اوقات مخصوص به حضرت بقیه الله (عج)

مرحوم شيخ طبرسي در نجم الثاقب اوقات خاصه متعلق به امام زمان (عج) را 8 مورد ذكر مي كند كه عبارتند از: اول شب هاي قدر، دوم روز جمعه، سوم روز عاشورا، چهارم از وقت زرد شدن آفتاب تا غروب آن در هر روز، پنجم عصر دوشنبه، ششم عصر پنجشنبه، هفتم شب و روز نيمه شعبان، هشتم روز نوروز.(نجم الثاقب، 805) در اين نوشتار درباره روزجمعه، هنگام زردي آفتاب تا غروب آفتاب هر روز، عصر روز دوشنبه و عصر روز پنج شنبه و روز عاشورا مطالبي طرح مي كنيم:
روز جمعه
روز جمعه در منابع معتبر ديني متعلق به امام عصر (اروحنا له فداه) ياد شده است. در فضيلت اين روز مطالب بسياري از طريق روايات به دست ما رسيده است. تا حدي كه از اين روز يكي از چهار عيد مسلمين نام برده اند. اعمال بسياري براي اين روز ذكر شده كه بخشي از آن در مفاتيح الجنان و مصباح المتهجد و ديگر كتب ادعيه آمده است.
طبرسي در كتاب نجم الثاقب مينويسد: روز جمعه كه از چند جهت اختصاص و تعلق دارد به امام عصر (ع) يكي آنكه ولادت با سعادت آن جناب در آن روز بود و ديگر آنكه ظهور موفور السرور آن حضرت در آن روز خواهد بود و ترقب و انتظار فرج در آن روز بيشتر از روزهاي ديگر است چنانچه در جمله از اخبار تصريح به آن شده و در زيارت مختصه به آن جناب است در روز جمعه كه عيد بودن روز جمعه و آن را يكي از عيدهاي چهارگانه شمردن در حقيقت به جهت آن روز شريف است و براي آن مؤمنان مخصوص كه با ديدن زمين پاك و پاكيزه از لوث شرك و كفر و قذرات معاصي و از وجود جبارين و ملحدين و كافرين و منافقين و ظهور كلمه حق و اعلاي دين و شرايع ايمان و شعاير مسلمين بي مزاحمت و ممانعت احدي از اعداء خداوند و اولياي او در آن روز چشم و دل ايشان روشن و منور و مسرور و خرسند خواهد شد.(نجم الثاقب، 810)
در فضيلت روز جمعه احاديث بسيار نقل شده است كه در اين بحث به چند حديث اشاره ميشود:
راوى گويد؛ امام صادق (ع) فرمودند: چون عصر پنجشنبه و شب جمعه فرا ميرسد فرشتگانى از آسمان فرود مى آيند كه قلم هاى طلا و صفحه هاى نقره به همراه دارند و در عصر پنجشنبه و شب جمعه و روز جمعه تا غروب آفتاب نمى نويسند مگر صلوات بر پيغمبر را و سفر كردن و از پى كارى رفتن در روز جمعه خوب نيست و خوب نبودنش به خاطر نماز جمعه است اما پس از خواندن نماز جائز است و مبارك.(الخصاص ج 2ص 452- 453)
ابو بصير گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع) كه ميفرمود: همانا مؤمن دعا كند و اجابت دعايش تا روز جمعه [يا روز قيامت] به تأخير افتد (أصول الكافي، ج 4، ص 245)
رسول خدا (ص) فرمودند: شب و روز جمعه 24 ساعت است و خدا در هر ساعتى ششصد هزار نفر از آتش آزاد ميفرمايد. (الخصال، ج 2، ص 451)
هاروى بن مسلم به سندهاى خود از صادق آل محمد از حضرت محمد بن عبدالله (صل الله عليه وآله وسلم) روايت كرده كه فرمود: خداى سبحان از بين روزها روز جمعه را انتخاب كرد، از بين شبها شب قدر را اختيار نمود، از بين ماهها ماه رمضان را انتخاب فرمود، از بين پيمبران مرا برگزيد، از من على (ع) را اختيار كرد و از على حسنين (عليهما السلام) را برگزيد و از آن دو بزرگوار نه امام را اختيار كرد كه نهمين آنان قائم آنها است، قائم (ع) است كه ظاهر و باطن آنان خواهد بود. (اثبات الوصيه، ص 496)
