بخش 12

217

ميقات حج - سال سيزدهم - شماره پنجاه و دوم - تابستان 1384

اخبار حج

218

چند خبر از سرزمين وحي

تكفير پيروان مذاهب هشتگانه اسلامي جايز نيست

بخش خبري : كنفرانس بين المللي ـ اسلامي ، كه اخيراً با شركت فقهاي جهان اسلام در عمّان ، پايتخت اردن برگزار شد ، بيانيه اي با عنوان « حقيقت اسلام و نقش آن در جامعه امروز » صادر كرد . در اين بيانيه كه بر اساس نقطه نظريات فقهيِ آيت الله سيستاني ، شيخ ازهر مفتي مصر ، مراجع مختلف شيعه ( اعم از جعفري و زيدي ) ، مفتي عمان ، مجمع فقه اسلامي وابسته به سازمان كنفرانس اسلامي ، مجلس اعلاي امور ديني تركيه ، فقهي اردن و هيأت صدور فتوا و شيخ يوسف قرضاوي منتشر شد ، آمده است :

1 ـ آنچه براي رضاي خدا و بر اساس بحث و تحقيق در اين كنفرانس به آن رسيديم طي توافقي كه در ذيل مي آيد اعلام مي نماييم .

هركس كه پيرو يكي از مذاهب چهارگانه اهل سنت و جماعت ( حنفي ، مالكي ، شافعي و حنبلي ) ، مذهب جعفري ، زيدي ، اباضي و ظاهري باشد ، مسلمان است و تكفير او جايز نيست . ريختن خون او و تعرّض به مال و ناموس او حرام است همانگونه كه ( طبق فتواي شيخ ازهر ) تكفير اصحاب عقيده اشعري ، پيروان تصوّف حقيقي و اهل انديشه صحيح سلفي مجاز نيست .

219

از اين رو ، هيچ كس حق ندارد گروه هاي مسلماني را كه ايمان به خداوند متعال ، پيامبر گرامي ( صلّي الله عليه وآله ) ، اركان ايمان و احترام به اركان اسلام دارند و در عين حال منكر مسلّمات و بديهيات دين نيستند ، تكفير كند .

2 ـ مذاهب هشتگانه ، داراي مشتركات فراواني هستند و پيروان اين مذاهب در مبادي اساسي اسلام ، نظريه واحدي دارند . همگي به خداي يگانه ، قرآن كريم و حضرت محمد ( صلّي الله عليه وآله ) ـ به عنوان فرستاده خداوند بر همه بشريت ، ايمان دارند . ضمن اين كه در باب اركان پنجگانه اسلام ؛ يعني شهادتين ، نماز ، زكات ، روزه و حج اتفاق نظريه دارند و نسبت به اركان ايمان ؛ يعني ايمان به خدا ، فرشتگان ، كتب آسماني ، پيامبران ، روز واپسين ، مقدّرات نيك و بد هم عقيده هستند . اما اختلافاتي است در فروع و نه در اصول و اين خود رحمت است ؛ زيرا در گذشته گفته اند : اختلاف علما در رأي ، امري نيكو است .

3 ـ پيروي از مذاهب اسلامي ، به معناي التزام به راه صحيح و مشخّص در فتواهاست ، لذا هيچ كس ـ بدون هرگونه شايستگي كه آن مذهب را تأييد مي كند ـ حق قرار گرفتن در جايگاه فقهي را ندارد و مجاز به صدور فتوا ، بدون تبعيت از راه صحيح نيست . ضمن اين كه كسي حق ندارد در صدد تشكيل و تأسيس مذهب جديد و اصرار فتواي غير قابل قبول و به دور از قواعد شريعت باشد .

4 ـ خلاصه موضوع پيام « عَمّان » ، كه در شب قدر ، در سال 1425 هـ . ق . صادر و در مسجد هاشميين قرائت شد ، همان التزام به مذاهب و طريق صحيح آن است . در اين ميان ، به رسميت شناختن مذاهب و اصرار و تأييد گفتمان و ديدار بيان علما و پيروان مذاهب با يكديگر ، ضامن اعتدال و ميانه روي ، گذشت ، رحمت و گفتگو با ديگران خواهد شد .

5 ـ از مسلمانان مي خواهيم اختلافات را كنار گذاشته ، موضع گيري ها را نزديك به هم و وحدت كلمه را در پيش بگيرند . آنان بايد در احترام به يكديگر ، تقويت همبستگي ميان ملت و دولت هاي خود ، تقويت روابط برادري ، كه موجب محبّت براي رضاي الهي مي شود ، بكوشند و فرصت و بهانه اي براي بروز هرگونه فتنه ميان خود را ندهند . . . چرا كه خداوند فرموده است : {  إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ } .

