مروری بر مقالات فصلنامه فرهنگ زیارت در پله سی و پنجم

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی حج، فصلنامه اجتماعی، سیاسی و تاریخی فرهنگ زیارت به پله سی و پنجم رسید که در این شماره نیز شاهد مقالاتی با عناوین متنوع هستیم.

در ادامه به ارائه خلاصه ای از شماره 35 این فصلنامه می پردازیم.

آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی، فقیه جامع و حاضر در پیاده روی اربعین

حجت الاسلام عبدالرحیم اباذری اقدام به نوشتن این مقاله کرده و در بخشی از آن یادآور شده است: آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی، فرزند فرهیخته حضرت امام خمینی، یکی از چهره های علمی و برجسته حوزه علمیه قم و نجف است که شخصیتی چند بعدی دارد و گاهی دارای ویژگی های متضاد است و این برجستگی ها او را در جایگاهی بس ارزشمند و منحصر به فردی قرار داده و در میان هم کسوتان و هم در سان خویش ممتاز کرده است.

او در کنار درس و بحث علمی، در نهضت اسلامی ایران به رهبری والد خویش حضوری متعهدانه داشت و گاهی در اوضاع دشوار، جای خالی پدر را پر می کرد و حقیقتا مطابق فرمایش حضرت امام امید آینده اسلام بود و رحلتش از الطاف خفیه الهی که انقلاب را در مرحله ای سرنوشت ساز قرار داد و به پیروزی رسانید.

در این مقاله علاوه بر شخصیت علمی و اخلاقی، به پیاده روی مستمر ایشان در ایام زیارتی امام حسین (ع) پرداخته شده است.

رهیافتی به آداب و تاریخ زیارت امام حسین در قرن گذشته با تکیه بر خاطرات آیت الله نجفی قوچانی

این مقاله نوشته حجت الاسلام محمدسعید نجاتی است که پس از مقدمه ای کوتاه در باره زندگی آقانجفی قوچانی، در دو رهیافت تربیتی و تاریخی گزارش هایی به پیاده روی در سفرهای زیارتی آیت الله نجفی قوچانی  پرداخته است..

در رهیافت تربیتی مواردی چون نیت سفر، توجه به توشه و مخارج سفر، انتخاب همسفر همشأن و مناسب، توجه به نکات امنیتی، توقف کوتاه در کربلا، توسلات مرتبط با زیارت، استقامت در زیارت کربلا با وجود مشکلات فراوان، خدمت به زوار و بردباری در سختی های مسیر بررسی می شود و در رهیافت تاریخی به مواردی چون مسیر سفرهای زیارتی از اصفهان به کربلا و در عراق، بین کربلا و نجف، چرخه مالی و رونق اقتصادی ناشی از رفت و آمد طلاب، امکانات و آبادی مسیر زیارت عتبات، سختیهای سفر به عتبات و بررسی می شوند.

دستاوردهای اخلاقی پیاده روی اربعین (با رویکردی بر اخلاق حسینی)

این مقاله به قلم آقای حافظ نجفی است؛ وی در این مقاله بیان کرده است: اربعین حسینی نقطه عطفی در تاریخ اسلام بعد از واقعه عاشوراست. توصیه ائمه به زیارت اربعین امام حسین(ع) سبب شده است که شیعیان در طول تاریخ، به زیارت امام حسین(ع) در این روز مبادرت کنند که غالبا به صورت پیاده روی بوده است.

در این مقاله برخی از آثار در این مقاله ابتدا به برخی از فضایل اخلاقی امام حسین (ع) اشاره شده و سپس تأثیر پذیری اخلاقی شرکت در راهپیمایی اربعین بررسی می شود. در بعد فردی و اجتماعی نیز بررسی راهپیمایان از اسوه اخلاق و فضیلت، حضرت امام حسین(ع) گردیده است.

در این مقاله روشن شده امام حسین(ع) به دلیل دارا بودن عالی ترین فضیلتهای اخلاقی و رفتاری، سرمشق همه حق طلبان و آزادی خواهان جهان است و راهپیمایان اربعین با هدف تداوم خط عزت آفرین و ستم سوز حسینی در این مراسم شرکت می کنند.

حضور در راهپیمایی اربعین، گذشته از دستاوردهای معنوی و پاداش اخروی در آگاهی بخشی و اصلاح اخلاق فردی و اجتماعی شرکت کنندگان در این مراسم بسیار موثر است.

جلوه هایی از جامعه مهدوی در مراسم زیارت اربعین

این مقاله را آقای حسین ترکاشوند تدوین کرده است که در بخشی از آن می خوانیم: در روایات متعدد برای دوران ظهور و حکومت جهانی امام مهدی(عج) ویژگی های منحصر به فرد و خاصی بیان شده است که وعده الهی و زندگی آرمانی و الهی بشر در آن تحقق خواهد یافت.

