مدارس دینی و کتابخانه های شهر نجف
نجف اشرف، کانون تاریخی تشیع و از حوزه‌های مهم علمیه شیعه، به شمار می‌آید و به‌ویژه در چند سده اخیر، بسیاری از علما و مراجع بزرگ شیعه، در این شهر به تحصیل و تدریس علوم دینی و فقه مذهب تشیع می‌پرداختند. متأسفانه بیشتر مدارس کهن این شهر ا
نجف اشرف، كانون تاريخي تشيع و از حوزه‌هاي مهم علميه شيعه، به شمار مي‌آيد و به‌ويژه در چند سده اخير، بسياري از علما و مراجع بزرگ شيعه، در اين شهر به تحصيل و تدريس علوم ديني و فقه مذهب تشيع مي‌پرداختند. متأسفانه بيشتر مدارس كهن اين شهر از بين رفته‌اند يا به شيوه معماري جديد بازسازي شده‌اند. بيشتر مدارس كنوني نجف در صد سال اخير تأسيس شده‌اند كه در اينجا به خلاصه، تنها به مدارس مهم آن اشاره مي‌كنيم:
مدرسه آخوند خراساني: باني اين مدرسه، آخوند خراساني، از مراجع بزرگ شيعه است كه با مساعدت مالي جان ميرزا، وزير سلطان عبدالاحد بخاري، زمين مدرسه را خريداري و ساختمان آن را بنا كرد. مساحت مدرسه، 730 مترمربع و داراي ساختماني دو طبقه، پيرامون حياط مركزي است. در سال 1385ه .ق، فرد نيكوكاري از اهالي تهران، منزلي را در شمال شرقي مدرسه خريداري كرد و به فضاي مدرسه افزود و سپس مدرسه را در سه طبقه بازسازي و نوسازي كرد.[1]
مدرسه آيت‌الله يزدي: از مدارس باشكوه نجف است كه به اهتمام مرجع بزرگ شيعه، سيد كاظم يزدي و با مساعدت مالي «قلي‌بك»، وزير سلطان عبدالاحد بخاري، در
سال 1325ه .ق، تأسيس شد. اين مدرسه از نظر طرح و نقشه، همانند مدارس دوره صفوي، به كاشي‌كاري‌هاي معرق و هفت‌رنگ تزيين شده است. مساحت آن، 750 مترمربع است و در مجموع، هشتاد حجره دارد.[2]
سال 1325ه .ق، تأسيس شد. اين مدرسه از نظر طرح و نقشه، همانند مدارس دوره صفوي، به كاشي‌كاري‌هاي معرق و هفت‌رنگ تزيين شده است. مساحت آن، 750 مترمربع است و در مجموع، هشتاد حجره دارد.[2]
مدرسه آيت‌الله بروجردي: اين مدرسه، در محله براق نجف واقع است و به دست مرجع تقليد بزرگ شيعه آيت‌الله العظمي سيد حسين بروجردي در سال 1373ه .ق، تأسيس شد. ساختمان آن در چهار طبقه، در زميني به مساحت هفتصد مترمربع ساخته شد كه داراي 62 حجره براي سكونت طلاب است.[3] (تصوير شماره 76)
مدرسه حاج ميرزا حسين خليلي: اين مدرسه، در محله العماره واقع است و آن را ميرزا حسين خليلي با كمك مالي حاج محمدحسين خان معتمدالسلطنه، در سال 1316ه .ق،
بنا كرد. ساختمان مدرسه داراي زميني به وسعت ششصد مترمربع، پنجاه حجره در دو طبقه و نيز كتابخانه است.[4]
بنا كرد. ساختمان مدرسه داراي زميني به وسعت ششصد مترمربع، پنجاه حجره در دو طبقه و نيز كتابخانه است.[4]
مدرسه عامليين: اين مدرسه، در يكي از محلات تازه‌ساز شهر نجف واقع شده و باني آن، شيخ محمدتقي فقيه عاملي، از علماي لبنان است. وي اين مدرسه را با كمك آيت‌الله سيد محسن حكيم و تعدادي از نيكوكاران، در سال 1377ه .ق، بنا كرد. مساحت مدرسه، حدود 1500 مترمربع است و حجره‌ها و امكانات رفاهي مناسبي دارد.[5]