در پايان اين بيانيه ، به دو نكته مهم اشاره شده است :

الف : شركت كنندگان در اجلاس سازمان كنفرانس اسلامي در عَمّان ، كه در نزديكي

220

مسجدالأقصي و سرزمين هاي اشغالي تجمع كرده اند ، بر تلاش همه جانبه براي حمايت از مسجدالأقصي ( بعنوان اوّلين قبله و سوّمين حرم شريف ) به خاطر خطراتي كه آن را تهديد مي كند و براي پايان دادن به اشغال و آزادسازي مقدّسات تأكيد دارند .

ب : شركت كنندگان بر ضرورت عمق بخشيدن به معاني آزادي و احترام به رأي و نظريه ديگران ، در سراسر جهانِ اسلام تأكيد مي كنند .

آخرين گزارش سازمان اوقاف

آخرين گزارش سازمان حج و اوقاف حاكي است ، در سالي كه گذشت ( 1425 هـ . ق . ) ، 11561729 جلد كتاب ؛ شامل قرآن كريم ، ترجمه قرآن به 25 زبان ؛ در باجه هاي مخصوص توزيع شد و اين ، حاكي از پيشرفت خدمات رساني براي حجاج است كه هدفش آگاهي دادن به مسلمانان مي باشد .

همچنين برنامه پاسخ گويي در سطح وسيع ، كه از سال 1424 برنامه ريزي شده بود ، از طريق تلفن 8002451000 به صورت رايگان انجام گرفت و سعي شد از اين فناوري جديد ، با ارتباط 26 خط تلفن ، با اعضاي كميته علمي ، كه مكلّف به پاسخگويي به پرسش هاي حجاج هستند ، به صورت رايگان انجام شود كه در اين كميته ، مفتي كلّ كشور و اعضاي دائمي كميته علمي شركت دارند تا حاجيان بتوانند از معلومات و ارشادات آن ها استفاده كنند و 40 خط تلفن همراه در اختيار اعضاي كميته حاضر در محل ، قرار گرفت تا همانگونه كه ذكر شد ، ارتباط ميان آن ها و حجاج و پاسخ دهي به پرسش ها و سهولت ارتباط ميان مبلّغين براي تنظيم كارهاي نوبتي و انجام خدمات ويژه در طول شبانه روز ، به راحتي صورت گيرد .

در اين گزارش آمده است : يك برنامه ارشادي براي حجاج وضع شده كه ميان فرودگاه قديم و بندر جده ، فعاليت مي كند . اين برنامه از تاريخ 14/11/1425 آغاز شده و تا 29/12/1425 ادامه داشته است .

در كنار اين برنامه ، كتابخانه اي علمي ، مشتمل بر كتب مرجع ، در 20 مركز اسلامي تأسيس شده است . همچنين مي توان از ايجاد 13 اتاق مخصوص براي كميته هاي ارشاد اسلامي در صحن هاي مسجدالحرام نام برد .

221

اين گزارش در ادامه افزوده است : مركز جديدي براي ارشاد حاجياني كه از يمن و راه وديعه به مكه مي آيند ، افتتاح گرديده و نيز از 2 سايت جديد براي آگاهي حجاج ، در كميته استقبال ، در اتوبان مكه به جده و مكه به مدينه خبر داد . در كنار اين فعاليت ها ، 3 دستگاه تلويزيون براي توضيح احكام و آداب حج به صورت صوتي و تصويري در مسيرهاي : « مسير الطواف ، منطقه جازان و مسير بطحاء ، منطقه اشرقيه و مسير جديد ، منطقه مرزهاي شمالي » قرار داده شده است .

در ضمن ، تابلوهاي راهنماي بلند ، مجهّز به سيستم نورپردازي داخلي ، به منظور راهنمايي حجاج به مراكز ارشاديِ اسلامي در عرفات نصب شده است و 150 نفر پيشاهنگ سعودي براي شركت در خدمات كميته هاي حاضر در محل ، براي توزيع مطبوعات و نظرخواهي ها در مكه و مدينه استخدام شده اند و به اين منظور برنامه هاي ارشادي براي اوّلين بار از كانال هاي رياض و مكه به طور همزمان و زنده از شبكه اول پخش مي شد . اين برنامه ها شامل تغييراتي در شكل و مضمون است كه باعث پيگيري اين برنامه ها از جانب حجاج مي شود .

