مسجد بنی قریظه
یکی از مساجد مدینه، مسجد بنی قریظه می‌باشد. موقعیت جغرافیایی مسجد یکی از امکنه منطقه عوالی مسجد بنی قریظه است که طبق معمول، در روزگار امارت عمر بن عبدالعزیز بر مدینه، به دستور خلیفه وقت اموی، تجدید بنا شد. سخاوی نوشته است: مس
يكي از مساجد مدينه، مسجد بني قريظه مي‌باشد.
موقعيت جغرافيايي مسجد
يكي از امكنه منطقه عوالي مسجد بني قريظه است كه طبق معمول، در روزگار امارت عمر بن عبدالعزيز بر مدينه، به دستور خليفه وقت اموي، تجديد بنا شد.
سخاوي نوشته است: مسجد بني قريظه در شرق مسجد شمس و فاصله نسبتاً طولاني با آن داشته و نزديك حرّه شرقي است. [۱] مقصود وي از مسجد شمس، همان مسجد فضيخ است.
خيّاري نوشته است: اين مسجد نزديك باغي معروف به حاجزه بوده و وقف فقرا است. مسجد مزبور در ميان منازل خراب واقع شده و بناي جالبي دارد. گفته‌اند عمر بن عبدالعزيز به هنگام تجديد بناي مسجد قبا، آن را نيز تجديد كرد.
علت نام‌گذاري
ابن شبّه مي‌نويسد كه علي بن رافع گفت: «إنَّ النَّبِيّ(صلي الله عليه وآله) صَلّي في بَيتِ اِمْرَأة مِنَ الْحَضَر، فَأُدخلَ ذلِكَ الْبَيتَ فِي مَسْجِدِ بَنِي قُرَيظة فَذلِكَ الْمَكانُ الَّذِي صَلّي فِيهِ النَّبِيّ(صلي الله عليه وآله) شَرْقَي مَسْجِدِ بَنِي قُرَيظَةَ عِنْدَ مَوْضِعِ الْمنارَة الَّتي هُدّمَتْ.» [۲] رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در منزل زني از ساكنان آن‌جا نماز خواند. پس از آن، اين منزل در مسجد بني قريظه افتاد. مكاني كه رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در آن‌جا نماز خوانده است، در شرق مسجد بني قريظه، در محل مناره‌اي كه خراب شده، قرار داشته است.
سرنوشت مسجد بني قريظه/amaken/ghoraize.jpg)
اكنون پرسش اساسي آن است كه اين مسجد چه سرنوشتي پيدا كرده و در كجا قرار دارد ؟ برخي مانند شنقيطي بر اين باورند كه اين مسجد در مركز الحسبه در حرّه شرقي است. [۳] همچنين خيّاري معتقد است كه اين مسجد تا مدتي قبل بوده و تصويري از آن را نيز در كتابش آورده است. [۴]
اما محمد الياس عبدالغني به حق، بر اين باور است كه مسجد بني قريظه همان مسجدي است كه اكنون تابلوي مسجد فضيخ را دارد و در ميان بيمارستان الزهراء و بيمارستان وطني، در راهي است كه از شارع علي بن ابي طالب جدا شده و به شارع امير عبدالمجيد (شارع حزام سابق) منتهي مي‌شود. در داخل اين خيابان، پس از گذشت ۱۴۵۰ متر به مسجد بني قريظه مي‌رسيم. اين مسجد ۲۲ متر در ۲۲ متر و مساحت آن ۴۸۴ متر است. [۵]
عبدالغني درباره اثبات اين نكته كه مسجد فضيخ فعلي، در اصل مسجد بني قريظه است، به تفصيل سخن گفته [۶]؛ مطالبي كه در اين مختصر نمي‌توان به آنها پرداخت، اما با توجه به ادلّه‌اي كه وي اقامه كرده، مي‌توان اطمينان يافت كه آن‌چه امروز به نام مسجد فضيخ شهرت دارد، چيزي جز مسجد بني قريظه نيست. دست كم بايد گفت كه در زمان ابن النجار (م ۶۳۴) مسجد فضيخ در جاي ديگري دانسته مي‌شده كه به تعبير وي در نزديكي قبا بوده و به مسجد شمس شهرت داشته است؛ در حالي كه مسجد بني قريظه در جايي نزديك مشربه ام ابراهيم قرار داشته است. [۷] اين سخن ابن النجار، به خوبي دلالت بر آن دارد كه مسجد فضيخ فعلي، جز مسجد بني قريظه نيست.
موقعيت كنوني مسجد
محل اين مسجد در خيابان عوالي، پيش از مستشفي الوطني (دست راست كسي كه به سمت عوالي مي رود) قرار دارد. فاصله مسجد تا خيابان اصلي حدود پانصد متر است. اكنون مسجد بدون امام جماعت است و زائران فراواني از همه كشورها دارد.
مسجد ياد شده در چهارم شعبان ۱۴۲۲ ق. (۱۵ مرداد ۱۳۸۰) توسط اداره امر به معروف و نهي از منكر تخريب شد و تا ربيع‌الثاني سال ۱۴۲۳ ق. كه زيارت شد، هم‌چنان به صورت مخروبه باقي مانده است.
پانويس
۱. ↑ التحفة اللطيفه، ج۱، ص۷۰.
۲. ↑ تاريخ المدينة المنوره، ج۱، ص۷۰.
۳. ↑ الدر الثمين في معالم دار الرسول الأمين، ص۱۴۸.
۴. ↑ تاريخ المعالم المدينة المنوره، ص۱۴۷.
۵. ↑ المساجد الأثريه، ص۱۷۸ـ۱۷۴.
۶. ↑ المساجد الأثريه، ص۱۸۳ـ۱۷۹.
۷. ↑ اخبار مدينة الرسول، ص۱۱۵-۱۱۶.