معنای خلیفه در حدیث «اثنی‌عشر خلیفه»
شیعیان برای اثبات امامت امامان دوازده‌گانه، به حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله استدلال می‌کنند که فرمود: «دوازده خلیفه خواهند بود که همه از قریش هستند» و در بعضی روایت‌ها با تعبیر «امیر» آمده است. به شیع
شيعيان براي اثبات امامت امامان دوازده‌گانه، به حديثي از پيامبر صلي الله عليه و آله استدلال مي‌كنند كه فرمود: «دوازده خليفه خواهند بود كه همه از قريش هستند» و در بعضي روايت‌ها با تعبير «امير» آمده است.
به شيعه مي‌گوييم كه در اين احاديث، تعبير امير و خليفه آمده است، در حالي كه جز علي و حسن[ عليهما السلام ]، امامان ديگر شيعه به خلافت نرسيدند.
پاسخ
1. «خليفه» به‌معناي جانشين است نه حاكم؛ جانشين مي‌تواند حاكم باشد يا نباشد.
رسول خدا صلي الله عليه و آله از علما هم به «خلفائي» تعبير كرده است؛ در حالي كه علما جز در مواردي نادر حاكم نيستند. امير نيز در فرمايش پيامبر صلي الله عليه و آله به‌معناي امير حقيقي است؛ چه قدرت اجرايي داشته باشد چه نداشته باشد؛ چه مردم از او اطاعت كنند چه نكنند.
خداوند در بحث امر به معروف و نهي از منكر مي‌فرمايد: (تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ...)؛ «امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنيد». (آل عمران: 110)
آيا مي‌توانيد ادعا كنيد فقط آنها كه حاكم هستند امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنند نه ديگران؟
همچنين خداوند مي‌فرمايد: (وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ)؛ «خانواده خود را به نماز فرمان ده». (طه: 1 عليها السلام 2)
آيا بايد شخص حاكم باشد تا اين وظيفه را انجام دهد؟ آيا همه آمران به معروف حاكم هم هستند؟ آيا همه آنها قدرت اجرايي دارند؟ آيا تمام مردم از آنها اطاعت مي‌كنند؟ بي‌ترديد چنين نيست. پس الزامي ندارد «امير» كه در روايت‌ها آمده است، ناگزير به‌معناي حاكم باشد.
رسول خدا صلي الله عليه و آله در فرمايشات متعدد، امامان را از نسل علي عليه السلام معرفي كرد:
مَنْ أحَبَّ اَنْ يَركبَ سَفينةَ النَّجاةِ وَ يَتَمَسَّك بِالْعُروَةِ الْوثْقى وَ يَعتصمَ بِحبلِ الله الْمتينِ فَلْيوُالِ عَلياً وَ لْيأتمَّ بِالهُداةِ مِنْ وُلده.[1]
هركس دوست دارد، بركشتي نجات سوار شود و به دستگيره‌اي مطمئن چنگ زند و به ريسمان خدا دست آويزد، پس در ولايت علي قرار گيرد و از فرزندان او هدايت جويد.
همچنين رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
هركس دوست دارد همانند من زندگي كند و همانند من از دنيا رود و در بهشتي كه پروردگار من آن را به وجود آورده است، ساكن شود، پس از من، پيرو علي بن ابي‌طالب عليه السلام شود و پس از او، پيرو جانشين او گردد و به اهل بيت من اقتدا كند؛ زيرا آنها از گِل ـ جنس ـ من خلق شده‌اند و علم و فهم من به آنها داده شده است. پس واي به حال كسي از امت من كه منكر فضايل آنها باشند و اطاعت خود را از آنها قطع كرده باشند كه در اين صورت، به شفاعت من نخواهد رسيد.[2]
اهل سنت امامت دوازده امام شيعه را نپذيرفتند، امّا با گذشت چهارده قرن هنوز نتوانسته‌اند دوازده خليفه‌اي كه رسول خدا صلي الله عليه و آله به آن تصريح كرده‌اند را مشخص كنند. حال، اين روايت رسول خدا صلي الله عليه و آله كه «جانشينان من دوازده نفراند» چه سودي به حال اهل سنت دارد؟