حضرت رقیه (سلام الله علیها)

دومین زیارتگاه مشهور اهل بیت (ع) در دمشق (پس از آستانة زینبیه)، آستانة رقیه دختر امام حسین (ع) است. این زیارتگاه در میان کوچه پس کوچه‌های قدیمی شهر دمشق، در شمال شرقی مسجد جامع اموی این شهر قرار دارد. در منابع تاریخی از آن به عنوان مسجد یا زیارتگاه ر

دومين زيارتگاه مشهور اهل بيت (ع) در دمشق (پس از آستانة زينبيه)، آستانة رقيه دختر امام حسين (ع) است. اين زيارتگاه در ميان كوچه پس كوچه‌هاي قديمي شهر دمشق، در شمال شرقي مسجد جامع اموي اين شهر قرار دارد. در منابع تاريخي از آن به عنوان مسجد يا زيارتگاه رأس الحسين (ع) ياد شده[1]؛ و اين مكان محل دفن سر امام حسين (ع) در دمشق دانسته شده است[2]، اما در منابع متأخر، به وجود قبر حضرت رقيه در آن، در كنار مقام رأس الحسين (ع) اشاره شده است.[3] اين مسئله در كتيبه‌هاي سنگي موجود در بنا كه تا چندي پيش در آن وجود داشته، تأكيد شده است.[4] دربارة رقيّه دختر امام حسين (ع) و چگونگي دفن ايشان در اين مكان، در منابع تاريخي كهن و معتبر آگاهي‌هاي چنداني وجود ندارد. تنها عمادالدين طبري (م بعد از 698 ق) در كتاب خود كامل بهائي، به طور خلاصه داستان وفات دختر چهارساله‌اي از امام حسين (ع) را در دمشق ـ بدون اشاره به نام وي ـ نقل كرده است.[5] ميرزا محمد هاشم خراساني (م 1352ق) نيز به تفصيل، حادثة رؤيت جسد صحيح و سالم حضرت رقيه دختر امام حسين (ع) را ـ كه در جريان اصلاح قبر ايشان در سال 1280 هجري آشكار شده بود ـ از برخي علماي شيعة دمشق روايت كرده است.[6]
زيارتگاه حضرت رقيه همچون آستانه حضرت زينب (س) داراي قدمت بالايي است و بارها بازسازي شده است. بناي آن، تا كمتر از نيم قرن اخير نسبتاً كوچك و مساحت آن در حدود 60 متر مربع بود. در اوايل دهة 70 قرن بيستم ميلادي، تعدادي از مؤمنان و شخصيت‌هاي شيعه گرد هم آمدند و كميته‌اي براي بازسازي و توسعة بناي زيارتگاه تأسيس كردند. پس از خريداري تعدادي از املاك مجاور، كار توسعه در سال 1404ق / 1984م آغاز شد و بخش عمدة آن تا سال 1410ق / 1990م به پايان رسيد.
امروزه آستانة حضرت رقيه شامل بناي نسبتاً وسيعي است كه از حرم اصلي، دو صحن و چند شبستان تشكيل شده است. در بيشتر بخش‌هاي بنا معماري اسلامي ـ ايراني غالب و كاملاً مشهود است. پوشش خارجي ديوارهاي بنا و رواق‌هاي صحن‌ها از سنگ‌هاي سفيد رنگ است و سقف حرم و شبستان‌ها از داخل، با آينه‌كاري، الواح و كتيبه‌هاي كاشي و نقوش اسليمي بسيار زيبا تزئين يافته است. اين ويژگي‌هاي معماري جلوة خاصي به آستانة حضرت رقيه بخشيده و بناي آن را از ساير بناهاي تاريخي شهر دمشق متمايز ساخته است. در حال حاضر مديريت آستانه با شيعيان سوري است و در آن نمازهاي جماعت يوميه و نماز جمعه برپا مي‌گردد. مناسبت‌هاي ديني و مذهبي نيز با هماهنگي دفاتر نهادهاي ايراني در دمشق به ويژه دفتر نمايندگي بعثة مقام معظم رهبري برگزار مي‌شود.
 
 

[1] الهروي، علي بن ابي‌بكر، همان، ص 14-15؛ ابن فضل الله العمري، مسالك الأبصار في ممالك الأمصار، 1/281؛ ابن كثير، البداية والنهاية، 8/222؛ ابن طولون الصالحي، ص 85.
[2] ابن نما الحلي، مثير الأحزان، ص 107؛ ابن فضل الله العمري، همانجا؛ ابن كثير، همانجا.                                            
[3] الفرضي، ياسين، نبذة لطيفة في المزارات الشريفة، برگ «23پ» و «24ر»؛ حسام السلطنه، سفرنامه مكه، ص 197.
[4] براي آگاهي از متن كتيبه‌ها، بنگريد: طلس، محمد اسعد، ذيل ثمار المقاصد، ص 229.
[5] به نقل از: قمي، عباس، نفس المهموم، ص 456.
[6] خراساني، ميرزا محمد هاشم، منتخب التواريخ، صص 340-341. جالب است مؤمن شبلنجي (م بعد از 1308ق) كه در حدود نيم قرن پيش از خراساني مي‌زيسته، به اختصار به اين حادثه اشاره كرده است. بنگريد: نور الأبصار في مناقب آل بيت النبي المختار، ص 271.
 


| شناسه مطلب: 83695







نظرات کاربران