تاکید بر حفظ احترام به زائران خانه خدا در مناسک حج

از تفسیر آیه دوم سوره مائده چنین بر می آید: کسانى که قداست شعائر الهى را مى ‏شکنند و به بدى ‏ها کمک مى ‏کنند، باید خود را براى عقاب شدید الهى آماده کنند.

 قرآن کریم در موضوع حج، تقریبا به همه مباحث و مسایل مرتبط به آن پرداخته و از مجموع یکصد و چهارده سوره، در بیست و پنج سوره به اجمال یا تفصیل به مسایل حج اشاره کرده و از شش هزار و دویست و سی و شش آیه قرآن، بیش از یکصد و بیست آیه به عنوان «آیات الحج» لقب گرفته است. پایگاه اطلاع‌رسانی حج برای آگاهی از مقام رفیع حج در قرآن و جایگاه بلند و عظیم حاجیان در این کتاب آسمانی، به ارائه نکات ناب و پیام‌های زیبای آیات بیان‌گر احکام و تشریع‌گر مناسک حج براساس تفسیر نور حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی پرداخته است که به صورت روزانه تفسیر یک آیه تقدیم مخاطبان می‌شود.


سوره مائده – آیه ۲ ؛ «یَأیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُحِلُّواْ شَعَئِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَ لَاالْهَدْىَ وَلَا الْقَلَئِدَ وَلَا ءَآمِّینَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ رَّبِّهِمْ وَرِضْوَ ناً وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ وَلَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَانُ قَوْمٍ أَن صَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُواْ وَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى‏ وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدوَ نِ وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ‏».


ترجمه               


اى کسانى که ایمان آورده ‏اید! حرمت شعائر الهى، و ماه حرام، و قربانى حج و حیواناتى که براى حج علامت‏گذارى شده ‏اند و راهیان خانه خدا، که فضل و خشنودى پروردگارشان را مى‏ طلبند نشکنید، و هرگاه از احرام بیرون آمدید (و اعمال عمره را به پایان رساندید) مى ‏توانید شکار کنید. و دشمنى با گروهى که شما را از مسجدالحرام بازداشتند، شما را به بى‏ عدالتى و تجاوز وادار نکند. و در انجام نیکى‏ ها و دورى از ناپاکى ‏ها یکدیگر را یارى دهید، و هرگز در گناه و ستم، به هم یارى نرسانید، و از خداوند پروا کنید، که همانا خداوند، سخت کیفر است.


 


نکته‌ها   


«هَدْى»، حیوان بى‏ نشانى است که براى قربانى در حج هدیه مى‏ شود، و «قلائِد» حیواناتى هستند که پیش از مراسم حج، با آویختن چیزى به گردن آنها یا داغ زدن، علامت‏دار مى‏ شوند تا در مناسک حج، قربانى شوند.


خداوند در ابتداى این آیه، احترام به همه شعائر را واجب و هتک حرمت آنها را حرام کرده است، اما در میان شعائر، چند مورد را به ویژه ذکر کرده است از جمله: چهار ماه رجب، ذیقعده، ذیحجّه و محرّم که جنگ در آنها حرام است و ماه ذیحجّه که حج در آن انجام مى‏ شود، هَدْى که قربانى بى‏ نشان است و قلائد که قربانى نشان‏دار است.


در سال ششم هجرى، مسلمانان با طىّ هشتاد فرسخ راه از مدینه به مکّه آمده بودند تا حج بگذارند، ولى کافران مانع شدند و صلح حدیبیه پیش آمد. اکنون که مکّه فتح شده، نباید دست به تجاوز بزنند. «صدّوکم عن المسجد الحرام»


اگر تحصیل علم یک «بِرّ» است، زمینه ‏هاى آن چون: تأمین مدرسه، کتاب، کتابخانه، آزمایشگاه، وسیله نقلیّه و استاد و... همه «تعاون بر بِرّ» است.


در آیه 177 سوره‏ى بقره، مواردى از «برّ» را بیان کرده است: «لکن البرّ مَن آمن باللّه والیوم الاخر و الملائکة والکتاب والنبیّین وآتى المال على حبّه ذوى القُربى‏ والیتامى و... واولئک هم المتّقون» برّ، ایمان به خدا و قیامت و فرشتگان و کتاب آسمانى و انبیا و رسیدگى به محرومان جامعه و پایبندى به قراردادها و صبر در کارهاست.


