با «الصحیح من سیرةالنبی الاعظم»آشنا شویم

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، آیت‌الله  سید جعفر مرتضی عاملی در عصر حاضر یکی از برجسته‌ترین سیره‌نگاران در جهان اسلام است. روش اجتهادی او در تاریخ و سیره‌نگاری، طرحی نو در حوزه‌های علمیه و همچنین در میان پژوهشگران علوم دینی درانداخت.

آثار علامه در حوزه تاریخ البته در میان دیگر شاخه‌های علوم دینی نیز تأثیرگذار بود. به طور کل به باور بسیاری از منتقدان آثار علامه سید جعفر مرتضی در دفاع از حریم تشیع و معارف قرآن و اهل بیت علیهم السلام و نیز پیراستن و تصحیح دیدگاه‌ها نسبت به حوادث و رویدادهای تاریخ اسلام جایگاه بلندی دارند.

تتبّع وسیع، ارزیابی دقیق، ریشه‌یابی هوشمندانه از حوادث و سیر آنها، تحریف زدایی و نمایاندن حقایق و واقعیت‌ها، نشان دادن دست‌های جعل و تحریف و افشای چهره‌های مزوّر و فریبگر، از ویژگی‌های برجسته آثار استاد است. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم سیره نگاری علامه مرتضی عاملی در تسلط زیاد او به منابع کهن بویژه منابع اهل سنت است. یکی از دلایلی که علامه در پاسخ به شبهات مطرح شده ــ بویژه در عصر جدید توسط سلفی‌ها ــ موفق عمل کرده همین بهره بردن از منابع مذاهب مختلف است و به همین دلیل نیز آنها نتوانسته‌اند هیچ ردیه‌ای بر آثار علامه بنویسند. علامه تعصبی به استفاده صرف از منابع شیعی ندارد و می‌توان گفت که تسلط او بر منابع اهل سنت نیز مثال زدنی است.

«الصحیح من سیرة النبی الاعظم» که در ۳۵ مجلد تألیف و منتشر شد، یکی از مشهورترین منابع تاریخی شیعی درباره پیامبر مکرم اسلام است. این کتاب پس از انتشار بلافاصله بدل به یکی از منابع مرجع فکری، تاریخی و عقیدتی در جهان اسلام شد. جامعیت این کتاب به قدری است که حضرت آیت‌الله سیستانی خطاب به علامه سیدجعفر مرتضی عاملی گفت: «لعل انتم اعلم العلماء فی‌التاریخ، فی‌الشیعه و بل فی الاسلام». این کتاب تاکنون مورد استفاده بسیاری از محققان و علاقه‌مندان در عرصه‌های فقه، تاریخ و اصول عقاید شیعه بوده است.

یکی دیگر از دیگر کتاب‌های مشهور آیت‌الله مرتضی عاملی مجموعه عظیم ۵۳ جلدی «الصحیح من سیرةالامام علی علیه السلام» است که پس از انتشار برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد. آیت‌الله مرتضی عاملی یک سیره مشهور دیگر هم نوشته‌اند که سیره حضرت سیدالشهداست. «ماساة الزهرا(س)» نیز نام کتاب دیگر اوست که همراه با سه سیره دیگر مجموعه مهمی از پاسخ به شبهات تاریخی را تشکیل می‌دهد. علامه نزدیک به ۲۵ سال را در ایران و در شهر مقدس قم اقامت داشت و در همین مدت منشأ خدمات فرهنگی شایانی هم به طلاب لبنانی قم و هم به مردم ایران شد.

کتاب «الگوی سیره پژهی و اندیشه‌های اسلامی در مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها» شامل بازنشر ۱۹ گفت‌وگوی مطبوعاتی علامه مرتضی عاملی است. کتاب در اصل ۱۷ فصل دارد که شامل ۱۷ گفت‌وگوست و بخش محلقات که در آن دو گفت‌وگوی تقریبا کوتاه از علامه منتشر شده است.

فصل نخست کتاب با عنوان «نگران کاهش جمعیت شیعیان هستم» گفت‌وگوی علامه است با نشریه «همشهری آیه» که در تیر ۱۳۹۵ منتشر شد. فصل دوم با عنوان «واقعیات تحریف شده در تاریخ اسلام» گفت‌وگو با ماهنامه «موعود» است که در خرداد ۱۳۸۶ روی دکه‌ها رفت. «امامت پژوهی» عنوان فصل سوم کتاب است. این گفت‌وگو نیز در دی ۱۳۹۱ در فصلنامه «امامت پژوهی» منتشر شده بود.

«سیره پیامبر اعظم(ص)» عنوان فصل چهارم کتاب است. این گفت‌وگو در اسفند ۱۳۸۵ در نشریه «هفت آسمان» منتشر شده بود. فصل پنجم نیز با عنوان «سیره نبوی صرفا یک حادثه نیست» شامل گفت‌وگویی است با علامه که پیشتر در نشریه «سیره پژوهی» در تاریخ ۲۳/۱۰/۲۰۰۸ منتشر شده بود. روزنامه قدس در تاریخ ۲۳ اسفندماه سال ۱۳۸۷ گفت‌وگویی با علامه را با تیتر «اسوه‌ی حسنه بودن پیامبر» منتشر کرد. بازنشر این گفت‌وگو در فصل ششم این کتاب صورت گرفته است. فصل هفتم کتاب نیز ایضا بازنشر یکی دیگر از گفت‌وگوهای روزنامه قدس با علامه مرتضی عاملی است. این گفت‌وگو با تیتر «پیامبر مظهر آزاد اندیشی» در بیست و ششم فروردین ۱۳۸۵ منتشر شده بود.

