چرا شیعیان نماز تراویح نمی خوانند؟

 

يكي از مستحاباتي كه در بين پيروان مذاهب اسلامي در ماه رمضان رعايت  مي شود وآنان توجه خاصي بدان نشان مي دهند نماز تراويح است كه در شب هاي ماه مبارك رمضان خوانده مي شود آنان در عدم پايبندي شيعه به اين سنت اشكال مي كنند  ومي پرسند چرا شيعه به اين سنت عمل نمي كند و نماز تراويح نمي خواند؟

 

پاسخ :

«تراويح »  جمع «ترويحه» و در اصل اسم است براي مطلق نشستن كه در اصطلاح به معناي نشستن براي استراحت پس از  خواندن چهار ركعت از نمازهاي مستحبي در شب هاي ماه رمضان است.[1] اهل سنت نماز تراويح  را با آنكه مستحب است به جماعت بجا مي آورند اصل نوافل شبهاي ماه رمضان علاوه بر نوافل نماز شب   20ركعت (در  بيست شب اول) يا 30 ركعت (درده شب ديگر) است كه آن را همه قبول دارند  ولي به جماعت خواندن آن محل اختلاف است.

شيعه اماميه آن را جزء شريعت نمي داند. بلكه از بدعت هاي برخي صحابه مي شمارد زيرا مسلم اين است  كه پيامبر اكرم (ص) از به جاي آوردن نماز مستحبي در مسجد دوري مي كرد زيرا عبدالله بن سعد از پيامبر اعظم (ص) پرسيد: نماز مستحبي را در خانه به جاي آوردن بهتر است يا در مسجد؟ حضرت فرمود:

آيا نمي بيني كه خانۀ من چه قدر به مسجد نزديك است؟ با اين وصف من دوست دارم كه نمازهايم را در خانه ام به جاي آورم مگر اين كه نمازهاي واجب باشد.[2]

همچنين آن بزرگوار فرمود: بر شما باد به نماز در خانه هايتان؛ زيرا بهترين نماز انسان نمازي است كه در خانه خوانده شود مگر نمازهاي واجب.[3]

از جانب ديگر پيامبر(ص) اين نوع از نماز هاي مستحبي رابه جماعت  بجا نياورده استوحتي در زمان ابي بكر هم سابقه نداشته است.

دليل بر اين ادعا روايتي است كه بخاري از  أبوهريرة نقل مي كند وي مي گويد : انّ رسول اللَّه صلى اللَّه عليه (و آله) و سلّم قال: من قام شهر رمضان إيمانا و احتسابا غفر له ما تقدّم من ذنبه، قال: ابن شهاب: فتوفّي رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلّم و الأمر على ذلك، ثمّ كان الأمر على ذلك في خلافة أبي بكر و صدرا من خلافة عمر[4]

(رسول خدا(ص) فرمود: هر كس در ماه رمضان از روي ايمان واخلاص به نماز بر خيزد گناهان گذشته او بخشيده خواهد شد. ابن شهاب مي گويد :رسول خدا (ص) در حالي از جهان رفت كه مردم اين چنين نماز مي خواندند. حتي در حكومت ابوبكر واوايل حكومت عمر چنين بود).

شارحين در شرح اين حديث مي گويند: مراد از (والامر علي ذلك) اين است كه تا زمان عمر نيز نماز تراويح به جماعت خوانده نمي شد بلكه مردم آن را فرادي ودر خانه خود بجا مي آوردند[5] روايت ديگر بخاري به صراحت بيان مي كند كه اقامه آن به جماعت از بدعت هاي خليفه دوم بوده است . وي از ابن شهاب واو از عبد الرحمن بن عبد القاري نقل مي كند كه: خرجت مع عمر بن الخطاب ليلة في رمضان إلى المسجد فإذا الناس أوزاع متفرقون يصلّي الرجل لنفسه و يصلّي الرجل فيصلّي بصلاته الرهط  فقال عمر: إنّي أرى لو جمعت‏هؤلاء على قارئ واحد لكان أمثل، ثمّ عزم فجمعهم على أبيّ بن كعب، ثمّ خرجت معه ليلة أخرى و الناس يصلّون بصلاة قارئهم، قال عمر: نعم البدعة هذه[6]

