"محرّمات احرام" از منظر مقام معظم رهبری

پایگاه اطلاع رسانی حج در این بخش پاسخ پرسش های فقهی زایران بیت الله الحرام را مطابق فتوای رهبر معظم انقلاب درباره "محرّمات احرام" تقدیم می نماید:

 

** آیا مرد و زن در حال احرام می‌توانند صورت خود را با حوله خشک کنند؟
این کار برای مرد مانعی ندارد و برای زنان، در صورتی که پوشاندن صورت بر آن اطلاق نشود اشکال ندارد و در غیر این صورت جایز نیست و در هر حال پوشاندن صورت کفاره ندارد.

** خشک کردن صورت با حوله برای زن چه حکمی دارد؟
ج: اگر حوله را بر روی همه صورت بیندازد، اشکال دارد و در غیر این صورت مانع ندارد.

** خشک کردن سر با حوله و امثال آن برای مرد چه حکمی دارد؟
اشکال ندارد، مگر در صورتی که حوله را بر روی تمام سر بیندازد و سر را با آن خشک کند.

** آیا مُحرم می‌تواند تمام یا بعض سر را زیر آب کند؟
جایز نیست تمام سر را زیر آب کند، ولی حرمت آن نسبت به بعض سر معلوم نیست.

** کفاره پوشاندن سر چیست؟ و آیا بعض سر حکم تمام سر را دارد؟
بنابر احتیاط یک گوسفند قربانی کند و بعض سر حکم تمام سر را ندارد، مگر در صورتی که عرفاً بر آن صدق کند که سر را پوشانیده است؛ مثل این که کلاه کوچکی که فقط قسمت وسط سر را می پوشاند بر سر بگذارد.

** کسی که حسّ بویایی ندارد یا به علت زکام و سرماخوردگی بویی را احساس نمی‌کند، استعمال طیب و عطر زدن به بدن و لباس و گرفتن بینی از بوی بد بر او حرام است یا نه؟
استعمال طیب در هر صورت جایز نیست اگرچه بوی آن به مشامش نرسد؛ و در گرفتن بینی حکم سایر مُحرمین را دارد.

**‌حکم تکرّر استعمال طیب در یک وقت یا اوقات متعدّد بدون تخلّل کفاره چیست؟
تکرّر استعمال طیب در یک زمان تا حدّی که عرفاً آن را یک‌بار استعمال کردن بدانند، کفّاره را متعدّد نمی کند و در غیر آن علی الظاهر باید کفّاره را به تعداد استعمال، تکرار کند و عدم تخلّل کفاره تأثیری ندارد.

** آیا مفاخره در حال احرام مطلقاً حرام است یا در صورتی که مستلزم اهانت به دیگران باشد؟
فخرفروشی در حال احرام حرام است هرچند متضمّن اهانت و دشنام به دیگران نباشد.

حکم بستن دستمال به سر جهت سر درد چیست؟
اشکال ندارد.

** آیا برای کسی که خودش مُحرم نیست جایز است چیزی روی سر مرد مُحرمی بیندازد، مثلاً مُحرمی که خوابیده پتو را روی سر او بیندازد و چنانچه خودش مُحرم باشد، چه حکمی دارد؟
بر مُحرم پوشاندن سر خودش حرام است، خواه خودش بپوشاند یا به دیگری دستور دهد که سر او را بپوشاند، ولی پوشاندن سر دیگری ولو مُحرم باشد از محرّمات احرام نیست.

** اگر مرد مُحرم به غیرمُحرم بگوید وقتی که خواب رفتم، پتو را روی سرم بینداز چه حکمی دارد؟ و بر فرض که او هم به این درخواست عمل کند کفّاره واجب می‌شود یا نه و بر فرض وجوب، کفّاره بر عهده چه کسی است؟
مُحرم مجاز به چنین درخواستی از دیگری نیست، و اگر آن شخص به درخواست مُحرم عمل کند، ثبوت کفّاره معلوم نیست، و در هر صورت بر آن شخصی که درخواست را انجام داده کفّاره‌ای نیست.

** آیا پناه گرفتن از باران در حال حرکت در شب برای مُحرم (به مثل چتر یا ماشین مسقّف) جایز است؟
به احتیاط واجب باید ترک کند، مگر آنکه بر او حرجی باشد، که در این صورت برایش جایز است، ولی باید به احتیاط واجب کفاره تظلیل (زیر سایه رفتن) را بپردازد.

** گاهی باران بصورت قطرات ریز و ضعیف (نم‌نم) می‌بارد؛ به‌گونه‌ای که بسیار کم است و بیشتر از چند دقیقه طول نمی‌کشد. آیا این از جمله مواردی است که زیر سایه‌بان رفتن برای باران جایز نیست؟
در صورتی که به‌ اندازه‌ای نباشد که بر زمین سفت جاری شود، حکمی ندارد. گرچه احتیاط آن است که به‌خاطر آنچه عرفاً به آن باران می‌گویند ـ گرچه به مقداری نباشد که بر زمین جاری شود ـ زیر سایه‌بان نروند.