رسول خدا (ص) فرمود: به راستى كه روز جمعه سر آمد روزها است و در پيشگاه الهى از روز عيد قربان و عيد ماه رمضان والاتر است پنج خصلت در آن است خداى عزّ و جلّ آدم را آن روز آفريد و در آن روز آدم را به زمين فرود آورد و در آن روز جان آدم را گرفت و در آن روز ساعتى است كه بنده در آن ساعت در خواستى از خدا نكند مگر آنكه خداوند درخواستش را به او ميدهد تا آنجا كه خواسته اش حرام نباشد و همه فرشتگان مقرب الهى و آسمانها و زمينها و بادها و كوهها و بيابانها و درياها روزها جمعه در هراسند از اينكه قيامت بر پا شود. (الخصال، ج 1، ص 351- 352)
حضرت على (ع) فرمود؛ رسول خدا (ص) فرمودند: در هر جمعه براي خانواده خود از ميوه و گوشت چيزي تحفه ببريد تا از آمدن روز جمعه شادمان گردند. (الخصال، ج2، ص449)
از اعمال روز جمعه كه تعلق به حضرت صاحب الزمان (عج) خواندن دعاي ندبه و گريستن در فراق ايشان است و همچنين خواندن زيارت روز جمعه كه در كتبي مانند مفاتيح الجنان و جمال الاسبوع نقل شده است:«السلام عليك يا حجه الله في ارضه السلام عليك يا عين الله في خلقه السلام عليك يا نور الله الذي به يهتدي المهتدون»
صلوات هاي خاصي نيز براي ظهور حضرت بقيه الله (ارواحنا له فداه) در روز پنج شنبه تا پايان روز جمعه ذكر شده است.
شيخ طوسي (رحمه الله) مي نويسد: مستحب است بعد از نماز عصر روز پنج شنبه تا آخر روز جمعه بسيار صلوات فرستادن بر پيامبر (ص) به اين گونه: «اللهم صلّ علي محمّد و عجّل فرجهم و أهلك عدوهم منَ الجنّ و الانس، من الاولينَ و الآخرين.» (صحيفه مهديه، ص204)
از جمله صلواتي كه در روز جمعه پس از نماز صبح و نماز ظهر توصيه گرديده است؛ عبارتند از: «اللَّهم صلِّ علَى محمد و آلِ محمد و عجلْ فَرَجهم لَم يمت حتَّى يدرِك الْقَائم »(سلاح المتعبد، ج 1، ص 368)
صلوات ديگري منقول است كه در روز جمعه بدين صورت بر پيامبر اكرم (ص) صلوات بفرستيد:«اللَّهم اجعلْ صلَاتَك و صلَاةَ ملَائكَتك و رسلك علَى محمد و آلِ محمد و عجلْ فَرَجهم». يا بگوييد: اللَّهم صلِّ علَى محمد و آلِ محمد و عجلْ فَرَجهم
خواندن صلوات ضراب اصفهاني در عصر جمعه. اين صلوات در مفاتيح الجنان در بخش اعمال روز و شب جمعه نقل شده است. (سيد بزرگوار علي بن طاووس (رحمه الله) مي گويد: ذكر صلواتي بر پيامبر و آل او (در عصر جمعه) كه از مولايمان حضرت مهدي (ارواحنا فداه) روايت شده است (و به قدري اهميت دارد كه) اگر تعقيب نماز عصر را به خاطر عذري ترك كردي آن را ترك مكن به دليل جرياني كه خداوند ما را بدان مطلع نمود. (صحيفه مهديه، ص 259)
عصر روز دوشنبه و عصر روز پنج شنبه
از اوقات ديگري كه متعلق به حضرت بقيه الله (عج) است عصر روز دوشنبه و عصر روز پنج شنبه ميباشد. در اين دو روز اعمال بر حضرت صاحب الزمان (عج) عرضه ميگردد.
