اگر خلافت حق امام علی (علیه السلام) بود چرا فرمود: دَعُونی وَالْتَمِسوا غیری (مرا رها کنید و کسی جز مرا برای خلافت پیدا کنید)؟
علی[ علیه السلام ] می‌فرمود: «دَعُونی وَالْتَمِسوا غیری»[1]؛ «مرا رها کنید و کسی جز مرا برای خلافت پیدا کنید». اگر خلافت از آنِ علی[ علیه السلام ] بود، چرا چنین می‌گفت؟ پاسخ علی بن ابی‌طالب علیه السلام در
علي[ عليه السلام ] مي‌فرمود: «دَعُوني وَالْتَمِسوا غيري»[1]؛ «مرا رها كنيد و كسي جز مرا براي خلافت پيدا كنيد». اگر خلافت از آنِ علي[ عليه السلام ] بود، چرا چنين مي‌گفت؟
پاسخ
علي بن ابي‌طالب عليه السلام در آغاز، بارها از مردم خواسته بود تا با او بيعت كنند و همواره مي‌فرمود: «اَنَا اَحَقُّ بِهذَا الاَمر مِن غَيري»[2]؛ «من براي امر خلافت از هركس ديگر شايسته‌تر هستم» و به ابوبكر مي‌فرمود: «من براي خلافت از تو شايسته‌ترم، تو بايد با من بيعت كني» و... .
اما وقتي آنها حاضر نشدند خلافت را به علي عليه السلام واگذار نمايند، آن حضرت نيز به دلايلي شدت عمل به خرج نداد. اگر علي عليه السلام در ابتداي مسئله (پس از رحلت رسول خدا صلي الله عليه و آله ) خلافت را به دست مي‌گرفت، مردم را به همان راه و روشي هدايت مي‌كرد كه رسول خدا صلي الله عليه و آله پيش گرفته بود، در نتيجه مشكلات بسياري براي جامعه مسلمانان رخ نمي‌داد. اما پس از رسول خدا صلي الله عليه و آله ، در دوران حكومت خلفاي سه‌گانه تغييرات گوناگوني در فرهنگ دولت‌مردان و بعضي مردم عادي، در حوزه‌هاي فكري، اخلاقي، اقتصادي، مديريتي و... واقع شده بود. نه علي عليه السلام مي‌پذيرفت كه با وضع موجود كنار بيايد و همان‌گونه خلافت كند كه پيشينيان خلافت مي‌كردند و نه كساني كه 25 سال با اين روش خو گرفته بودند، حاضر مي‌شدند از اين روش دست بردارند؛ به‌خصوص كساني كه در سايه حكومت‌هاي قبلي به نان و نوايي رسيده بودند. از‌اين‌رو، فرمود: «دعونى والتمسوا غيرى» و با پيش‌بيني حوادث آينده بيان داشت:
فَانّا مُستَقبِلونَ اَمراً لَهُ وُجوهٌ وَ اَلوانٌ لاتَقومُ لَهُ القُلوبُ وَلا تَثبُتُ عَلَيهِ العُقولُ...[3]
ما حوادثي پيش رو داريم كه چهره‌هاي گوناگون و رنگ‌هاي مختلف دارد [و مردم از آن حوادث به فتنه خواهند افتاد. در اثر اين فتنه‌ها،] قلب‌هاي مردم در اين بيعت ثابت نخواهد ماند و عقـل‌ها راه درست پيدا نخواهند كرد. ـ در سايه حكومت‌هاي پيشين ـ ابرهاي تاريك، افق حقيقت را پوشانده‌اند و راه مستقيم حق ناشناخته و پنهان مانده است. آگاه باشيد، اگر من دعوت شما را بپذيرم بر اساس آنچه مي‌دانم با شما رفتار خواهم كرد و به سخنان اين و آن و ملامت سرزنش‌كنندگان گوش نخواهم داد... .
در حالي‌كه ايشان در ابتداي مسئله خلافت پس از پيامبر صلي الله عليه و آله مي‌فرمود: «من از همه شما بر خلافت شايسته‌ترم و با شما بيعت نمي‌كنم، بلكه شما بايد با من بيعت كنيد».[4]
وقتي اين دو سخن علي عليه السلام را كنار هم قرار مي‌دهيم، پي مي‌بريم كه دليل كناره‌گيري ابتدايي علي عليه السلام از خلافت پس از عثمان، تغييراتي است كه در دوران حكومت 25 ساله روي داده است.