مسجد علی بن جعفر عریضی

مسجد و مقبره علي بن جعفر در عُرَيْض عُرَيض محلّه اي در غرب مدينه، در راه فرودگاه است.
بناي موجود بر مرقد علي بن جعفر

در اين محل بنايي وجود دارد كه در اصل بر روي مرقد علي فرزند امام جعفر صادق(عليه السلام) ساخته شده. اين بناي نسبتا بزرگ از هر سو بسته و تنها چند در دارد كه آنها را نيز با آجر گرفته اند. يك چهار ديواري ملحق به بقيه ساختمان با در مستقل هست كه درِ آن را هم آجر گرفته اند.

علي بن جعفر عُرَيْضي ـ جدّ سادات عريضي ايران ـ از اصحاب خاص برادرش امام كاظم(عليه السلام) بوده كه بعد از آن حضرت، در شمار اصحاب امام رضا و امام جواد(عليهما السلام)درآمده است.

او از راويان اخبار ائمه(عليهم السلام) بوده و از وي نزديك به ۸۶۲ حديث نقل شده است كه با عنوان مسائل علي بن جعفر به چاپ رسيده است.

در باره محل دفن علي بن جعفر اختلاف نظر وجود دارد. برخي از جمله مرحوم محمد تقي مجلسي گفته اند كه او در قم مدفون است؛ جايي كه هم اكنون به نام علي بن جعفر شهرت دارد، امّا علامه مجلسي مي گويد: اين مطلب در كتاب هاي معتبر نيامده است، گرچه اثر قبري با نام علي بن جعفر در قم وجود دارد. [۱] [۲] [۳]
در كتاب تربت پاكان شرح كاملي از بناي علي بن جعفر قم آمده است. [۴] [۵] .
در سمنان نيز امام زاده‌اي به نام علي بن جعفر موجود است. اماآنچه درست است اين است كه محل اصلي دفن علي بن جعفر همان منطقه عُرَيض در مدينه منوّره است.

نوادگان علي بن جعفر با لقب سادات عريضي مشهورند و شماري از آنان تا به امروز با همين نام خانوادگي در شهرهاي يزد، نائين و اصفهان و نقاط ديگر زندگي مي كنند.

اصل بنايي كه روي مقبره علي بن جعفر ساخته شده، قديمي است و به نظر مي رسد كه از دوره عثماني باقي مانده است.

بر اساس اظهارات برخي از افراد محلي، بناي مذكور در اين اواخر مكتب خانه بوده و چنان كه از ظاهر آن به دست مي آيد، امكانات جديد مانند لوله كشي و... دارد كه نشان مي دهد مورد استفاده بوده است.

به نظر مي رسد دليل مسدود شدن آن، رفت و آمد برخي از زائران به آنجا باشد.

محل مقبره علي بن جعفر در شارع مطار، پيش از ميداني كه حكم يك چهار راه بزرگ را در ميانه راه مطار به سمت فرودگاه دارد، دست راست خيابان، در يك خيابان فرعي در درون نخلستان ها است.
در كنار آن سنگ هاي حرّه و نيز كوهكي قرار دارد كه از بالاي آن شهر مدينه ديده مي شود. برخي آن را بقاياي يك قلعه كوچك يا به اصطلاح اطم مي دانند كه از پيش از اسلام يا اوائل آن برجاي مانده است.

بناي مقبره و مسجد علي بن جعفر كه ديواره هايي در حدود ۸ تا ده متر دارد و به صورت يك مستطيل بزرگ و با مساحت تقريبي ۵۲ متر در ۲۴ متر است، يك بناي دست كم دو طبقه مي باشد. دو در قسمت شمالي و يك در هم در ديوار غربي آن تعبيه شده كه در حال حاضر همه آنها با آجر مسدود شده است. بخشي از مقبره از بيرون پيداست و مشخص است كه سقف آن فرو ريخته است.

شنيده شد كه اين بنا اخيراً ـ نيمه نخست سال ۸۱ ـ تخريب شده است.

پانويس 
۱.    ↑ اعيان الشيعه، ج۸، ص۱۷۷.
۲.    ↑ روضة المتقين، ج۱۴، ص۱۹۱.
۳.    ↑ مقدمه مسائل علي بن جعفر، ص۳۳.
۴.    ↑ تربت پاكان، ج۱، ص۵۱ ـ ۴۲.
۵.    ↑ مستدرك الوسائل، ج۸، ص۱۷۷.