»در آن دو وقت اعمال عباد عرض ميشود بر امام عصر (ع) چنان كه در دوره هر امامي بر آن جناب عرض ميشد و در زمان حضرت رسول (ص) بر آن جناب [عرضه مي شد.] و اخبار در اين باب بسيار است و در اغلب آن تصريح به عصر نشده ولكن در بعضي ديگر اشاره شده و موافق است به اعتبار در تفسير مجمع البيان در ذيل آيه شريفه: (وقل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المؤمنين وستردون الى عالم الغيب و الشهادة فينبئكم بما كنتم تعلمون) (سوره مباركه توبه،آيه 105)
شيخ طبرسي گفته اند كه اصحاب ما روايت كردند كه اعمال امت عرض ميشود بر پيغمبر (ص) در هر دوشنبه و پنجشنبه پس ميشناسد آنها را و همچنين عرض ميشود بر ائمه هدي (عليهم السلام) پس آنها را مي شناسند و مقصود از قول خداوند «و المومنون» ايشانند. از غرايب آنكه شيخ ابوالفتوح رازي در تفسير خود فرموده كه در اخبار آمده كه اعمال امت را در هر شب دوشنبه و پنجشنبه به رسول خدا (ص) عرض كنند و بر ائمه (عليهم السلام) و مراد به مومنان امامان معصوم باشند. (نجم الثاقب، 824)
شگفتي شيخ طبرسي از ذكر اين سخن ابوالفتوح رازي بدين دليل است كه بر مذهب تشيع نبوده است اما به عرضه اعمال بر امامان (عليهم السلام) اقرار كرده و حتي ائمه معصومين (عليهم السلام) را مورد خطاب «و المومنون» قرآن دانسته است.
هنگام زردي آفتاب تا غروب آفتاب هر روز
از اوقات ديگر متعلق به حضرت امام زمان (عج) ساعت دوازدهم روز، از هنگام زردي آفتاب تا غروب آن است.
در كتاب نجم الثاقب در اين باره چنين آمده است: «چهارم از وقت زرد شدن آفتاب تا غروب آن از هر روز بنابر تقسيمي كه علما كرده اند هر روز را از مطلع فجر تا غروب آفتاب به دوازده بخش به نحوي كه به حسب فصول فرقي نكند و هر قسمي منسوب به امامي هر يك از آن امامان مثل نگاهبان و حامي است از براي ساعت خود به مقتضاي روايات. پس ساعت اولي از براي مولاي ما علي (ع) است و شمردند تا دوازدهم كه براي مولاي ما مهدي است (صلوات الله عليه) و دعا كند انسان در هر ساعتي از آن ساعات به آنچه مخصوص اوست از دعوات چه اينكه روز كامل تابستان يا روز زمستان كوتاهترين اوقات باشد.»(نجم الثاقب، 821-820)
سيد بن طاووس (رحمه الله) در كتاب الامان آورده است: ما در كتاب خود به نام «الاسرار الموده في الساعات الليل و النهار» گفتيم كه هر ساعتي از روز ويژه امامان (عليهم السلام) است و هر ساعتي نيز دو دعا دارد. يكي را از دستخط جدم شيخ طوسي (رحمه الله) نقل كردم و ديگري را از دستخط منسوب به ابن مقله روايت نمودم. (صحيفه مهديه، ص379)
در صحيفه مهديه دو دعاي مربوط به ساعت دوازدهم روز ذكر شده است. دعاي «يا منْ تَوحد بِنَفْسه عنْ خَلْقه يا منْ غَني عنْ خَلْقه بِصنْعه...» و دعاي «اللّهم يا خالقَ السقف المرفوع... (صحيفه مهديه، ص380-384)
روز عاشورا
روز عاشورا از روزهايي است كه تعلق به حضرت امام زمان (عج) دارد. روز عاشورا كه روز سرافراز شدن حضرت حجت (عج) از جانب خداوند عزّ و جلّ به لقب قائم است. چنانچه شيخ جعفر بن محمد بن قولويه در كامل الزياره روايت كرده است از محمد بن حمران كه گفت حضرت صادق (ع) فرمود چون شد از امر حسين بن علي (عليهما السلام) آنچه شد؛ ملائكه به سوي خداوند عزوجل ناله و فرياد كردند و گفتند اي پروردگار ما با حسين برگزيده تو و پسر پيغمبر تو چنين ميكنند. فرمود: پس خداوند براي ايشان ظل قائم (ع) را واداشت و فرمود: به اين مقام مي كشم براي حسين (ع) از آنها كه بر او ظلم كردند. شيخ صدوق در علل الشرايع از ابوحمزه ثمالي روايت كرده است كه به حضرت باقر (ع) مي گويد: يا بن رسول الله، آيا همه شما قائم به حق نيستيد؟ فرمود بلي. گفتم پس چرا قائم (ع) قائم مي گويند. فرمود: چون جدم حسين (ع) كشته شد ناله كردند ملائكه به سوي خداي تعالي و گريه و زاري نمودند و گفتند:اهنا و سيدنا آيا اعراض خواهي فرمود از كسي كه بكشد برگزيده تو و پسر برگزيده و مختار از خلق تو را؟
پس خداوند وحي فرستاد به سوي ايشان كه اي ملائكه من قرار گيريد. پس قسم به عزت و جلال خود كه هر آينه البته انتقام ميكشم از ايشان هر چند بعد از زماني باشد آنگه خداي تعالي ظاهر نمود ائمه از فرزندان حسين (ع) را براي ملائكه پس ملائكه به اين مسرور شدند. پس ناگاه ديدند كه يكي از ايشان ايستاده و نماز مي كند. پس خداي عزوجل فرمود به اين ايستاده از ايشان انتقام مي گيرم.
