ظرفیت‌های حج در ایجاد وحدت اسلامی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، یکی از اهداف و شعارهای اصلی انقلاب اسلامی؛ «صدور انقلاب» است. حج به عنوان بزرگ ترین فریضه الهی و اجتماع مسلمانان ظرفیتی راهبردی است که می توان از آن در صدور ارزش های انقلاب اسلامی و رسیدن به هدف غایی آن که ‎ تمدن سازی اسلامی است بهره برد. مقاله پیش رو به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که چگونه می توان از ظرفیت حج در صدور انقلاب اسلامی بهره برد؟

ماهیت صدور انقلاب در کلام امام و رهبری

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ماه سال 57 فصل تازه ای در بیداری مسلمانان جهان و تحول و شکوفایی باورهای دینی ملت های جهان آغاز شد. یکی از اهداف و شعارهای اصلی انقلاب اسلامی؛ «صدور انقلاب» است. بدیهی است در منظومه فکری امام و رهبری؛ «انقلاب» به مثابه فرهنگ و ایدئولوژی اسلامی فرض شده است.

از آنجا که انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی است صدور انقلاب نیزصدور پیام و رسالت انقلاب اسلامی و انتقال ارزش‏های معنوی و الهی به گوش جهانیان است که این امر در سایه‏ زور و لشکرکشی انجام نمی‏شود بلکه جهت نیل به این هدف باید کلیه‏ امکانات و ابزارهای پیام‌رسانی، محتوای پیام، موقعیت زمان و مکان، نیازهای مخاطبان در مناطق مختلف دنیا مورد توجه و دقت قرار گیرد. ( سالار، محمد، مقاله «انقلاب اسلامی و صدور ارزش‌های فرهنگی»، ص 23 ) بنابراین هدف از «صدور انقلاب» آنچه در عرف سیاسی به کشورهای مختلف صادر کنیم نیست.

چیستی تئوری « صدور انقلاب»

صدور انقلاب اسلامی از لحظه ورود حضرت امام (ره) به پاریس و اوج گیری نهضت مقدس مردم ایران در کانون توجهات جامعه جهانی قرار گرفت و اولین پرسش‌ها در این باب، توسط نهادهای سیاسی غرب و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی مطرح گردید.»( دولت‌آبادی، فیروز، مقاله «صدور انقلاب تمنا و تقابلی از درون و بیرون»، ص 35)

در منظومه فکری امام و رهبری، صدور انقلاب یک راهبرد دینی-ملی است بدین معنا که نقشه راه جهانشمولی اسلامی و زمینه سازی تحقق جهانی آن است.

از آنجایی که ماهیت مکتب اسلام، جهانی است و منحصر به یک ملت، نژاد و سرزمین خاص نمی‌باشد لذا انقلاب اسلامی نیز که برخاسته از دین جهان شمول اسلام است؛ آرمان‌هایی دارد که تنها محدود به یک منطقه جغرافیایی نیست ؛ همچنین؛ انقلاب اسلامی یک فرآیندی است که دائم در حال صیرورت است و این سیر تا تشکیل تمدن اسلامی، ادامه دارد. از این رو می توان پیروزی انقلاب را گام اول در فرآیند تمدن سازی اسلامی به شمار آورد؛ بدیهی است برای رسیدن به این هدف مهم صدور انقلاب ضرورتی انکار ناپذیر است.

اصلی ترین روش صدور ارزش های انقلاب نیز روش تبلیغ ایجابی-سلبی است. در این روش از طریق ایجابی تلاش می شود تا ذهن و عمل مخاطبان را در جهت خاصی هدایت شود و به لحاظ سلبی نیز به دنبال مقابله با تبلیغات منفی دشمنان علیه اسلام راستین هستیم. در این راستا اجتماعات مختلف با حضور اقشار مردمی و اندیشمندان می تواند نقش موثری در صدور انقلاب داشته باشند. در هر دو شیوه؛ حج اسلامی دارای پتانسیل بسیار مناسبی برای تبلیغ ارزش های انقلاب اسلامی است.