 فصل هشتم کتاب با عنوان «پیامبر آغازگر تغییر در فرهنگ جهانی» عنوان گفت‌وگویی است که موسسه فرهنگی لوح و قلم با این مورخ پرکار تاریخ اسلام و تاریخ ائمه انجام داده بود. «حاکمی عامل به تکریم شخصیت شهروندان» عنوان فصل نهم کتاب است که پیشتر در خرداد ۱۳۹۲ در پایگاه خبری ـ تحلیلی قدس آنلاین منتشر شده بود.

از فصل دهم تا هفدهم کتاب نیز شامل بازنشر گفت‌وگوهای نازلی مروت با علامه سیدجعفر مرتضی عاملی است که در رسانه‌هایی چون روزنامه قدس، پایگاه خبری قدس آنلاین و پایگاه تخصصی امام رضا(ع) منتشر شده است. عناوین این فصول به ترتیب به این شرح است: «ولایت علی(ع) روح اسلام است»، «حیات علی(ع) بقای اسلام بود»، «هنوز الف امیر را ننوشته‌ام»، «سیرةالحسین(ع) پاسخ به شبهات است»، «شیوه امام رضا(ع) راهکار مبارزه با استکبار»، «ولایتعهدی امام هشتم و تقویت جریان روشنفکری شیعه»، «امام رضا(ع) برای اثبات حقانیت اسلام هیچ گاه از «باید» استفاده نکرد» و «مشهد شهر من است».

اما همانطور که اشاره شد بخش ملحقات کتاب نیز شامل بازنشر دو گفت‌وگوی مهم است: «حوزه قم و نجف» گفت‌وگو با نشریه «مباحثات» و «مذهب ابن عربی» گفت‌وگو با«سمات». آیت الله سیدجعفر مرتضی عاملی کتابی با عنوان «ابن عربی سنیّ متعصب» نیز دارد که در ایران با عنوان «مذهب ابن عربی!؟ تأملی در اعتقادات ابن عربی» به ترجمه سید مهدی نوری منتشر شده است.

‌آیت‌الله مرتضی عاملی در این کتاب به طرق گوناگون اثبات می‌کند که محی الدین بن عربی شیعه نیست و لزومی ندارد که ما او را شیعه معرفی کنیم. مرتضی عاملی درباره این موضوع نوشته است: «بنده در آثار و تالیفات ابن عربی غور و بررسی کرده‌ام و پاره‌ای از شواهد قابل توجه بالغ بر ده‌ها و بلکه صدها مورد را دال بر اینکه او شیعه نبوده است، یافته‌ام.

همان گونه که مواردی را در آثار او یافته‌ام که بیانگر شطحیات و خطاهای آشکاری از اوست که هیچ راهی برای تاویل و توجه آنها وجود ندارد مگر اینکه خواسته باشیم از مرزهای مقبول و معقول تاویل و توجیه در گذریم که هیچ ضرورتی برای اینکار وجود ندارد، زیرا ابن عربی نه پیامبر است و نه امام معصوم و نه عقاید و مذهب فقهی او محل ابتلای ماست تا مجبور باشیم برای اثبات تشیع او به این تاویلات تکلف آمیز برای توجیه اشتباهات و خبط‌های او دست بزنیم.»

البته علامه مرتضی عاملی در این گفت‌وگو اشاره نکرده که نباید کتاب‌های ابن عربی را خواند. بلکه گفته است که بی‌خود و بی‌جهت شیعه تراش نباشیم. ابن عربی هرکه هست، ما نباید اصول اعتقادی شیعه را از او بگیریم و یا در این اصول به او استناد کنیم. همچنین به نظر می‌رسد که آیت الله عاملی این کتاب را در پاسخ به حجم عظیمی از مقالات و کتاب‌هایی که به ناگاه درباره شیعه بودن ابن عربی منتشر شد، نوشته باشد و شاید اگر آن کتاب‌ها و مقالات نبود، علامه ضرورتی نیز در تالیف این کتاب نمی‌دید.

به طور کل کتاب «الگوهای سیره پژوهی و اندیشه اسلامی در مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها» اثر جذابی است و برای کسانی که هنوز شروع به مطالعه آثار آیت‌الله سیدجعفر مرتضی عاملی نکرده‌اند، می‌تواند بسیار مفید باشد. کتاب همچنین زیر نظر فرزند این مورخ نامی جهان اسلام و مرکز نشر و ترجمه آثارش در ایران منتشر شده و مخاطبان می‌توانند از هر نظر درباره محتوای کتاب مطمئن باشند. فراموش نکنیم که علامه مرتضی عاملی از ترجمه‌های فارسی منتشر شده آثارش مانند «الصحیح من سیرةالنبی الاعظم» و «ابن عربی سنی متعصب» ناراضی بود و محتوای ترجمه‌ها را منتسب به خود نمی‌دانست.

بر طبق اخبار منتشر شده مرکز نشر و ترجمه آثار علامه محقق سیدجعفر مرتضی عاملی قرار است ترجمه دوره آثار علامه را نیز منتشر کند و تاکنون موفق شده مجلداتی از این تالیفات را نیز منتشر و به دست مخاطبان برساند. امید است که با تلاش‌های این مرکز مخاطبان فارسی زبان بتوانند هرچه سریعتر ترجمه‌های علمی و منقحی که مورد تایید علامه مرتضی عاملی نیز باشد از آثار عظیمی چون «الصحیح من سیرةالنبی الاعظم»، «الصحیح من سیرةالامام علی علیه السلام»، «ماساة الزهرا(س)» و «سیره امام حسین(ع)» را در دست داشته باشند.

منبع: خبرگزاری کتاب ایران