اين گزارش به تصفيه آب باران مسجد خَيف در منا و تغيير دستشويي هاي مجاور مسجد و ايجاد تابلوهاي تعيين كننده مسير قبله در مرحله دوم و سوم اشاره مي كند .

همچنين اين سازمان اقدام به ايجاد اتاق هايي براي مبلّغان ، در داخل صحن هاي مسجد كرده است كه بدين وسيله مانع از توقف ماشين ها در مسير حجاج مي شود و نيز حق الزحمه امام جماعت هاي غير رسمي كه در كنار امام جماعت هاي رسمي در مساجد ( نمره ، خَيف ، مشعر و . . . ) كار مي كنند ، داده شد و همچنين كار تجهيز وسايل پختوپز به صورت برقي ، به جاي گاز و تقويت جريان برق در مسجد خَيف براي پخت غذا انجام شد و كار نصب ميكروفن هاي جديد در مسجد خَيف و تغيير شبكه آب فشار قوي براي دستشويي ها در مني به پايان رسيد .

بنابراين گزارش ، شعبه سازمان حج و اوقاف ، اقدام به ساختن اتاقك هاي ارشادي كرده اند كه يكي در مسجد قُبا و ديگري در ذوالحُلَيفه مي باشد و اين دفتر به كارهايي مانند همسان كردن لباس هاي حجاج ، زياد كردن تابلوهاي راهنماي مساجد ، دستشويي ها ، ورودي و خروجي در مسجد ميقات اقدام كرده اند و نيز مي توان از تأسيس دفتري براي وسايل گمشده در كنار مسجد ميقات ، ياد كرد .

در كنار اين كارها ، كميته هايي متشّكل از نمايندگان حكومتي و شعبه سازمان اوقاف و

222

شهرداري و پليس و گذرنامه تشكيل شد كه مسؤوليت نظارت براي پديده گدايي در مساجد قبا ، ميقات و ذوقبلتين را دارد .

در اين ميان ، حضور گروه هاي پيشاهنگ سعودي نيز به چشم مي خورد . دوش هايي هم براي آزمايش ، براي قضاي حاجت در دستشويي مسجد ميقات نصب شد كه بعداً در ساير دستشويي ها نيز ايجاد شود .

در سال 1425 هـ . ق . براي نخستين بار مبلّغان خانم براي هدايت و راهنمايي زنان و تبليغ در امور ديني و چگونگي اداي اعمال و آداب شركت كردند كه مأموريت پي گيري كار مبلّغين در اين سال به عهده اداره پيگيري در اين شعبه مي باشد . در اين زمينه سازمان اوقاف به اجراي شرط هاي وقف كنندگان از اوقاف مي پردازد . اين در حالي است كه خود سازمان بر برنامه پذيرايي از حجاج نظارت دارد و نيز كار پذيرايي 50 نفر از معلولان و حجاج كشورهاي مالي ، بوركينافاسو و قرقيزستان با همكاري سازمان امور اجتماعي انجام شد كه اين كار ، براي نخستين بار بعد از اجراي برنامه پذيرايي از سال 1417 صورت گرفت .

ريال و دلار جعلي در شبكه پولي سعودي

در تاريخ 28/3/84 ، در جريان قرار گرفتيم كه اسكناس هاي ريال سعودي و دلارهاي جعلي در شبكه پولي عربستان نيز مانند ديگر كشورها راه يافته و گزارش هايي مبني بر ارائه آن ، از سوي فروشندگان ؛ اعم از مغازه داران و دست فروشان واصل گرديد .

تشخيص جعلي و واقعي بودن دلار و ريال سعودي ، در نگاه اول ممكن نيست . هرچند نوع كاغذ و چاپ آن با نمونه اصلي تفاوت هايي دارد .

اين استكناس ها معمولا هنگام ارائه به صرّاف ها يا فروشگاه هاي بزرگ و مراكز خريد ، كه فروشندگان و صندوقداران آن ها توجيه شده و آموزش ديده اند ، كشف مي شود .

كشف دلار يا اسكناس جعلي موجب خواهد شد كه ارائه دهنده آن ، تحت تعقيب و در مواردي از سوي فروشندگان تحويل پليس شوند و بازداشت گردند .

ملاحظه :

1 ـ تهيه ارز از مراكز معتبر ، شعب بانك و صرافي هاي داخلي و تبديل آن در بانك و يا

223

صرّافي هاي رسمي كشور سعودي و يادداشت شماره سريال ارز خريداري شده براي ارائه آن به مقامات قضايي و پليس در مواقع ضروري مورد تأكيد است .

