احادیث کتاب‌های وسائل الشیعه و بحارالانوار از چه منابعی گرفته شده‌اند؟
پاسخ: منابع کتاب‌های معتبر شیعه چنین‌اند: الف) «کافی»، نوشته «محمد بن‌یعقوب کلینی» (م 329ه‍ .ق)؛ ب) «من لایحضره الفقیه»، نوشته «شیخ صدوق» (م 381ه‍ .
پاسخ:
منابع كتاب‌هاي معتبر شيعه چنين‌اند:
الف) «كافي»، نوشته «محمد بن‌يعقوب كليني» (م 329ه .ق)؛
ب) «من لايحضره الفقيه»، نوشته «شيخ صدوق» (م 381ه .ق)؛
ج) «تهذيب الاحكام»، نوشته «شيخ طوسي» (م 460ه .ق)؛
د) «الاستبصار فيما اختلف فيه الاخبار»، نوشته «شيخ طوسي» (م 460ه .ق).
نويسندگان اين كتاب‌ها روايات آنها را با سندهاي متصل از نخستين «جوامع شيعي» در سده‌هاي دوم و سوم هجري گرد آورده‌اند.
«الجامع» نوشته «احمد بن محمد بن ابي‌نصر بزنطي» (م 221ه .ق) و «المحاسن» نوشته «احمد بن محمد بن خالد برقي» (م 272ه .ق) و «نوادر الحكمة» نوشته «محمد بن احمد بن عمران اشعري» (م 293ه .ق) برخي از اين جوامع‌اند.
افزون بر اينها شاگردان امام باقر (ع) امام صادق (ع) و امام كاظم (ع) چهارصد رساله كه «اصل» ناميده مي‌شدند نوشته‌اند كه از مدارك دست اول جوامع حديثي شيعه به شمار مي‌آيند.
بنابراين كتاب‌هايي مانند «بحارالانوار»، «وسائل الشيعه»، «مستدرك» و...، بر پايه اين كتاب‌ها استوارند. اين كتاب‌ها به «جامع الاصول» نوشته «ابن‌اثير جزري» يا «كنزالعمال» نوشته «متقي هندي» مي‌مانند كه نخستين منبعشان صحاح ششگانه است. كتاب‌هاي متأخر دسته‌بندي و گردآوري تازه‌اي از كتاب‌هاي پيشين عرضه مي‌كنند.
مراجعه شود: شكست اوهام، ص 136.