کتاب «فقه تبلیغ» در پژوهشکده حج تدوین شد

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی حج، یکی از مهم ترین ابعاد حج و زیارت، بعد تبلیغی آن است که برای بهره مندی بیشتر باید از ظرفیت روحانیون کاروان ها استفاده شود.

روحانیون، به عنوان مبلغ، در کنار آموزش مناسک و اماکن و اسرار به زائران، وظیفه ای فراتر دارند که ثمردهی تمامی تلاش ها در عرصه حج و زیارت، منوط به تحقق فراگیر آن است. از این رو آموزش روحانیون، در واقع آموزش با واسطه حج گزاران و زائران گرامی است که بعثه مقام معظم رهبری، این وظیفه را بر عهده داشته و با نشر کتب آموزشی و پژوهشی، و برگزاری دوره های آموزشی بدو خدمت و ضمن خدمت روحانیون کاروان ها، این امر مهم را انجام می دهد.

عرصه تبلیغ به طور کلی، و تبلیغ بین الملل به طور خاص، و تبلیغ در سفرهای زیارتی به نحو اهم، نیازمند شناخت کامل بایدها و نبایدهای فقهی تبلیغ است تا در کنار مهارت های تبلیغی، بیشترین اثر را در تحقق اهداف مدنظر شارع مقدس از تشریع وجوب حج و استحباب زیارت داشته باشد.

از این رو گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت، برای تبیین دقیق بایدها و نبایدهای فقهی (واجبات و محرمات) تبلیغ، با تأکید بر وظیفه روحانیون کاروان های زیارتی، تدوین کتابی را در این زمینه، در دستور کار خود قرار داد و این مهم به همت گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت و به قلم جناب حجة الاسلام والمسلمین «رضا عندلیبی» به سرانجام رسید.

حجت الاسلام والمسلمین عندلیبی در بخشی از کتاب فقه تبلیغ نوشته است:

شریعت مقدس اسلام، که حدود ۱۴۰۰ سال پیش نازل شده و با توجه به این الدین عند الله الإسلامه قرار است تا قیامت، یکتا دین آسمانی مورد تأیید خداوند متعال باشد، تنها به یمن تلاش صاحب این شریعت مقدس، رسول مکرم اسلام، حضرت محمد مصطفی(ص) و ائمه اطهار(ع) و علما و مبلغانی که در راه حفظ و استمرار دین، از جان و مال و آبروی خویشتن گذشتند، تاکنون باقی مانده و استمرار یافته است.

از این رو وظیفه حفظ دین، که بزرگ ترین وظیفه هر مسلمانی است، بیشتر بر دوش مبلغان راستینی بوده است که عمر خود را برای تبلیغ دین در جای جای این جهان پهناور صرف کردند و نتیجه آن، گسترش اسلام در تمام نقاط جهان، از دورترین نقطه در استرالیا و شرق آسیا، تا آمریکای شمالی و جنوبی بوده است.

وی تأکید کرده است: طلاب و روحانیون، که به عنوان سربازان امام زمان در حوزه های علمیه تربیت می شوند، به این نکته توجه دارند که مهمترین وظیفه شان، مطابق آیه ش ریفه «لیتفقهوا فی الدین ولینذروا قومهم إذا رجعوا إلیهم» تبلیغ دین است. اما آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته، بایدها و نبایدهای فقهی این فریضه مهم و وظیفه خطیر، یعنی تبلیغ است، چراکه یادگیری ضرورت هایی همچون انواع تبلیغ، شیوه های تبلیغ، ابزارهای تبلیغ، روش بیان و امثال آن، بدون دانستن واجبات و محرمات تبلیغ، قطعا نتیجه لازم را در پی نخواهد داشت.

تلاش نویسنده در این تحقیق، بررسی فقهی بایدها و نبایدهای تبلیغ بوده است و از آنجا که تبلیغ در محیط های گوناگونی انجام می گیرد، تأکید بر مسائل مرتبط با یکی از مهم ترین ظرفیت های تبلیغی، یعنی تبلیغ در عرصه کاروان های حج و عمره بوده است. اما مباحث مطرح شده قطعا در تبلیغ داخلی و بین الملل نیز می تواند استفاده شود.

در فصل این کتاب، بررسی مفاهیم کاربردی تحقیق، همچون فقه، تبلیغ و حکم، و اشاره به کلیاتی در مورد اهمیت تبلیغ، شیوه ها و ابزارهای آن، ویژگی های مبلغ موفق، فرصت کاروان های حج و زیارت در تبلیغ، رابطه تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر، نقش و جایگاه عناوین ثانویه، عرف و سیره، تسامح در ادله سنن و نقش و وظیفه حکومت اسلامی در تبلیغ، مطرح شده است.

بایدهای اولی تبلیغ، از قبیل بیان حقایق دینی، لزوم داشتن علم و یقین در بیان حقایق دینی، تصحیح مطالب اشتباه، نقش قصد قربت در تبلیغ و لزوم مبارزه با خرافات و بدعت ها در گفتار اول از فصل دوم آمده است و نبایدهایی از قبیل کتمان حقایق دینی، ذکر مطالب بدون استناد، اسناد روایات ضعیف به اهل بیت قابل استفاده از وسیله باطل برای رسیدن به حق، تبلیغ در مقابل مزد مالی، سخنان و رفتارهای توهین آمیز نسبت به ادیان و مذاهب دیگر و رفتار سکولار در تبلیغ، در گفتار دوم این فصل، به عنوان نبایدهای اولی تبلیغ مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل سوم کتاب، که به بایدها و نبایدهای ثانوی تبلیغ اختصاص دارد، همچون فصل دوم، در دو گفتار پی ریزی شده است. در گفتار اول، بایدهایی از قبیل رعایت تقیه، مصلحت سنجی، تعظیم شعائر در تبلیغ و رعایت قوانین کشور متبوع و توجه به شرایط مخاطبان، مطرح گشته و نبایدهایی همچون طرح مطالب اختلاف انگیز، وهن مذهب و بهانه دادن به دست دشمنان در گفتار دوم از این فصل مورد تحلیل و بررسی دقیق فقهی قرار گرفته است.

در پایان، منشور تبلیغ، که مورد تأیید مراجع عظام تبلیغ قرار گرفته، به عنوان مرام نامه ای برای همه مبلغان تهیه شده، که قطعا می تواند بهترین راهکار عملی برای فرهنگ سازی در عرصه تبلیغ باشد.

گفتنی است، یکی از بخش های اصلی پایگاه اطلاع رسانی حج، قسمت کتابخانه تخصصی حج و زیارت است که در این بخش متن کامل بیش از هزار عنوان کتاب به صورت رایگان برای علاقه مندان بارگذاری شده است.