2 ـ زائران توجيه شوند هنگام خريد و دريافت مابه التفاوت ارز ، از فروشندگان نسبت به جعلي نبودن آن مطمئن شوند تا دچار خسارت و مشكل نشوند .

ازدحام زائران در حجرالأسود و فوت نوجوان ايراني

بنابر اطلاع رسيده ، آقاي سيد ابراهيم هاشمي شاهرودي ، 16 ساله ، زائر اعزامي از تهران ، در ازدحام حجرالأسود دچار مشكل تنفسي و خفگي شد و پس از اعزام به بيمارستان ، دار فاني را وداع كرد .

گفته شده دو فرزند خانواده ، قبلا در سنين كودكي فوت كرده اند و نامبرده تنها فرزند خانواده بوده است .

ملاحظه :

بوسيدن و استلام حجرالأسود ، توسط خانم هاي زائر نيز حتي در وضعيت ازدحام مطاف و تجمّع زائران مرد ، از ملّيت هاي مختلف صورت مي گيرد كه در چنين وضعيتي براي انجام يك امر مستحبي مرتكب فعل حرام مي شوند ؛ لذا ضرورت دارد در جلسات آموزشي اقدامات توجيهي و پيش گيرانه معمول گردد .

اطلاعاتي در مورد حج گزاري در پاكستان

آقاي شاهدخان ، رييس بعثه پاكستان ، مطالبي در باره حج مطرح كرده كه فشرده آن در زير مي آيد :

در پاكستان جايگاهي در سطح وزارت در دولت ، مسائل مربوط به حج و عمره شهروندان پاكستاني را پيگيري مي كند و دفاتر آن در جده ، مكه و مدينه در طول سال داير است و مسائل مربوط به حج و عمره را پيگيري مي كند .

224

نيروهاي ستادي و اجرايي ، كه هماهنگي و خدمات رساني به حجاج پاكستاني در موسم حج را پيگيري مي كند ، شش هزار نفر است كه يك هزار و دويست نفر عضو ستادهاي حج پاكستان در مكه و مدينه و جده هستند . از اين تعداد ، 300 نفر نظامي مسؤول امنيت ، انتظامات و هدايت و كنترل ، 300 نفر كادر هيأت پزشكي امور درمان ، 300 روحاني پاسخگوي مسائل ديني ، 300 نيروي محلّي امور زائران با دواير رسمي و دولتي و امداد گمشدگان و مؤسسه مطوّفي را پيگيري مي كنند .

تمام زائران پاكستاني ، در گروه هاي 30 تا 50 نفره ساماندهي مي شوند . هر گروه داراي يك سرپرست است كه از پاكستان گروه را همراهي مي كند و يك نفر هم از ستاد بعثه به عنوان رابط و هماهنگ كننده به كاروان ملحق مي شود .

پاكستان همه ساله يكصد و پنجاه هزار نفر براي انجام مناسك حج به عربستان اعزام مي كند كه بيشتر ، افراد سالمند مي باشند . مدت سفر زائران پاكستاني ، حداكثر 40 روز است كه 8 روز از اين مدت را در مدينه و باقي را در مكه سپري مي كنند .

هزينه سفر براي هر زائر ، به حد اقل 2200 و حداكثر 2500 دلار مي رسد و اختلاف در هزينه ، در تغذيه و هزينه اجاره مسكن است .

در سال جاري ، براي هر زائر در مكه 5/3 متر مربع مسكن پيش بيني مي شود و در مدينه سه تا چهار شركت به صورت پكيج متكفّل امور حجاج مي باشند و بابت مسكن مدينه 300 ريال اجاره دريافت مي دارند .

هزينه سرانه مسكن در مكه ، به طور متوسط 2500 ريال و در مدينه 300 ريال مي باشد .

ستاد هيچ گونه مسؤوليتي در برابر غذاي زائر ندارد و فقط بابت هزينه غذا 800 تا 1600 ريال سعودي به هر نفر پرداخت مي كند كه پيش از سفر و هنگام ثبت نام ، هزينه ها از زائر دريافت مي شود .

داوطلبان سفر به عربستان براي انجام مناسك حج ، بايد هزينه سفر را به هنگام ثبت نام براي قرعه كشي در ماه جولاي پرداخت نمايند و در صورت برنده شدن مراحل بعدي اعزام را طي خواهندكردوگرنه ، وجه علي الحسابِ پرداختي برگردانده خواهد شد و سال بعد ، در صورت نام نويسي مجدد ، درقرعه كشي شركت خواهند كرد . امسال دولت پاكستان براي نخستين بار در نظر دارد داوطلبان سال گذشته را بدون قرعه كشي در فهرست زائران حج امسال قرار دهد .