«در يكي از شب هاي رمضان با عمر به مسجد رفتيم. ديدم مردم دسته دسته پراكنده هستند و هر كسي براي خود يا با گروه خود نماز مي خواند. عمر گفت: به نظر من اگر اينان به يك امام اقتدا كنند بهتر است  پس دستور داد ابي بن كعب پيش نماز همه باشد.شبي ديگر با وي به مسجد رفتيم و ديديم مردم نمازهاي مستحبي شب هاي رمضان را به جماعت مي خوانند. آن گاه عمر گفت: اين بدعت خوبي است» 

از اين رو مسلمانان همواره اين نماز را فرادا بجاي مي آوردند تا اينكه عمر جماعت را بدعت نهاد اما اين سخن كه گفته شود بدعت نيكو و حسني است با ادله شرعي كه تمام بدعت ها را نكوهش مي كند ناسازگار است. رسول خدا (ص) فرموده: هر بدعتي گمراهي است [7]

عيني مي گويد: عمر تعبير «بدعت » آورد؛ چون پيامبر اكرم (ص) جماعت را براي اينان تشريع نكرد و در زمان ابوبكر هم نبود.[8]

با اين حال اهل سنت به اين بدعت گذاري  تصريح نيز مي كنند چنان كه قلقشندي مي گويد:

عمر اولين كسي است كه جماعت رمضان را تشريع كرد و آن در سال چهارده هجري بود.[9]

ابن اثير در كتاب اسد الغابه مي گويد:

"هو أوّل من جمع الناس على قيام رمضان"، عمر نخستين كسي بود كه مردم رابراي اقامه نماز مستحبي در ماه رمضان جمع نمود (تا آن را به جماعت بخوانند)[10].

ابن عبدالبر درالاستيعاب مي گويد: اوست كه ماه رمضان را با نماز مستحبي دسته جمعي نوراني كرد.[11]

آيا اينان پنداشته اند كه خدا و رسولش از حكمت جماعت در نوافل غافل بوده اند و شخصي ديگر توانسته آن را احيا كند؟!ا

نمي توان پذيرفت كه اين روايات مطلقه با دستور عمر بن خطاب در نماز تراويح تخصيص بخورد چون تخصيص به دليل و سند شرعي از جانب معصوم نياز دارد.

در اين زمينه نه تنها دليلي وجود ندارد بلكه به جماعت خواندن نماز تراويح از ديدگاه پيامبر اكرم (ص) و اهل بيت (ع) پذيرفته نيست. براي نمونه :

امام صادق (ع) مي فرمايد: به پا داشتن تراويح به جماعت جايز نيست.[12]

در روايتي ديگر آمده است: زماني كه اميرمؤمنان علي (ع) در كوفه بود  مردم كوفه به خدمت حضرت آمدند و امام جماعت براي نماز تراويح در خواست كردند.

حضرت جواب منفي داد و آنان را از اقامه نوافل شب هاي ماه رمضان به جماعت نهي كرد. چون شب هنگام فرا رسيد مردم به هم ديگر مي گفتند: بر رمضان گريه كنيد. واي بر رمضان[13]

سليم بن قيس هم از امير المؤمين (ع) نقل مي كند كه فرمود: به خدا سوگند! دستور دادم كه مردم در ماه رمضان جز بر نمازهاي واجب جماعتي را بر پا نسازند و به ايشان گفتم كه اداي نافله ها به جماعت بدعت است. برخي از لشكريانم فرياد برآوردند كه اي اهل اسلام! سنت عمر تغيير كرد. او ما را از نمازهاي نافلۀ ماه رمضان باز مي دارد. تا آن جا كه ترسيدم در لشكرگاه سر به شورش نهند.[14]

 

مراجعه شود: پاسخ به شبهات وهابيت، ص ۱۵۹.

 

 

---