مبادلات علمی و نظری ؛ اعزام دانشجو و مبلغ در ایام حج یا استفاده از ابزارهای اقتصادی حمایت اقتصادی از جریان های همسو و جنبش های آزادی بخش و اسلامی در این راهبرد کارگشاست.

ظرفیت های حج در « صدور انقلاب »

اسلام از آن جهت که دین جهانشمول است و همواره دو اصل زوال ناپذیر «همگانی» و «همیشگی» بودن را گوشزد می کند باید برنامه های آن هم جهانی بوده و نمودار زنده ای از کلیت و دوام باشد، حج از شاخص ترین برنامه های جهانی اسلام است(جوادی آملی،1376؛19)

به طور کلی می توان گفت این کنگره عظیم اسلامی از موضوعات راهبردی اما مغفول در نظام جمهوری اسلامی و تمدن اسلامی است که در ساختن پنج مرحله‎ تمدن سازی که مقام معظم رهبری ترسیم کرده اند؛ نقش کلیدی دارد.

این فریضه الهی به دلیل اهمیت و تاثیرگذاری بالای آن همواره از سوی دشمنان اسلام به سمت سطحی گرایی کشانده شده است، اما با ظهور انقلاب اسلامی امام(ره) حجّ را با همه ابعاد سیاسی و اجتماعی آن تفسیر کردند.

بنابر این حج در منظومه فکری امام و رهبری و در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... دارای ظرفیت های بالقوه عظیمی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می گردد:

تحکیم وحدت میان مسلمانان

امروزه منازعات جهان، رو به افزایش نهاده و هر روز بر میزان قربانیان اختلافات داخلی، منطقه ای و بین المللی افزوده می گردد . این منازعات در میان امت مسلمین به دلیل تفرقه افکنی های غرب و دشمنی های وهابیت رو به تزاید است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و گسترش فکر آن در سراسر آفاق اسلامی، یکی از ترفندهای استکبار در مقابله با این موج همه‏گیر اسلامی این بوده است که از سویی انقلاب اسلامی ایران را یک حرکت شیعی به معنای فرقه ای آن ـ و نه اسلامی به معنای عام ـ معرفی کرده و از سوی دیگر، در ایجاد نفاق و نقار میان شیعه و سنی سعی بلیغ کنند. (پیام مقام معظم رهبری به حجاج، 26/3/70)

لذا این کنگره عظیم اسلامی ظرفیت قابل توجهی در طرح موضوع «وحدت اسلامی میان ملت های مسلمان» دارد. بدیهی است طرح موضوع وحدت میان مسلمانان به معنای عقب نشینی شیعه و سنی از اعتقادات خود نیست بلکه توجه به مشترکاتی که میان همه مذاهب و فرقه های اسلامی وجود دارد و می تواند همه مسلمانان جهان را در صف واحد قرار دهد. در این راستا تاکید بر استوارترین محورهای وحدت و برادری یعنی قرآن کریم و سیره نبوی گام مهمی در جهت تقریب مذاهب به شمار می آید.

تاکید بر منافع مشترک مسلمانان

مسئله بعدی تاکید بر منافع مشترک مسلمانان جهان است که بر این اساس می توانند به اتحاد و همدلی بیشتری برسند. در این راستا می توان با برگزاری کرسی های مباحثه میان نخبگان و علمای کشورهای مختلف در ایام حج و یا تهیه بروشور و توزیع آنها در میان کاروان کشورهای مختلف بر منافع مشترک کشورهای اسلامی تاکید کرد. قطعا تبادل نظر و تفاهم در خصوص مسائل مسلمین و تبادل آرا در حلّ مشکلات به همدلی و نزدیکی دولت ها و ملت های مسلمان می انجامد.