در تفسير علي بن ابراهيم روايت است كه فرمود: أُذنَ للَّذينَ يقاتَلُونَ بِأَنَّهم ظُلموا و إِنَّ اللَّه على نَصرِهم لَقَدير (سوره مباركه حج، آيه 39) كه آن در شأن قائم (ع) نازل شده است. به درستي كه آن حضرت خروج نمايد [خون] حسين (ع) را مطالبه مي كند.
در امالي شيخ صدوق روايت شده است از حضرت صادق (ع) كه فرمود: ضربت خورد حسين بن علي (عليهما السلام) به شمشير آن گاه پيش رفت قاتل آن حضرت كه سرش را جدا كند؛ منادي از جانب رب العزه تبارك و تعالي از وسط عرش ندا كرد آگاه باشيد اي امت سرگردان ظالم بعد از پيغمبر خود خداوند موفق نكند شما را نه براي قرباني و نه فطر. آنگاه حضرت صادق (ع) فرمود: لاجرم والله موفق نمي شويد و موفق نخواهند شد هرگز تا آنكه خونخواه حسين (ع) برخيزد. يعني حضرت قائم (ع). من عرض كردم كه خداي عزّ و جلّ فرموده: (ولا تزر وازرة وزر اخرى) معني اين چيست؟ فرمود حق تعالي صادق است در جميع اقوال خود و لكن ذريه كشندگان حضرت امام حسين (ع) راضي بودند به كارهاي پدران خود و به آن فخر مي كردند و هر كسي كه راضي به كاري باشد گويا خود آن كار را كرده است و اگر مردي در مشرق كشته شود و مردي در مغرب از كشته شدن او راضي باشد هر آينه اين آن فردي كه از اين عم راضي است در نزد خداي عزوجل شريك آن كشنده باشد. به درستي كه حضرت قائم (عج) وقتي كه بيرون آيد ايشان را به سبب رضا بودن ايشان به فعل پدران خود ميكشد و در زيارت عاشورا مكرر خواسته شده است كه خداوند طلب خون سيد الشهداء (ع) را با امام ظاهر ناطق مهدي منصور از آل محمد (عليهم السلام) روزي فرمايد و مكرر ائمه و اصحاب ايشان در نثر و نظم خود را از آن مصيبت عظيمه و رزيه جليله به ظهور قائم آل محمد (عج) تسلي مي دادند. (نجم الثاقب، 815-819)
منابع 1.اصول الكافي، محمد بن يعقوب كلينى، ترجمه مصطفوى، علميه اسلاميه، تهران، 1369 ش. 2.ترجمه إثبات الوصيۀ لعلي بن أبي طالب عليه السلام، على بن حسين مسعودى، تهران، اسلاميه، 1362 ش. 3.الخصال، محمد بن علي ابن بابويه، ترجمه احمد فهرى زنجاني، تهران، علميه اسلاميه، بي تا 4.صحيفه مهديه، سيد مرتضي مجتهدي سيستاني، مترجم محمد ظريف، محمد حسين رحيميان، قم، الماس، 1386 5.مصباح المتهجد وسلاح المتعبد، محمد بن الحسن طوسى، بيروت، مؤسسۀ فقه الشيعۀ، 1411 ق. 6.نجم الثاقب، حسين طبرسي طوسي، شيراز، علميه اسلاميه، 1347