آیا از زنده‌ها به اموات بهره‌ای می‌رسد؟
وهابیت مدعی است هر کس از دنیا برود، چه از اولیا و انبیا باشد، چه فرد عادی، رابطه‌اش با دنیا قطع می‌شود و هر عملی که انجام داده باشد، خوب یا بد همان است و تکامل برزخی معنا ندارد. در مقابل، شیعه به تکامل برزخی معتقد است و خیرات به نیت اموات را مؤث
وهابيت مدعي است هر كس از دنيا برود، چه از اوليا و انبيا باشد، چه فرد عادي، رابطه‌اش با دنيا قطع ميشود و هر عملي كه انجام داده باشد، خوب يا بد همان است و تكامل برزخي معنا ندارد. در مقابل، شيعه به تكامل برزخي معتقد است و خيرات به نيت اموات را مؤثر و به نفع آنها مي‌داند. ازاين‌رو، اين پرسش مطرح ميشود كه آيا از زنده‌ها به مرده‌ها خير و بهره‌اي مي‌رسد.
× پاسخ
يكي از مواردي كه در مسئله برزخ مطرح است، جريان تكامل برزخي است؛ يعني انسان در عالم برزخ، از بركات و خيراتي كه پس از مرگ نصيب او ميشود، بهره‌‌مند ميشود و چه‌بسا از نسل انسان، فرد مؤمني به دنيا آيد و براي انسان آمرزش طلب كند. در اين صورت، اگر ميت، صالح بوده باشد، درجات بيشتري نصيب او ميشود و اگر معصيت‌كار بوده باشد، سبب تخفيف يا آمرزش گناهان او خواهد شد. ازاين‌رو، در روايت‌هاي اسلامي تأكيد شده است براي اموات طلب آمرزش كنيم يا به ياد آنها كارهاي نيك انجام دهيم.
قرائت فاتحه، اقامه نماز قضا به نيابت اموات يا خواندن نماز مستحب و هديه ثواب آن به اموات و نيز زيارت، صدقه يا هر گونه خيرات ديگري براي اموات، در حقيقت، نوعي هديه است كه از طرف بازماندگان در دنيا براي رفتگان و اموات فرستاده ميشود و به آنها نيز مي‌رسد.
از پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله) روايت شده است:
هر جمعه ارواح مؤمنان به مقابل خانه‌هايشان مي‌آيند و هر يك با آواز حزين و گريه فرياد مي‌زند: اي اهل و اولاد من! اي پدر و مادر من! اي خويشان من! به ما مهرباني كنيد و با آنچه ما براي شما گذاشتيم كه اكنون حساب و كتاب و عذابش براي ماست و نفعش براي شما، براي ما نيز درهمي يا قرص ناني يا جامه و لباسي هديه و خيرات كنيد تا خداوند از لباس‌هاي بهشتي به شما بپوشاند.
آن‌گاه رسول خدا(صلي الله عليه و آله) گريست، چنان‌كه ديگر توان سخن گفتن نداشت. سپس فرمود: «اين برادران مرده شما مي‌گويند: واي بر ما! اگر از آنچه در دست ما بود، در راه خدا انفاق مي‌كرديم، به شما نيازمند نبوديم. آن‌گاه با حسرت و پشيماني باز مي‌گردند». حضرت در خاتمه فرمودند: «زود براي مردگانتان صدقه بفرستيد».[1]
امام صادق(عليه السلام) نيز مي‌فرمايد:
پس از آنكه آدمي از دنيا مي‌رود، اجري عايدش نمي‌‌شود؛ جز از سه راه: نخست، صدقه‌اي كه آن را در ايام حيات خود به جريان انداخته و پس از مرگ تا قيامت جريان داشته باشد؛ مانند موقوفاتي كه ارث برده نمي‌شوند. دوم، سنت خوبي كه پايه‌گذاري كرده است و پس از او ديگران به آن عمل مي‌كنند. سوم، فرزند صالحي كه وي را به شايستگي تربيت كرده است و براي او استغفار مي‌كند.[2]
صدقه جاريه مفهوم گسترده‌اي دارد كه حديث بيان‌شده، يكي از آن مفاهيم است. ابن عباس ميگويد:
رسول اكرم(صلي الله عليه و آله) فرمود: هفت عامل است كه اگر شخصي يكي از آنها را به جاي گذاشته باشد، پس از مرگ، ثوابش در پرونده عملش ثبت ميشود: كسي كه درخت مثمري بنشاند، چاهي حفر كند، قناتي را جاري كند، مسجدي بسازد، قرآني بنويسد، علمي از خود به جاي گذارد و فرزند صالحي تربيت كند كه برايش استغفار كند.
بنابراين كسي كه از خود سنت حسنه يا صدقه جاريه يا فرزند صالحي به جاي گذاشته، تا زماني كه آثار آن خير باقي و در جريان است، نتايج و فوايدش در برزخ نصيب وي ميشود يا آن اجر باعث تخفيف عذاب يا بخشودگي وي ميشود يا نعمتش افزون و مقامش بالا مي‌رود.