در مراسم زیارت اربعین سیدالشهداء که در این سالها با شکوهی وصف ناپذیر در حال برگزاری است، برخی از ویژگی های آن جامعه آرمانی جلوه گر است؛ ویژگی هایی همانند عدم دلبستگی به مسائل مادی، تقویت روح استغنا و بی نیازی در انسان ها، یاری رساندن به یکدیگر بدون چشم داشت، گسترش مهربانی و همدلی و از بین رفتن دشمنی و کدورت، و اهتمام و توجه به نماز و ادای تکالیف.

کارکردهای سیاسی – اجتماعی و فرهنگی اربعین حسینی

این اثر نیز به قلم دکتر سید محمود سامانی پژوهشگر پژوهشکده حج و زیارت به نتیجه رسیده است.

در بخشی از این مقاله تأکید شده است:اجتماع میلیونی در اربعین حسینی به عنوان یکی از آیین های دینی که به صورت جمعی و توأم با احساس و دارای هدف برگزار می شود، نقشها، ظرفیتها، مؤلفه ها و کارکردهای مختلفی دارد و آن را می توان از زوایای مختلفی بررسی کرد. یکی از این زوایا، بحث نقشها و کارکردهای سیاسی و اجتماعی اربعین است.

اقتدار آفرینی، وحدت و انسجام بخشی از کارکردهای سیاسی، و هویت بخشی و تقویت روح جمعی از مؤلفه ها و کارکردهای اجتماعی است.

در این مقاله که در پاسخ به پرسش «کار کردهای سیاسی - اجتماعی و فرهنگی اربعین کدام اند؟» سامان یافته است، به تفکیک در این سه محور از منتظر اندیشوران معاصر ایرانی بیان خواهد شد. شناخت این کار کردها، آشنایی با ظرفیت عظیم اربعین را، به عنوان حرکتی الهی، در پی خواهد داشت و به بهره گیری مطلوب از آن منجر خواهد شد.

درسهایی سعادت بخش از قیام امام حسین(ع) برای زائران اربعین

آقای مجتبی حیدری اقدام به تهیه و تدوین و تکمیل این اثر نموده و در بخشی از آن تأکید کرده است: زیارت اربعین امام حسین(ع) در روایات رسیده از ائمه معصومین(ع) مورد توصیه قرار گرفته است. از سوی دیگر، زیارت امام حسین(ع) می تواند حاوی درس های مهمی برای زندگی انسانها و سعادت ابدی آنان باشد.

بر این اساس، برخی از درس های زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین را می توان در این موارد مورد توجه قرار داد:

۱. حرکت در مسیر قرب خداوند و س عادت واقعی؛

۲. عمل برای آخرت؛

۳. مأمور بودن ما به تکلیف نه نتیجه؛

۴. بی اعتنا نبودن به وضعیت جامعه؛

۵. فرار نکردن از زیر بار وظیفه به دلیل سختی آن؛

۶. نهراسیدن از افراد و ساز و برگ دشمنان؛

۷. نگران نشدن از کمی افراد خودی در طی مسیر حق.

تأملی در روایات مقایسه زیارت کربلا با حج و عمره

این مقاله نیز به قلم حجت الاسلام جواد جعفری پژوهشگر حج و زیارت تدوین شده است.

در بخشی از این مقاله می خوانیم: زیارت مزار مطهر امامان می به ویژه امام حسین(ع) در فرهنگ شیعی جایگاه بسیار مهمی دارد. روایات فراوانی اهمیت زیارت را بیان کرده است. در برخی از این روایات، زیارت امامان معصوم به ویژه امام حسین(ع) با حج و عمره مقایسه، و برتری خیره کننده زیارت بر حج و عمره بیان شده است.

بدفهمی چنین روایاتی گاهی مایه انتقاد و تعرض به شیعه شده است، از این رو در نوشته حاضر ابتدا برخی از روایاتی که به این برتری اشاره کرده است بیان شده و در ادامه با بیان شش تأمل سعی شده است تا این بدفهمی اصلاح گردد.

ابتدا دلیل تفاوت در مراتب ثواب به تفاوت در شناخت زائر و اوضاع پیرامونی وی تفسیر شده است و در ادامه گفته شده است که مقایسه زیارت با حج و عمره به معنای برتری مستحب پر واجب نیست و مقایسه میان دو عمل مستحب صورت گرفته است؛ در دو عمل مستحب نیز مقایسه به لحاظ خاصیت عمل است، نه خود عمل و آن خاصیت مهم که در زیارت است، همان ترویج و تقویت امامت و رهبری جامعه به دست ولی الهی است.

در پایان تذکر داده شده است که بیان ثوابهای شگفت آور زیارت در مقایسه با حج و عمره به معنای روی گردان کردن مردم از حج و عمره نیست؛ بلکه ترغیب آنان به حضور هر چه بیشتر در حرم های امامان و به ویژه امام حسین(ع) است.

یادآور می شود، کتابخانه تخصصی - دیجیتالی حج و زیارت با بیش از یک هزار و صد اثر به صورت آنلاین در اختیار عموم کاربران و پژوهشگران است.