مدارا کردن با مردم یک نیمه ایمان است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، در باب اهمیت رفق و مدارا با مردمان همین بس که پیامبر اعظم(ص) فرمودند: «سه خصلت است که هر کس نداشته باشد هیچ یک از اعمالش کامل نیست، تقوایی که وی را از نافرمانی خدا باز دارد، اخلاقی که با آن با مردم مدارا کند، حلمی که جهالت شخصی نادان را با آن ردّ نماید.» البته سخنان حضرت تنها در این کلام ختم نشده و مکرر در این موضوع تأکید فراوان داشته‌اند، ضمن اینکه سایر ائمه هدی(ع) در این تقویت این خصلت نیکو نیز احادیثی بیان کرده‌اند که به آن اشاره خواهد شد.

 

فرمان خدا در مدارا کردن با خلق
قال رسوالله(ص): «أمَرَنی رَبّی بِمُداراةِ النّاسِ کَما أمَرَنی بِأداءِ الفَرائضِ».
پیامبر اعظم(ص): پروردگارم، همان‌گونه که مرا به انجام واجبات فرمان داده، به مدارا کردن با مردم نیز فرمان داده است.
قال رسول‌الله(ص): «مُداراةُ النّاسِ نِصفُ الإیمانِ، و الرِّفقُ بِهِم نِصفُ العَیشِ». 
پیامبر اعظم (ص): مدارا کردن با مردم نصف ایمان است و نرمى و مهربانى کردن با آنان نصف زندگى است.
قال رسول الله(ص): «ثَلاثٌ مَن لَم یَکُن فِیه لِمَ یَتِمَّ لَهُ عَمَلٌ: وَرَعٌ یَحجُزُهُ عَن مَعاصِی اللّه ِ، و خُلُقٌ یُدارِی بِهِ النّاسَ، و حِلْمٌ یَرُدُّ بِهِ جَهلَ الجاهِل».
پیامبر اعظم (ص): سه چیز است که هرکس نداشته باشد، هیچ عملى از او تمام و کامل نیست: پاکدامنى و ورعى که او را از نافرمانى خدا بازدارد و خویى که به سبب آن با مردم مدارا کند و بردبارى و حلمى که به وسیله آن رفتار جاهلانه نادان را دفع کند.
قال رسول‌ الله(ص): «إنَّ الأنبِیاءَ إنّما فَضَّلَهُمُ اللّه ُ عَلى خَلْقِهِ بِشِدَّةِ مُداراتِهِم لِأعداءِ دِینِ اللّه ِ و حُسنِ تَقِیَّتِهِم لِأجلِ إخوانِهِم فی اللّه».
پیامبر اعظم (ص): خداوند از این رو پیامبران را بر دیگر مردمان برترى داد که با دشمنان دین خدا بسیار با مدارا رفتار مى‌کردند و براى حفظ برادران هم‌کیش خود، نیکو تقیه مى‌کردند.

 

مدارا در کلام امیر المومنین(ع)
قال الامام علی(ع): «المُداراةُ أحمَدُ الخِلال». 
امام على(ع): مدارا کردن، پسندیده‌ترین خصلت است.
قال الامام علی(ع):«ثَمَرَةُ العَقلِ مُداراةُ النّاسِ». 
امام على (ع): میوه خرد، مدارا کردن با مردم است. 
قال الامام علی(ع): «لَیسَ الحَکیمُ مَن لَم یُدارِ مَن لا یَجِدُ بُدّاً مِن مُداراتِهِ»
امام على(ع): فرزانه نیست آن که مدارا نکند با کسى که چاره‌اى جز مدارا کردن با او نیست.
قال الامام علی(ع): «عُنوانُ العَقلِ مُداراةُ النّاسِ». 
امام‌على (ع): امام على(ع): مدارا کردن با مردم، سر لوحه خِرد است.
قال الامام علی(ع): «مُداراةُ الرِّجالِ مِن أفضَلِ الأعمال».
امام على (ع): امام على(ع): مدارا کردن با مردمان، از بهترین کارهاست.
قال الامام علی(ع):«رَأسُ الحِکمَةِ مُداراةُ النّاسِ» 
امام على (ع): مدارا کردن با مردم، سرآمد حکمت است.

