مسجدالحرام، منطقهاى بین‌المللى است
امام صادق (ع) فرمود: هر کس غیر خدا را در مسجدالحرام پرستش کند یا غیر اولیاى خدا را متولّى آن مکان مقدّس بگیرد پس او دچار ظلم و الحاد شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، قرآن کریم در موضوع حج، تقریبا به همه مباحث و مسایل مرتبط به آن پرداخته و از مجموع یکصد و چهارده سوره، در بیست و پنج سوره به اجمال یا تفصیل به مسایل حج اشاره کرده و از شش هزار و دویست و سی و شش آیه قرآن، بیش از یکصد و بیست آیه به عنوان «آیات الحج» لقب گرفته است.
پایگاه اطلاع‌رسانی حج برای آگاهی از مقام رفیع حج در قرآن و جایگاه بلند و عظیم حاجیان در این کتاب آسمانی، به ارائه نکات ناب و پیام‌های زیبای آیات بیان‌گر احکام و تشریع‌گر مناسک حج براساس تفسیر نور حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی و دیگر منابع پرداخته که در این شماره، آیه 25 سوره حج مورد بررسی قرار گرفته است.
آیه
«إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ وَ یَصُدُّونَ عَن سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرامِ الَّذِى جَعَلْنَهُ لِلنَّاسِ سَوَآءً الْعَکِفُ فِیهِ وَالْبَادِ وَمَن یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُّذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ».
ترجمه
همانا کسانى که کفر ورزیدند و(مؤمنان را) از راه خدا و مسجدالحرامى که آن را براى همه مردم، ساکنین مکّه و یا (مسافرین) بادیه نشین مساوى قرار دادیم بازمى دارند (گرفتار قهر ما خواهند بود) و هر کس در مسجدالحرام اراده انحراف و ظلم کند، ما به او عذاب دردناک مى چشانیم.
معانی کلمات آیه
«الْمَسْجِدِ الْحَرَام»: مراد مکّه است که به سبب اهمّیّت فراوان مسجدالحرام، از مکّه بدان تعبیر شده است. «سَوَآءً»: برابر و یکسان. مفعول دوم است. «الْعَاکِفُ»: ساکن. مقیم. فاعل (سَوَآءً) می‌باشد. «الْبَادِ»: از بادیه آینده. مراد زُوّار و حجّاجی است که از اطراف و اکناف به مکّه می‌آیند. اصل آن (الْبادی) است. «بِإلْحَادٍ»: إلحاد به معنی انحراف از حد اعتدال است. مفعول‌به است و حرف (ب) در اوّل آن زائد است (نگا: مریم / ). «بِظُلْمٍ»: ستمگرانه. به سبب ظلم. «مَن یُرِدْ فِیهِ بِإلْحَادٍ بِظُلْمٍ»: هرکس در آنجا از روی ستم مرتکب کج‌روی و انحراف شود. هرکس در آنجا منحرفانه و ستمگرانه مرتکب هرگونه گناهی شود. مفعول فعل (یُرِدْ) یا محذوف است که (شَیْئاً) است، و حرف (ب) برای ملابسه می‌باشد، یا این که این حرف زائد است و إلحاد مفعول است. (بِظُلْمٍ) حال یا بدل (بِإلْحادٍ) بوده و جنبه تأکید را دارد.
نزول
«شیخ طوسى» گویند: درباره ابوسفیان و یاران او هنگامى که از عمرة حدیبیه، رسول خدا صلی الله علیه و آله جلوگیرى کرده بودند، نازل گردید. [1] [2]
نکته‌ها
امام صادق علیه السلام ذیل آیه فرمود: هر کس غیر خدا را در مسجدالحرام پرستش کند یا غیر اولیاى خدا را متولّى آن مکان مقدّس بگیرد پس او دچار ظلم و الحاد شده است. [3]
پیام ها
1- عقیده فاسد، انسان را به کردار فاسد مى کشاند. «کفروا - یَصُدّون»
2- گناهان عادّى، مقدّمه گناهان بزرگتر مى شوند. «یَصدّون عن سبیلاللّه و المسجدالحرام»
3- مراکز دینى، خارى است در چشم منحرفان. «یَصدّون عن... المسجدالحرام»
4- قوانین مکّه باید از طرف مالک حقیقى تعیین شود.«جَعلناه للنّاس سَواء...»
5 - مسجدالحرام، منطقه اى بین المللى است و همچون آسمانها و اقیانوسها حق هیچ فرد و کشور و حکومتى نیست. «سَواءٌ العاکِف فیه و الباد»
6- کیفر خداوند نسبت به منحرفان، قطعى است و هیچ کافر و ستمگرى از عذاب الهى در امان نیست. «و مَن یُرد»
7- مکانها یکسان نیستند. «و مَن یُرد فیه بالحاد...» (مسجد الحرام باید مرکز امنى براى همه باشد).
8 - حساب انحراف عمدى و آگاهانه که به قصد ظلم است، از انحراف ناآگاهانه جداست. «یَصُدّون - و مَن یُرِد» لذا اراده الحاد مجازات دارد. «نُذِقْه»
9- توهین به مقدّسات و مراکز مذهبى، استحقاق عذاب دارد. «نُذِقه من عذاب»
پانویس
1)على بن ابراهیم در تفسیر خود گوید: این آیه درباره قریش نازل شده هنگامى که مانع شده بودند که رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد مکه شود و نیز درباره این قسمت از آیه «وَ مَنْ یرِدْ فِیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ» گوید: درباره کسانى نازل شده که نسبت به امام على مرتضى علیه‌السلام ظلم نموده و آیاتى که درباره او نازل شده، انکار و الحاد بورزند و در تفسیر برهان از محمد بن یعقوب کلینى او از حسین بن محمد او از ابوحمزة نقل کند که گوید: از امام صادق علیه‌السلام درباره این قسمت از آیه «وَ مَنْ یرِدْ فِیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ» سؤال کردم. فرمود: درباره قریش نازل شده که درباره کفر خویش و نیز انکار خود درباره آیاتى که براى امام على مرتضى علیه‌السلام نازل شده بوده در خانه کعبه معاهده بسته بودند.
2) ابن ابى حاتم از مفسرین عامه در تفسیر خود از ابن عباس روایت کند که پیامبر صلی الله علیه و آله عبدالله بن انیس را با دو نفر که یکى از آن‌ها از مهاجرین و دیگرى از انصار بودند براى انجام کارى روانه داشت. اینان در بین راه به نسب خویش مى بالیدند و به یکدیگر فخر مى فروختند در این میان عبدالله بن انیس غضبناک شد و مرد انصارى را به قتل رسانید و پس از این واقعه مرتد شد و به مکه گریخت سپس این آیه نازل گردید.
3) تفسیر نورالثقلین کافى، ج 1، ص 337.