** آیا در صورت تکرّر پوشاندن سر کفاره نیز تکرار می‌شود؟
احتیاط تکرّر کفّاره در صورت تکرّر ستر است مطلقاً.

** اگر مُحرم با زن خود ملاعبه کند و منی خارج شود، کفاره آن چیست؟
کفاره ملاعبه منتهی به اِمناء یک شتر است.

** آیا در وجوب کفاره بوسیدن فرقی بین با شهوت و بدون شهوت می‌باشد و آیا خروج منی نیز شرط است؟
کفاره بوسیدن همسر اگر با شهوت باشد، شتر است و اگر بدون شهوت باشد گوسفند و ظاهراً بوسیدن غیر همسر مانند مادر و فرزند حرام نیست و کفاره هم ندارد.

** چنانچه بعد از وقوفین و قبل از اتمام طواف نساء حاجی جماع کند، حکمش چیست؟
اگر ما بین مشعر و اتمام طواف نساء آمیزش جنسی شود حجّ صحیح است و فقط باید کفاره بدهد، ولی اگر پس از طواف نساء باشد کفاره هم ندارد. در باب حکم اثنای طواف نساء و این‌که آیا عبور از نصف در حکم تمام طواف است یا عبور از شَوط پنجم، میان فقها بحث است که محل ابتلاء نیست.

** در منطقه خلیج فارس مرسوم است که زنان صورت‌شان را می‌پوشانند؛ به این صورت که با تکّه پارچه‌ای جدا از چادر که «پوشیه» نامیده می‌شود، صورت را می‌پوشانند.
الف. حکم پوشاندن صورت با آن در حال احرام چیست؟
ب. آیا در صورتی که پوشیه به چادر دوخته شده باشد و قسمتی از چادر محسوب شود، حکمش فرق می‌کند؟
ج. اگر برای زن جایز باشد در حال احرام با چادر یا پوشیه صورتش را بپوشاند، آیا واجب است آن را از صورت دور کند و از برخورد آن به صورت جلوگیری کند؟
د. اگر چادر را به‌گونه‌ای درست کند که تکّه‌ای اضافی از همان پارچه بدون دوختن به آن متصل باشد، آیا جایز است این قسمت اضافی را جلوی صورتش آویزان کند؟
ج: جایز نیست زن در حال احرام صورتش را بپوشاند،چه با چادر باشد چه با پوشیه و فرقی ندارد که پوشیه به چادر دوخته شده باشد یا از آن جدا باشد؛ و نیز پوشاندن صورت با تکّه پارچه‌ای از جنس خود چادر ـ چه متّصل به آن باشد و چه جدای از آن ـ جایز نیست.
بله، زنان می‌توانند چادر، پوشیه، مقنعه یا هر لباس دیگری را از سر خود آویزان کنند، به‌گونه‌ای که قسمتی از پیشانی و صورت را تا محاذات بالای بینی بپوشاند. ولی احوط آن است که نگذارند این پوشش به صورت برخورد کند.

** آیا استفاده از گوشی تلفن ثابت و همراه به‌صورت معمولی، پوشاندن گوش شمرده می‌شود که با این کار پوشاندن سر ـ که در حال احرام ممنوع است ـ محسوب شود؟ حکم گوشی کوچکی(هدست و مانند آن) که با تلفن همراه استفاده می‌شود چیست؟
استفاده از تلفن همراه یا گوشی تلفن ثابت یا گوشی تلفن همراه در حال احرام اشکال ندارد.

** کسی که به توصیه پزشکی از هوای سرد یا مانند آن مجبور است در حال احرام، سر یا گوش را بپوشاند چه حکمی دارد؟ آیا باید کفّاره بدهد؟
اضطرار فقط حکم تکلیفی ـ یعنی حرمت پوشاندن سر ـ را برمی‌دارد؛ امّا در مواردی که پوشاندن سر کفّاره دارد، با اضطرار به پوشاندن آن، کفّاره ساقط نمی‌شود.

** به نظر شما محدوده شب بنا بر جایز بودن سایه بر سر گرفتن (تظلیل) در شب، چه مقدار است؟ آیا از غروب آفتاب تا طلوع فجر است یا تا طلوع خورشید؟
مقدار شب در رابطه با حکم سایه بر سر گرفتن، تا طلوع خورشید است.

** اگر مکلّفی در حال احرام در منتهی‌الیه سمت چپ جاده که خط سریع السیر در جادّه‌های ماست و یا در خط وسط با خودرویی سقف‌دار حرکت می‌کند و در حال حرکت باران ببارد و به‌خاطر خطر حوادث رانندگی نتواند توقف کند و رفتن به خطی که توقّف در آن ممکن است به مدّت زمانی نیاز دارد که باعث می‌شود از باران سایه بر سر بگیرد، آیا حرکت در این مدّت که بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشد تا به منتهی‌الیه سمت راست برسد؛ موجب کفّاره می‌شود؟
اگر تا زمان توقّف خودرو، سایه بر سر گرفتن از باران در مورد این فرد صدق کند، کفّاره بر او واجب می‌شود؛ و کفّاره با اضطرار به سایه بر سر گرفتن از باران ساقط نمی‌شود؛ هرچند در مثل این مورد بعید نیست که سایه بر سر گرفتن اختیاری صدق نکند.

** استفاده از ماسک‌هایی که جهت جلوگیری از تنفس هوای آلوده به دهن می‌زنند و بند آن را پشت سر می‌اندازند، که بخش کوچکی از سر را می‌پوشاند، برای مردان و زنان مُحرم چه حکمی دارد؟
استفاده از ماسک برای زنان اگر در حدّ متعارف باشد، مانعی ندارد و انداختن بند آن بر سر برای مردان جایز است.