تاریخچه پنجره فولادی در صحن عتیق حرم امام رضا(ع)
همزمان با شیوع ویروس کرونا و کم شدن سفرها در سطح کشور به نقاط مختلف حرم مطهر رضوی سر زده و قصد داریم از طریق خواندن سطور مختلف فرشته خیال را در آن حریم امن به پرواز درآوریم.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، پنجره فولاد حرم امام رضا علیه السلام از آن دسته نقاطی است که اکثر زائران هر چقدر هم که سفرشان به مشهد کوتاه باشد ، حتما سری به آنجا می‌زنند. چرا که طی سالیان متمادی حوائج زیادی از سائلان بارگاه رضوی در این نقطه مورد اجابت واقع شده و چه بسیار بیمارانی که در کنار این پنجره فولادی توانسته‌اند شفای خود را از دستان مبارک رئوف اهل بیت علیه السلام دریافت کنند.
این پنجره فولادی در صحن انقلاب اسلامی یا صحن عتیق و درست در کنار ایوان طلای حضرت رضا علیه السلام واقع شده است. امروزه این مکان با حضور تعدادی از بیماران و دردمندان همراه است که به وسیله نخ‌هایی دخیل به پنجره فولاد بسته و در انتظار شفای بیماری خود هستند.
در زمینه شفای بیماران در کنار پنجره فولاد روایات و داستان‌های واقعی متعددی نقل شده است. برخی دیگر هم که ذوق وافری در شعر و شاعری دارند، اخذ برات سفر کربلا از امام رضا علیه السلام را به این پنجره گره زده‌اند. اما نکته‌ای که شاید شایان توجه باشد این است که لطف و مرحمت امام رضا علیه السلام به عنوان رئوف اهل بیت در سراسر عالم هستی و خاصه نقاط مختلف حرم باصفایشان جاری و ساری است و این چنین تعابیر صرفا جنبه ذوقی دارند و نه شاید سرمنشا روایی؛ البته که تاکنون کسی هم با این ذوق و سلیقه زیبا مخالفتی نداشته است.
تاریخچه پنجره فولادی در صحن عتیق
پنجره فولادی موجود در صحن انقلاب در ضلع شمالی رواق توحیدخانه و درست در دهانه صفه سمت چپ ایوان طلا که به ایوان نادری هم مشهور است، نصب شده است. اگرچه صحن انقلاب به شکل و شمایل امروزی در ابتدای قرن یازدهم هجری ساخته شده، اما برابر با گزارش منشی قمی، قبل از توسعه این صحن و حداقل در اواخر قرن دهم هجری، پنجره‌ای فولادی در حدود مکان فعلی آن وجود داشته است.
تاریخ حرم نشان می‌دهد که در اسناد عصر پادشاهان صفوی هم از «پنجره فولاد» نام برده شده است. همچنین در وقف نامه مادر یکی از شاهان افشار نیز در دو جا به « پنجره مبارکه فولادی» در صحن مقدس، یا همان صحن عتیق، اشاره شده است.
علت نصب پنجره فولادی چه بوده است؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد پنجره فولادی امروزه محل بیان حوائج زوار خدمت امام رضا علیه السلام است و بسیاری از حاجت‌مندان با بستن پارچه و قفل‌هایی به نوعی دخیل درگاه حضرت و دست به دامن امام رضا علیه السلام می‌شوند.
اما در گذشته‌های دور آن‌طور که نقل شده و پیش از شکل گیری شمای فعلی صحن انقلاب چنین پنجره‌ای البته در اندازه‌های کوچکتر در این مکان نصب شده تا افرادی که به هر دلیل نمی‌توانند پای ضریح مبارک حضرت حاضر شوند از دور و از جایگاهی مشرف به مضجع نورانی با حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام نجوا کرده و زیارت‌نامه بخوانند.
مرمت و تعویض پنجره قدیمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی
پنجره قدیمی و برنزی که ظاهرا از زمان نادرشاه در مکان یادشده نصب شده بوده است، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به علت آنکه بسیار ساییده شده بود و مشکلاتی برای زائران ایجاد می‌کرد تعویض شد و پنجره امروزی در این مکان نصب شد. پنجره قدیمی هم به موزه آستان قدس رضوی رفته و اکنون برای زائران قابل مشاهده است.
مشخصات و ابعاد پنجره فولاد
بر خلاف نام مشهور پنجره که فولادی خوانده می‌شود؛ جنس پنجره موجود در صحن انقلاب اسلامی آلیاژی از برنج است که با آبکاری طلا همراه است.
پنجره فعلی ارتفاعی ۴۱/۴ متری دارد و عرض آن ۵۵/۴ متر است. متن و حواشی این پنجره فاقد تزیین است و از تکرار مربع‌های ساده‌ای که قطرهای آن به هم متصل‌اند، تشکیل شده است. دور تا دور پنجره با استفاده از کاشی و نقوش ختایی تزیین شده است.
