روضه الاحباب؛ روایت داستانی و منظوم مقتل امام حسین (ع)

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، تاریخ سرایش و سراینده کتاب «روضه الاحباب» ناشناس است، هرچند درمورد نام شاعر، کاتب و تاریخ کتابت، مطالبی در نسخه نیامده است اما در فهرست نسخه‌های خطی مجلس، کاتب نسخه، قاسم بن ابوبکر بن کرد معرفی شده است.
به نظر می‌ رسد این منظومه، اولین اثری است که درباره واقعه کربلا به زبان هورامی سروده و کتابت شده است، هرچند در مورد رسول اکرم (ص)، خاندان و اهل بیت ایشان نسخه‌های فراوانی موجود است که نشان از ارادت و علاقه مردم هورامان به این خاندان دارد.
(هورامان سرزمینی است در دو کشور ایران و عراق که میان مناطق کردنشین واقع شده‌است. هورامی‌ها در ایران در دو استان کرمانشاه و کردستان و در عراق در استان سلیمانیه حضور دارند).
نسخه خطی روضه‌الاحباب که به خط نستعلیق نوشته شده در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 13721 نگهداری می‌شود. در آغاز روضه‌الاحباب هورامی آمده که این کتاب ترجمه هورامی روضه‌الاحباب است.
داستان کلام تمام سرانسر جه روضه‌الاحباب هر چه بویکسر
منیچ کل چنی راویان کردم بعضی جه کتاب به نظم آوردم
روضه‌الاحباب هورامی یک روایت داستانی از کربلا بیان می‌کند و از شخصیت‌هایی نام می‌برد که در واقع وجود خارجی ندارند و به این ترتیب، جنبه داستانی واقعه کربلا به ویژه پس از پایان روز عاشورا بسیار پر رنگ می‌شود، یعنی جنبه داستانی و ادبی واقعه عاشورا بیشتر و روال تاریخی آن تا حدود زیادی قطع می‌شود.
این کتاب از منظر حفظ کلمات و مفاهیم قرآنی بسیار ارزنده است و مترجم موفق شده این اثر ارزشمند را از نابودی حفظ کند.
این نسخه در 100 برگ کتابت شده و 3873 بیت دارد و به طور میانگین، در هر برگ، 39 بیت کتابت شده است. نسخه با خط نستعلیق کتابت شده و به دلیل کهنگی، افتادگی و رطوبت، برخی ابیات و حتی عناوین آن، به طور کامل از بین رفته است. نسخه مذکور، مانند دیگر نسخه‌های خطی هورامی، بر خلاف متن نسخه که به زبان هورامی است، تمام عناوین را به زبان فارسی آورده است.
آغاز نسخه خطی، با ابیات زیر آغاز می‌شود:
داماد رسول شیر خداوند بند بربرگیر درجه خیبر کند
شادی دلدل سوار نه برو نه شط موجب ملعون به تیغ کرد دولت
بنا به خاطر فاطمه زهرا فرزند عزیزشان معارج سوار
بنا به خاطر ایمان حسین جانشین جای شای بوالحسین
سپس شاعر با آوردن بیت «یک رو نشته بی یزید بدبخت / به وینه ضحاک او نه بان تخت» خواننده را وارد فضای داستان می‌کند. اولین عنوان نسخه «نامه نوشتن یزید به خدمت سیدالشهدا» است.
یزید نامه‌ای برای امام حسین (ع) می‌نویسد تا با او بیعت کند و پس از عدم پذیرش نامه و پاسخ‌ندادن امام به آن، وقایع بعدی ذکر می‌شود که به طور مفصل در نسخه آمده است.
نسخه با عنوان «ناخوش افتادن حضرت زینب (س)» به پایان می‌رسد. شاعر در ابیات پایانی نسخه، پیش از سلام و صلوات بر پیامبر، در 4 بیت خطاب به خواننده کتاب می‌گوید:
عبرت بگیران جه کار یزید مالش ویران بی او گبر پلید
اینه چند وختن ای رنجه بردم دعوای کربلا به نظم آوردم
آورم به نظم من نه گورانی پی اهل اسلام تعزیه دانی
هر ایدم زانا به شعور ویم به خیرویت رحمت کرون لیم
روضه الاحباب منتشر شده توسط بنیاد پژوهش های اسلامی برگزیده رشته «ترجمه به فارسی» دومین جایزه دعبل کتاب سال عاشورا شد.
مظهر ادوای متولد 67 دانشجوی دکترای تاریخ است که ترجمه «شاهنامه هورامی»، تصحیح «جنگنامه نادر» و تصحیح «دو رساله تاریخی و ادبی هورامان (از دوران افشاریه و قاجاریه)» از گزیده آثار این نویسنده است.