پاسخ به سوالات فقهی در خصوص حج تمتع:
استطاعت در حج
بنابر فتوای فقها استطاعت انجام حج، با داشتن چهار امر «استطاعت مالى» ، «استطاعت بدنى»،«استطاعت زمانى» و «استطاعت طریقى» به وجود مى‌آید.
هرگاه برای فردی شرایط استطاعت و توانایی پدید آید، حج واجب خواهد شد و باید به نیت حج واجب یا «حجة الاسلام» آن را بجا آورد. خداوند متعال در آیه 97 سوره مبارکه آل عمران درباره حج می فرماید: فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِناً وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ.
گفتنی است، بنابر فتوای فقها استطاعت انجام حج، با داشتن چهار امر به وجود مى‌آید:
یک. مخارج حج (رفت و برگشت و مخارج دیگر) ؛ داشتن ضروریات زندگى، مانند خانه مسکونى، وسیله سوارى، لوازم منزل، پوشاک، ابزار و سایر نیازمندى‌ها؛ «استطاعت مالى»
دو. توانایى بدنى وسلامتى براى انجام حج؛«استطاعت بدنى»
سه. باز بودن و امنیت راه؛ «استطاعت طریقى»
چهار. داشتن وقت کافى؛«استطاعت زمانى»
با توجه به آغاز ثبت نام حج تمتع سال آینده، برخی از پرسش ها و پاسخ های حج و به ویژه موضوع استطاعت در پایگاه اطلاع رسانی حج ارائه می شود. در روزهای آینده نیز پرسش های دیگری تقدیم زایران و خوانندگان این پایگاه خواهد شد.
در این بخش تعدادی از پرسش های فقهی در موضوع استطاعت تقدیم می شود:
سوال:آیا شخص مستطیع می‌تواند قبل یا بعد از فرا رسیدن نوبت، خود را از استطاعت بیندازد؟
جواب:پس از فرا رسیدن زمانى که صرف آن براى رسیدن به حج لازم است، شخص مستطیع نمى تواند خود را از استطاعت بیندازد و پیش از فرا رسیدن این زمان نیز، احتیاط واجب آن است که خود را از استطاعت خارج نسازد. (آیت‌الله خامنه‌ای)
سوال:من خانه‌اى در ملکیت خود ندارم در حالیکه مردم در سطح من و یا پایین‌تر از سطح من خانه شخصى دارند. آیا مى‌توانم با پول موجودم که به مقدار حجّ مى‌باشد خانه بخرم و حجّ رفتن را به تأخیر بیندازم؟
جواب:اگر خانه ندارید و نیاز دارید مستطیع نیستید. (آیت‌الله خامنه‌ای)
سوال:مادر من مدت 5 سال است که واجب الحج شده است ولى به علت خوف از تنهای اش و به امید اینکه سال بعد پدرم با ایشان بتوانند به سفر حج بروند اقدام به رفتن به سفر حج را به تاخیر انداخته اند . حال با توجه به اینکه پدرم هم به علت داشتن مشکلاتش نمى تواند فعلا با ایشان به این سفر مبارک بروند . آیا مادرم باید براى رفتن به حج اقدام کنند یا خیر ؟
جواب:حضور همسر در حج زن شرط نیست و اگر استطاعت دارد باید حج را بجا آورد . (آیت‌الله سیستانی)
سوال:جوان مجردی است که اخیراً مستطیع شده است واما به فکر ازدواج می باشد و اگر حج بگزارد ازدواج او عقب می افتد، کدامیک را مقدم بدارد؟
جواب:حج برود و ازدواج را تأخیر بیندازد مگر آنکه تأخیر ازدواج برای او دشوار بوده و زحمت فوق العاده داشته باشد که عادتاً تحمل ناپذیر است، در این صورت ازدواج رامقدم بدارد و خدا داناست. (آیت‌الله سیستانی)
سوال:اگر شخصی استطاعت مالی و جانی برای انجام حج واجب داشته باشد اما به خاطر شرکت در یک آزمون بسیار مهم (مثلا دکترا ) می تواند حج رفتن خود را یک سال به تعویق اندازد ؟
جواب:اگر عدم شرکت در آزمون موجب مشقت و حرج است حج در آن سال بر وی واجب نیست . (آیت‌الله سیستانی)
سوال:کسی که نوبت او قانوناً مربوط به سال‌های بعد میشود، آیا می‌تواند به نحوی نوبت خود را جلو بیندازد؟ و درصورتی‌که چنین کرد، حج او چه صورتی دارد؟
جواب:اگر به طرق متعارف و مشروع بتواند اقدام نماید، اقدام واجب و حج او صحیح است. (آیت الله صافی گلپایگانی)
سوال:جابجایی نوبت حج به خاطر مواجه شدن با مشکلات زندگى مواجه شده و نمى تواند اداى دین واجب خود را بنماید با رضایت خودش آمادگى پیدا کرده سهمیه رفتن به حج تمتع خود را به دیگران بدهد و سهمیه حج تمتع دیگرى که پس از دو سال دیگر مى‌باشد با رضایت طرفین جابجا نمایند آیا اشکال شرعى دارد یا خیر؟
جواب:در فرض مذکور که رفتن به حج براى شما فعلاً مشقت دارد جابجا نمودن آن اشکال ندارد. (آیت‌الله نوری همدانی)