در روایات بسیارى به تعاون بر نیکى‏ ها و یارى رساندن به مظلومان ومحرومان، سفارش شده و از کمک و یارى به ستمگران نهى شده است و ما در اینجا چند حدیث را براى تبرّک ذکر مى‏ کنیم:


* امام صادق‏ علیه السلام فرمود: هر کس براى یارى رساندن به دیگران گامى بردارد، پاداش مجاهد و رزمنده دارد. [وسائل، ج 8، ص 602]


* تا زمانى که انسان در فکر یارى رساندن به مردم است خداوند او را یارى مى‏ کند. [وسائل، ج‏8، ص 586]


* یارى کردن مسلمان، از یک ماه روزه‏ ى مستحبّى واعتکاف بهتر است. [وسائل، ج‏11، ص‏345]


* هر کس ظالمى را یارى کند خودش نیز ظالم است. [وسائل، ج‏11، ص 345]


* حتّى در ساختن مسجد، ظالم را یارى نکنید. [وسائل، ج‏12، ص‏130]


 


پیام ها               


1- خداوند از مؤمنان، انتظار ویژه‏ اى دارد. «یا ایّها الّذین آمنوا لاتحلّوا...»


2- احترام گذاردن به شعائر الهى، وظیفه ‏ى اهل ایمان است. «یا ایّها الّذین آمنوا لاتحلّوا شعائر اللّه»


3- هتک حرمت و قداست شعائرالهى، حرام است. «لاتحلّوا شعائر اللّه»


4- همه‏ ى زمان‏ها یکسان نیستند. برخى روزها مثل ایّام ‏اللّه و برخى ماه‌ها مثل ماهِ حرام، احترام ویژه ‏اى دارند. «ولا الشّهرالحرام»


5 - حیوانى هم که در مسیر هدف الهى قرار گیرد، احترام دارد. «و لا الهَدى و لاالقلائد»


6- راهیان خانه ‏ى خدا باید مورد احترام قرار گیرند. «ولا آمّین البیت الحرام»


(هر برنامه ‏اى که به احترام وامنیّت زائران خانه خدا ضربه بزند حرام است، خواه در سفر حج باشد یا عمره.)


7- هدف اصلى در حج، زیارت کعبه است. «آمّین البیت»


8 - حج و عمره، راهى براى تحصیل دنیا وآخرت است. «یبتغون فضلاً من ربّهم و رضواناً»


9- سراغ سود حلال رفتن یک ارزش است. قرآن، فضل پروردگار را که همان سودِ کسب و کار است، در کنار رضوان و قرب الهى قرار داده است. «یبتغون فضلاً من ربّهم ورضواناً»


10- هر نوع فعّالیّت اقتصادى و تجارى در مکّه، براى کشورهاى اسلامى آزاد است. «یبتغون فضلاً من ربّهم»


11- بهره ‏ه اى مادّى، تفضّل الهى به انسان و از شئون ربوبیّت اوست. «فضلاً من ربّهم»


12- دشمنى ‏هاى دیگران در یک زمان، مجوّز ظلم و تجاوز ما در زمانى دیگر نمى ‏شود. «ولا یجرمنّکم... ان تعتدوا»


13- بى‏ عدالتى وتجاوز از حدّ، حرام است حتّى نسبت به دشمنان. «شنئان قوم... أن‏تعتدوا» (در انتقام نیز عدالت را رعایت کنید.)


14- احساسات دینى، بهانه ‏ى ظلم نشود. «صدّوکم عن‏المسجد الحرام ان تعتدوا»


15- وفاى به پیمان‏ ها وحفظ حرمت و قداست شعائر الهى نیاز به همیارى و تعاون دارد. «لاتحلّوا شعائراللّه... و تعاونوا»


16- چشم‏ پوشى از خطاى دیگران، یکى از راه‏هاى تعاون بر نیکى است. «لایجرمنّکم... تعاونوا»


17- حکومت و جامعه‏ ى اسلامى، باید در صحنه‏ ى بین ‏المللى، از مظلوم و کارهاى خیر حمایت و ظالم و بدى‏ ها را محکوم کند. «تعاونوا على البرّ و التّقوى و لاتعاونوا على الاثم و العدوان»


18- براى رشد همه جانبه‏ ى فضایل باید زمینه‏ ها را آماده ساخت و در راه رسیدن به آن هدف، تعاون داشت. «تعاونوا على البرّ»


19- به جاى حمایت از قبیله، منطقه، نژاد و زبان، باید از «حقّ» حمایت کرد و به «بِرّ» یارى رساند. «تعاونوا على البرّ»


20- در جامعه ى اسلامى، نیکوکار تنها نیست و ستمگر یاور ندارد. «تعاونوا على البرّ... ولاتعاونوا على الاثم والعدوان»


21- کسانى که قداست شعائر الهى را مى ‏شکنند و به بدى‏ ها کمک مى کنند، باید خود را براى عقاب شدید الهى آماده کنند. «واتّقوا اللّه انّ اللّه شدید العقاب»




نظرات کاربران