آیا امام حسین(علیه السلام) و حضرت ابوالفضل(علیه السلام) که از دنیا رفته‌اند، می‌توانند حاجت زائران را برآورده کنند؟

پیش از پاسخ به این پرسش، از طریق آیات، روایات، عمل رسول‌الله(صلی الله علیه و آله) و بزرگان دین، لازم است به این نکته اشاره کنیم که یکی از اختلافات اساسی بین عقاید و باورهای پیروان مکتب انبیاء الهی: و مکاتب مادی، در این است که آیا انسان پس از مرگ، ناب

پيش از پاسخ به اين پرسش، از طريق آيات، روايات، عمل رسول‌الله(صلي الله عليه و آله) و بزرگان دين، لازم است به اين نكته اشاره كنيم كه يكي از اختلافات اساسي بين عقايد و باورهاي پيروان مكتب انبياء الهي: و مكاتب مادي، در اين است كه آيا انسان پس از مرگ، نابود مي‌شود و ديگر اثري از او در عالم هستي باقي نمي­ماند و با فناي جسم، روح نيز فنا مي‌پذيرد؟ اين همان چيزي است كه ماديّون، به آن باور دارند.

از نگاه مكتب انبياء:، مطلب از اين قرار نيست، بلكه انسان پس از مرگ، از حيات جاودان برخوردار است؛ هر چند ممكن است جسم از بين برود، ولي روح، هيچ‌گاه از بين نخواهد رفت. بر اساس اين اعتقاد، روح آدمي در عالم برزخ، با قالبي ديگر و بسيار لطيف‏تر، زنده خواهد ماند. هر كس بر اساس اعمالش در دنيا، از نعمات الهي، متنعم يا معذب خواهد بود. دليل اين مطلب، آيات قرآن كريم است كه شهدا را زنده خطاب مي‏كند و آنها را متنعم به نعمات الهي مي‏داند. خداوند در قران كريم مي‏فرمايد: (وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ‏)؛[1] «گمان نكنيد كه كشته شدگان در راه خدا مرده‏اند، بلكه آنها زنده‌اند و نزد خداي خود روزي مي‏خورند». در ادامه همين آيه، حالت عمومي‏تري را بيان كرده، مي‏فرمايد:

(وَ يَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ).[2]

به مؤمناني كه به شهدا نپيوسته‏اند، مژده مي‌دهند كه در پس آنها خواهند آمد (براي آخرت خواهند شتافت) و از مردن نهراسند و غمگين و ناراحت نباشند.

همچنين در آياتي، خداي متعال بر انبياي گذشته سلام مي‌كند و مي‏فرمايد:

  • (سَلامٌ عَلى‏ نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ).[3]
  • (سَلامٌ عَلى‏ إِبْراهِيمَ).[4]
  • (سَلامٌ عَلى‏ مُوسى‏ وَ هارُونَ).[5]
  • (سَلامٌ عَلى‏ إِلْ‏ياسِينَ‏).[6]
  • (سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ).[7]
از اين آيات، استفاده مي‏شود كه بين اين عالم مادي و عالم برزخ، ارتباط برقرار است؛ بدين شكل كه گفته‏ها، سؤال‏ها و درودها را مي‏شنوند و جواب مي‏دهند.با توجه به آيات قرآني، آيا مي‏توان همسو و هم‌نظر با مكتب ماديّون، امام حسين(عليه السلام)، ديگر شهداي اسلام و مؤمنان را مرده پنداشت؟ روشن است كه جواب منفي است. اگر كسي به آموزه‌هاي دين باور داشته باشد، اعتقاد خواهد داشت كه همه آنان زنده‌اند. اما آيا زنده بودن اين اشخاص، فقط منحصر و محدود به روزي خوردن و ارتزاق آنهاست و ساير ويژگي‏هاي زندگان را ندارند؟ بي‌گمان اين‌گونه نيست؛ بلكه از آنجايي كه آنان زنده‏اند، پس قادر به شنيدن
و حرف زدن هم‏ هستند، ولي گوش‏هاي ما قادر به شنيدن صداي
آنها نيست.

بنابراين اعتقاد شيعه اين است كه امامان، صالحان و شهيدان زنده‏اند و در حقيقت، ما در ايام اربعين و مناسبت­هاي ديگر، به زيارت زنده‌ها مي‌رويم و آنان، به واسطه قرب و منزلتي كه نزد خداوند دارند، مي‌توانند شفيع ما در روز قيامت باشند و براي ما دعا كنند، تا خداوند به ما نيز توجه كند. اما اجابت اين حاجت‌ها، بستگي به اراده ذات حق تعالي دارد. بي‌دليل نيست كه در زيارت‏ امام حسين(عليه السلام) آمده است: «شهادت مي‏دهم كه كلام مرا مي‏شنوي و جواب مرا مي‏دهي‏».[8] يا در خطبه 83 نهج البلاغه آمده است: «اين مطلب را از خاتم النبيين(صلي الله عليه و آله) بگيريد، كه او فرمود: هر كس از ما بميرد، در حقيقت مرده‏ نيست و هر كس كه به ظاهر بپوسد، در حقيقت پوسيده نيست»‏.[9]