 

تعریف عقل از منظر کریم اهل بیت(ع) 
قال الامام الحسن(ع) عِندَ ما سُئلَ عن العَقلِ «التَّجَرُّعُ لِلغُصَّةِ، و مُداهَنَةُ الأعداءِ امام حسن (ع)» در پاسخ به این سؤال که: عقل چیست؟ فرمود: جام اندوه را جرعه جرعه نوشیدن و سازش و نرمى با دشمنان.

 

راز خداوند در تورات
قال الامام الباقر(ع):
«فِی التَّوراةِ مَکْتوبٌ فیما ناجَى اللّه ُ عزّ و جلّ بِه موسَى بنَ عِمرانَ علیه السلام: یا موسى، اُکتُمْ مَکتومَ سِرّی فی سَریرَتِکَ، و أظهِرْ فی عَلانِیَتِکَ المُداراةَ عَنّی لِعَدُوّی و عَدُوِّکَ مِن خَلْقی، و لا تَستَسِبَّ لی عِندَهُم بِإظهارِ مَکتومِ سِرّی فَتُشرِکَ عَدُوَّکَ و عَدُوّی فی سَبّی.»
امام باقر(ع): از جمله نجواهاى خداوند عزّ و جلّ با موسى بن عمران که در تورات نوشته شده است [این است که]: اى موسى! رازِ پنهانِ مرا در دل خویش نهان دار و در آشکار با دشمن من و دشمن خودت مدارا کن و با فاش کردن رازِ نهان من، باعث ناسزاگویى آنان به من مشو، که در آن صورت در ناسزاگویى به من، با دشمن من و دشمن خودت شریک گشته‌اى.

 

کمترین ثمره مدارا با دشمن
قال الامام الصادق(ع):«جاءَ جَبرَئیلُ علیه السلام إلى النَّبیِّ صلى الله علیه و آله فَقالَ : یا مُحمَّدُ ، رَبُّکَ یُقْرِئُکَ السَّلامَ وَ یَقولُ لکَ : دارِ خَلْقِی». 
امام صادق(ع): جبرئیل نزد پیامبر (ص) آمد و گفت: اى محمّد! پروردگارت تو را سلام مى‌رساند و مى‌فرماید: با بندگانم مدارا کن.
قال الامام الصادق(ع):«إنَّ مُداراةَ أعداءِ اللّه ِ مِن أفضَلِ صَدَقَةِ المَرءِ عَلى نَفسِهِ و إخوانِهِ»
امام صادق (ع): مدارا کردن با دشمنان خدا از بهترینِ صدقه‌هایى است که انسان براى خود و برادرانش مى‌دهد.
قال الامام الصادق(ع) فی قوله تعالی:«وَ قولُوا لِلنَّاسِ حُسْنا» «أی للنّاسِ کُلِّهِم مُؤمِنِهِم و مُخالِفِهِم، أمَّا المُؤمِنونَ فَیَبسُطُ لَهُم وَجهَهُ و أمَّا المُخالِفونَ فَیُکَلِّمُهُم بالمُداراةِ لاِجتِذابِهِم إلى الإیمانِ، فإنَّهُ بِأیسَرَ مِن ذلِکَ یَکُفُّ شُرورَهُم عَن نَفسِهِ و عَن إخوانِهِ المُؤمِنِینَ».
امام صادق(ع) درباره آیه: «و با مردم نیک سخن گویید» فرمود: مقصود، همه مردمان اعم از مؤمن و مخالفان است. اما با مؤمنان، باید گشاده‌رو بود و اما با مخالفان باید به نرمى و مدارا سخن گفت، تا به سوى ایمان کشیده شوند و کمترین ثمرش این است که خود و برادران مؤمنش را از گزند آنان مصون مى‌دارد.

قال الامام الرضا(ع) عِندَ ما سُئلَ عَنِ العَقلِ «التَّجَرُّعُ لِلغُصَّةِ، و مُداهَنَةُ الأعداءِ و مُداراةُ الأصدِقاءِ».
امام ‌رضا(ع) در پاسخ به این سؤال که عقل چیست فرمود: جام اندوه را جرعه جرعه نوشیدن، با دشمنان مسامحه کردن و با دوستان مدارا نمودن.

منابع: 
اصول کافی جلد۲
تصنیف غررالحکم و دررالکلم
عیون الحکم و المواعظ
وسائل الشیعه