تبرک نجستن صحابه به آثار پیامبر(صلی الله علیه و آله)
از صحابه نقل نشده است که یکی از آنها به مکان‌هایی که پیامبر(صلی الله علیه و آله) با آنها تماس داشته یا جاهایی که در آنها نماز خوانده، تبــرک می‌جسته است؛ با وجودی که آنها حریص‌ترین افراد امت در تبــرک جستن به پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)
از صحابه نقل نشده است كه يكي از آنها به مكانهايي كه پيامبر(صلي الله عليه و آله) با آنها تماس داشته يا جاهايي كه در آنها نماز خوانده، تبــرك ميجسته است؛ با وجودي كه آنها حريصترين افراد امت در تبــرك جستن به پيامبر خدا(صلي الله عليه و آله) بودهاند و بيشترين محبت را به وي داشته و در صدد تعظيم آن بزرگوار و پيروي از سنتهاي او بودهاند.[1]
پاسخ:
به يقين اصحاب و تابعين، به محل حضور و نماز خواندن و محل نشستن آن حضرت توجه داشته و تبرك ميجستند كه برخي از آنها در مباحث پيشگفته بيان شد. علاوه بر آن شواهد و قرائن متعدد ديگري نيز بر اين ادعا وجود دارد:
ابن عبدالبر مينويسد:
كَانَ كَثِير الإتباع لآثار رَسُول اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ... وَكَانَ يتقدم فِي المواقف بعرفة وغيرها إِلَى المواضع التي كَانَ النَّبِيّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وقف بها، فكان ذَلِكَ يعز على الحَجَّاج.[2]
عبدالله بن عمر، بسيار به دنبال آثار رسول خدا(صلي الله عليه و آله) بود... او در عرفه و منا و مشعرالحرام و جاهاي ديگر، به دنبال اين بود كه در همان جاهايي كه پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله) وقوف داشته است، وقوف كند و اين كار براي حجاج پذيرفتني نبود.
ابناثير مينويسد:
وكان كَثِير الأتباع لآثار رَسُول اللَه صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حتَّى إنه ينزل منازله، ويصلي فِي كل مكان صلى فِيهِ، وحتى إن النَّبِيّ صَلَّى اللَهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نزل تحت شجرة، فكان ابْنُ عُمَر يتعاهدها بالماء لئلا تيبس.[3]
عبدالله بن عمر براي پيروي از آثار و اعمال رسول خدا(صلي الله عليه و آله)بسيار تلاش ميكرد. او در تمام منزلگاه هايي كه رسول خدا(صلي الله عليه و آله)در آنها فرود آمده بود، فرود ميآمد و در هر جايي كه آن حضرت(صلي الله عليه و آله) در آن نماز خوانده بود، نماز ميخواند و حتي اگر پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله)در زير درختي فرود آمده بود، ابن عمر فرود ميآمد و آن را آبياري ميكرد تا خشك نشود.
و از نافع نقل شده است:
عَنْ نَافِعٍ، قَالَ: «كَانَ ابْنُ عُمَرَ يُنِيخُ بِالْبَطْحَاءِ الَّتِي بِذِي الحُلَيْفَةِ، الَّتِي كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُنِيخُ بِهَا، وَيُصَلِّي بِهَا».[4]
عبدالله بن عمر در همان جايي كه رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در ذيالحليفه شترش را خوابانده بود، شترش را خوابانيد تا پياده شود و در جاي رسول الله(صلي الله عليه و آله) نماز بخواند.
از موسي بن عقبه روايت شده است:
سالم بن عبدالله بن عمر را ديدم كه به دنبال اماكن متبــرك ميرود و در آنها نماز ميخواند. او ميگفت كه پدرش نيز در اين مكان ها نماز به جاي ميآورد؛ زيرا ديده بود كه رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در اين مكانها نماز خوانده است. همچنين نافع از ابنعمر براي من نقل كرده است كه او در اين مكانهاي مقدس نماز ميخواند. و از سالم در مورد اين مكانها سؤال كردم؛ او در تمام موارد با نافع موافق بود، مگر اينكه در مورد محل مسجد در شَرَفُ الروحاء، با هم اختلاف داشتند.[5]
ابنحجر در شرح اين حديث مينويسد:
عُرِفَ مِنْ صَنِيع بن عُمَرَ اسْتِحْبَابُ تَتَبُّعِ آثَارِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَالتَّبَرُّكِ بِهَا وَقَدْ قَالَ الْبَغَوِيُّ مِنَ الشَّافِعِيَّةِ إِنَّ المَسَاجِدَ الَّتِي ثَبَتَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى فِيهَا لَوْ نَذَرَ أَحَدٌ الصَّلَاةَ فِي شَيْءٍ مِنْهَا تعين كَمَا تتَعَيَّن المَسَاجِد الثَّلَاثَة.[6]
از عمل ابنعمر فهميده ميشود كه جستوجوي آثار پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله) و تبــرك بدانها مستحب است. و بغوي شافعي گفته است: «اگر كسي نذر كند در جاهايي كه ثابت شده رسول خدا(صلي الله عليه و آله)در آن نماز خوانده، نماز بخواند، وفاي به اين نذر، همچون مساجد سهگانه (مكه، مدينه و مسجدالاقصي) واجب است».
ابيبرده ميگويد:
أَبِى بُرْدَةَ قَالَ قَدِمْتُ المَدِينَةَ فَلَقِيَنِى عَبْدُ اللهِ بْنُ سَلاَمٍ فَقَالَ لِى انْطَلِقْ إِلَى المَنْزِلِ فَأَسْقِيَكَ فِى قَدَحٍ شَرِبَ فِيهِ رَسُولُ اللهِ - صلى الله عليه وسلم -، وَتُصَلِّى فِى مَسْجِدٍ صَلَّى فِيهِ النَّبِىُّ - صلى الله عليه وسلم - . فَانْطَلَقْتُ مَعَهُ، فَسَقَانِى سَوِيقًا، وَأَطْعَمَنِى تَمْرًا، وَصَلَّيْتُ فِى مَسْجِدِهِ.[7]
وارد مدينه شدم و عبدالله بن سلام را ملاقات نمودم، او به من گفت: «به منزل من بيا تا از ظرفي كه رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در آن آب آشاميده، به تو آب دهم و نيز در مكاني كه رسول خدا در آن مكان نماز خوانده، نماز بهجا آوري». با وي به منزلش رفتم؛ به من سويق[8] و خرما داد و در در مسجدش نماز خواندم.