تأثیر حج بر عرفان با تکیه بر اندیشه عرفای بزرگ بررسی شد
حج از نخستین فرائض الهی است که قدمتی به درازای آفرینش دارد و طبق روایات و احادیث، نه تنها انسان، بلکه جنّ و انس و پرندگان نیز آن را به جای میآورند و آثار و برکات مادی و معنوی آن شامل همه است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، عیسی صمدی در مقاله «تأثیر حج بر عرفان با تکیه‌بر اندیشه عرفای بزرگ» نوشته است: حج از نخستین فرایض الهی است که قدمتی به درازای آفرینش دارد و طبق روایات و احادیث، نه تنها انسان، بلکه جنّ و انس و پرندگان نیز آن را به‌جای میآورند و آثار و برکات مادی و معنوی آن شامل همه است.
حج پس از اسلام از فروعات مهّم آن واقع شد که به‌شرط استطاعت بر مسلمان واجب می‌شود و همواره موردتوجه خاص مسلمانان بوده است.
از سوی دیگر، عرفان نیز به‌عنوان یک جریان مهم فکری در حیات بشر-که صبغهای طولانی به قدمت فطرت بشر داشته و از آغاز اسلام در کنار سایر فرقه‌های آن به رشد و بالندگی خود ادامه داد و از آن تأثیر گرفت- یکی از احکام مؤثر حج بود. اغلب عرفا، مکرر حج گزارده و همیشه به آن به‌عنوان فرصتی برای تهذیب، تزکیه‌ی نفس و خودسازی بیشتر و معبری جهت رسیدن به مقام قرب و فنا نگریسته‌اند.
در بخشی از این مقاله آمده است: حج به دو دلیل واضح ـ تقدم زمانی و وسعت ـ بر وجوه مختلف زندگی بشر تأثیرگذار بوده و عرفان نیز از این اثرپذیری مستثنی نبوده است. اما سؤال اینجاست که کمیت و کیفیت این تأثیرگذاری چگونه است؟ مقاله حاضر، در پی این سؤال، با نگاهی به حج از دید عرفای نامی قرون 1 تا 13 هـ ق و بهره‌گیری از آثار و گفتار ایشان در این مقوله، کوشیده میزان و چگونگی تأثیر حج بر عرفان در دوره مذکور را بررسی نماید.
یافته‌ها نشان می‌دهد عرفان از دو جهت مشخص؛ بیداری عرفا و شکل‌گیری مراحل سلوک از حج تأثیر عمده گرفته است و در سایر ابعاد، به سبب ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، یا کاملاً از اثرپذیری برکنار بوده یا مثل بُعد اجتماعی، تأثیری ضعیف و یک‌سویه گرفته است.