صحبت با اهل قبور در سيره امير المؤمنين علي(عليه السلام) وجود دارد.[10] در سنن الكبري نقل شده است:‏ «انّ فاطمة كانت تزور قبر عمّها حمزة كلّ جمعة، فتصلّي و تبكي عنده»؛[11] «فاطمه زهرا(عليها السلام) هر جمعه به زيارت قبر عمويش حمزه مي‏رفت و آنجا نماز مي‏خواند و گريه مي‏كرد». پيامبر(صلي الله عليه و آله) در عمره حديبيه، قبر مادرش آمنه را زيارت كرد و گريست، كه همه گريستند.[12] ابن حِبّان، از علماي اهل سنت (م. 350ه‍.ق) صاحب كتاب
ثقات مي‌گفت:

بارها به زيارت قبر علي بن موسي الرضا(عليه السلام) رفتم. در مدتي كه در طوس بودم، هر وقت مشكلي برايم عارض مي‏شد، به زيارت قبر آن ‏حضرت مي‏رفتم و از خدا مي‏خواستم كه مشكلم را حل كند و الحمدللَّه، ‏مشكل برطرف مي‏شد. بارها امتحان كردم و نتيجه گرفتم.[13]

پيامبر اسلام(صلي الله عليه و آله) فرمود: «هر مسلماني بر قبر برادر مؤمنش عبور كند، درحالي‌كه او را در دنيا مي‏شناخت و از او سؤالي كند، خداوند روحش را برمي‏انگيزد، تا جواب او را بدهد».[14] از پيامبر(صلي الله عليه و آله) نقل شده است كه مردگان، صداي كفش تشييع‌كنندگان را مي‏شنوند.[15] ابن قيّم جوزيه، در كتاب الروح مي‏گويد: «سلف بر اين مطلب اجماع كرده و به تواتر رسيده است كه شخص مرده، كساني را كه به زيارتش مي‏آيند، مي‏شناسد و از آمدنشان مسرور مي‏شود».[16] همچنين از ابي هريره نقل شده است كه پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله) فرمود: «هر كس بر قبر شخصي عبور كند و بر صاحب آن درود فرستد، صاحب قبر، او را شناخته و سلامش را جواب مي‏دهد».[17] بيهقي از سعيد بن مسيّب نقل مي‏كند:

ما با علي بن ابي‌طالب(عليه السلام)، داخل قبرستان مدينه شديم. حضرت(عليه السلام) ندا داد: «اي اهل قبرستان! سلام و رحمت خدا بر شما باد. از خبرهاي خود به ما مي‏گوييد يا ما شما را خبر دهيم؟». سعيد مي‏گويد: صدايي شنيديم كه در جواب مي‌گفت: «و عليكم السلام و رحمة اللَّه و بركاته يا اميرالمؤمنين. خبر ده ما را از آنچه اتفاق افتاد». حضرت(عليه السلام) فرمود: «اما زنان شما، به همسري ديگران درآمدند. اموال شما، تقسيم شد و اولاد شما نيز در زمره ايتام در آمدند. ساختمان‌هايي كه بنا كرديد، دشمنانتان در آنها ساكن شدند. اين خبرهايي است كه نزد ماست. خبرهايي كه نزد شماست چيست؟». سعيد مي‏گويد: مرده‏اي به صدا درآمد و گفت: «هر آينه كفن‏ها پاره شد، موها ريخت، پوست‏ها از بدن جدا شد، حدقه‏ها بر صورت‏ها ريخت و از بيني‏ها، چرك بيرون آمد. آنچه را فرستاده بوديم، يافتيم و آنچه را به جا گذارديم، خسارت ديديم».[18]

 
[1]. آل عمران: 169.

[2]. آل عمران: 170.

[3]. صافات: 79.

[4]. صافات: 109.

[5]. صافات: 120.

[6]. صافات: 130.

[7]. ‏صافات: 181.

[8]. بحارالانوار، ج48، ص180.

[9]. شرح نهج البلاغه، ج6، ص379.

[10]. نهج البلاغه، حكمت 13.

[11]. سنن الكبري، ج4، ص131.

[12]. مسند احمد، ج6، ص76.

[13]. ثقات، ج8، ص456.

[14]. الروح في الكلام علي ارواح الاموات والاحياء بالدلائل من الكتاب والسنه، ص5.

[15]. همان.

[16]. همان.

[17]. فيض القدير، ج5، ص487.

[18]. حقيقة التوسل و الوسيله، ص242.


| شناسه مطلب: 85983







نظرات کاربران