آخرین تحقیقات تاریخی روایی در مورد بیت‌الاحزان در بقیع
پژوهشگر تاریخ تشیع ضمن بیان آخرین نتایج تحقیقات در مورد بیت الاحزان بقیع تصریح کرد: آنچه به عنوان بیت الاحزان در بقیع مشهور است، محل دفن فاطمه بنت اسد و قبل از آن مسجد بوده است و استناد آن به محل حزن و گریه حضرت فاطمه(س)، بنت رسول الله(ص) صحیح نیست.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، حجت‌الاسلام عمار ابوطالبی، پژوهشگر و مدرس تاریخ تشیع، در نشست «بازشناسی ماهیت تاریخی بیت‌الاحزان در بقیع» در حج و زیارت قم گفت: بقیع و موضوعات مرتبط با آن کمتر در تحقیقات پژوهشی مورد توجه بوده در حالی که آورده زیادی اعم از مباحث کلامی، اخلاقی و ... می‌تواند برای شیعیان و ایرانیان داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه خروجی تحقیقات باید آورده کاربردی داشته باشد، اظهار کرد: بنده به ضرس قاطع می‌گویم که بیت الاحزان، محل دفن فاطمه بنت اسد است؛ اینجا مسجد حضرت فاطمه (س) بوده است، زیرا از ابتدا به نام مسجد شناخته می‌شده است.
ابوطالبی تصریح کرد: مسجد یا بیت الاحزان در داخل بقیع است؛ تصور اینکه بیت‌الاحزان خارج بقیع است بدون پشتوانه علمی خاص در صد سال اخیر مطرح شده است و مبنای درستی ندارد. اینکه گفته می‌شود مکان بیت الاحزان تبدیل به ساختمان امر به معروف شده درست نیست.
وی افزود: در مدینه مساجد زیادی وجود داشته و هر قبیله‌ای برای خود مسجد داشته است؛ بنده در مقاله‌ای با ۷۰ منبع دلیل‌های متعدد آورده‌ام که مزار فاطمه بنت اسد در انتهای بقیع نیست و مورخان مدینه مانند سمهودی هم آن را قبول ندارند و اولین بار ابن‌نجار این را مطرح کرد.
ابوطالبی با بیان اینکه حدود بقیع زمان پیامبر با استفاده از گزاره‌های تاریخی مشخص شده است، اظهار کرد: ابن شبه متوفای ۲۶۲ از تعبیر مسجد نام برده، شیخ صدوق هم اولین کسی است که تصریح و تاکید دارد که در مسجد فاطمه در بقیع نماز بخوانید؛ اولین کسی که نام مسجد را برداشت و تعبیر بیت الحزن را به کار برد، ابن جبیر بوده است و بعد از آن تعابیر مختلفی به کار رفت تا قرن ۹ بیت الاحزان نامیده شد.
این پژوهشگر تصریح کرد: اگر تاریخ مدینه را بدون تعصب مذهبی بخوانیم به این نتیجه می‌رسیم که قانون نانوشته‌ای در مدینه برای محو آثار مرتبط با امام علی و شیعیان وجود داشته است؛ مسجد الحزن از ابتدا بوده ولی بزرگان مورخ در مدینه هیچ اشاره‌ای به این مسجد نداشته‌اند که اولین آنان ابن زواله(متوفای ۱۹۹) است. همچنین ابن نجار به عنوان مهمترین مورخ مدینه با وجود اینکه این مسجد بوده به آن اشاره نکرده است.آب شهری، مطری و مورخان دیگر هم هیچ اشاره‌ای نکرده اند.
ابوطالبی تصریح کرد: قدیمی‌ترین سند در مورد بیت الحزن این است که یک نویسنده شیعی (۶۹۰) شرحی بر کتابی از اهل سنت می‌نویسد و اشاره به بیت الاحزان دارد، لذا اساسا منبع قابل اتکایی در این زمینه و اینکه بیت الاحزان واقعا محل گریه و زاری حضرت فاطمه(س) باشد در دست نیست.
وی افزود: ضمن اینکه مجلسی هم گفته من روایتی را از کتابی که آن کتاب هم از سندی غیرمعتبر نقل کرده نقل می‌کنم،(روایت مربوط به گریه زیاد فاطمه و اینکه امام علی بیت الاحزان را برای فاطمه می‌سازد) بنابراین قدر متیقن آن است که بنای بیت الاحزان مسجد بوده نه اینکه محلی باشد که بعداً ساخته باشد.
وی افزود: این مکان قبل از آنکه قبر فاطمه بنت اسد شناخته شود مسجد بوده است؛ براساس منابع، این مکان محل عبادت حضرت فاطمه(س) و مسجد خانه امیرالمومنین(ع) و دار علی بوده که در اواخر حیات پیامبر ساخته شده و با بیت فاطمه(س) که کنار خانه پیامبر بود تفاوت دارد.
ابوطالبی بیان کرد: برای مدفن فاطمه(س) مطالبی بیان شده ولی اعتقاد شیعه آن است که این مکان مدفن فاطمه بنت اسد است و امام حسن(ع) را هم نزدیک به این قبر دفن کردند گرچه اهل سنت می‌گویند قبر فاطمه بنت رسول الله(ص) است.