مدرسه هندي: اين مدرسه، در محله مشراق شهر نجف قرار دارد و به دست يكي از اهالي لاهور به نام ناصرعلي خان در سال 1328ه .ق، در زميني به مساحت ششصد مترمربع در يك طبقه، ساخته شده است. به دستور آيت‌الله سيد محسن حكيم نيز تعمير شد و داراي 22 حجره است.[6]
مدرسه امام حكيم (جامعة الحكمة): اين مدرسه، در محله مشراق قرار دارد و باني آن، آيت‌الله حكيم است. مدرسه در سه طبقه، در زميني به مساحت 714 مترمربع، به شيوه معماري جديد، ساخته شده است و از مدارس زيباي نجف، به شمار مي‌آيد.[7]
مدرسه عبدالعزيز بغدادي: اين مدرسه، در محله «حي السعد» قرار دارد و به نام باني آن، «حاج عبدالعزيز بغدادي»، شناخته مي‌شود. مدرسه در دو طبقه به همراه يك زيرزمين وسيع، در زميني به مساحت 1900 مترمربع ساخته شده است. اين مدرسه، داراي حياط مركزي و 102 حجره اطراف آن است. پيشاني ايوان‌هاي آن نيز كاشي‌كاري شده است.[8]
مدرسه جامعة النجف الاشرف: اين مدرسه، در محله «حي السعد» واقع است و از مدارس بزرگ حوزه علميه نجف به شمار مي‌آيد. باني آن، «سيد محمد موسوي»، معروف به كلانتر است كه با كمك مالي يكي از نيكوكاران تهراني، به نام حاج محمدتقي اتفاق تهراني ساختمان مدرسه را، در سال 1372ه .ق، آغاز كردند كه تا سال 1382ه .ق، به طول انجاميد. ساختمان مدرسه، در چهار طبقه و در زميني به مساحت پنج هزار مترمربع، ساخته شده است و در مجموع، داراي 208 حجره، يك كتابخانه بزرگ به مساحت 225 مترمربع، يك مسجد و يك مَدرس نسبتاً وسيع است. ديگر مدارس نجف عبارتند از: مدرسه مهديه، دارالحكمة، دارالعلم، سليميه، وسطي، آخوند كبري، شربياني، قوام، اصطهباني و مدرسه سيد عبدالله شيرازي.
كتابخانه‌هاي نجف
كتابخانه عمومي اميرمؤمنان(عليه السلام): اين كتابخانه در سال 1373ه .ق- 1953م، به دست علامه عبدالحسين اميني، صاحب كتاب گرانقدر الغدير، تأسيس شد. مساحت زمين كتابخانه، حدود دوهزار مترمربع است كه ساختمان فعلي كتابخانه، تنها 260 مترمربع از آن را دربردارد. ساختمان آن افزون‌بر همكف، دو طبقه است و داراي بخش‌هاي مختلفي، از جمله مخزن كتاب، سالن‌هاي مطالعه و بخش نسخ خطي است. تعداد كتاب‌هاي چاپي آن، در حال حاضر بيش از صدهزار جلد كتاب است و حدود هفت‌هزار عنوان نسخه خطي نيز در اين كتابخانه نگهداري مي‌شود.
كتابخانه آيت‌الله حكيم: اين كتابخانه، در ضلع جنوبي حرم مطهر اميرمؤمنان(عليه السلام) واقع است و در سال 1377ه .ق- 1957م، به دست آيت‌الله العظمي سيد محسن حكيم، از مراجع تقليد شيعه، تأسيس شده است. مساحت آن، 180 مترمربع مي‌باشد. ساختمان آن، افزون‌بر زيرزمين و همكف، شامل سه طبقه است كه دو طبقه آن، به مخزن كتاب و يك طبقه، به سالن مطالعه اختصاص دارد. در حال حاضر، اين كتابخانه داراي بيش از 42000 كتاب چاپي و حدود 5800 نسخه خطي است. (تصوير شماره 77)