزيزان دانشجو در طول برنامه اعزام شش هفته اي خود در ابعاد فرهنگي ـ معنوي اين سفر ، زيبايي ها و آثار شگرفي آفريدند كه پرداختن به آنها به فرصت مناسب و جامع تري نياز دارد .