تاریخچه «مدارس علمیه» در جوار امام رضا(ع)
همزمان با شیوع ویروس کرونا و کم شدن سفرها در سطح کشور به نقاط مختلف حرم مطهر رضوی سر زده و قصد داریم از طریق خواندن سطور مختلف فرشته خیال را در آن حریم امن به پرواز درآوریم.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، هنگام گشت و گذار و زیارت در حرم شریف امام رضا علیه السلام زوار با مدارسی برخورد می‌کنند که روزگاری محل درس و بحث طلاب گوناگونی بوده و امروز برنامه‌های مختلفی در آن دایر است. بسیاری جلب معماری این مدارس می‌شوند اما کمتر اطلاعاتی درباره آنها دارند. در این مطلب به معرفی دو مدرسه «پریزاد» و «دو در» پرداخته خواهد شد.
مدرسه پریزاد
مدرسۀ پریزاد از بناهای قرن نهم و آثار باستانی عهد تیموریان است. این بنای تاریخی در جنوب غربی حرم مطهر و شمال غربی مسجد جامع گوهرشاد قرار دارد و همزمان با اتمام ساخت این مسجد در ۸۲۳ هجری قمری ساخته شده است.
بانی مدرسه بانو پریزاد، ندیمۀ گوهرشاد خانم است و آنچنان‌که از وقفنامۀ مدرسه برمی‌آید، از نوادگان خواجه ربیع بن خثیم از زهاد و عرفای سدۀ اول هجری و مدفون در شمال مشهد بوده است.
مدرسۀ پریزاد همانند دیگر مدارس دورۀ تیموری، بنایی چهار ایوانی است که در ۲ طبقه و ۲۲ حجره، ۳۰۰مترمربع مساحت دارد.
این مدرسه، تاکنون چندین بار مرمت و تعمیر اساسی شده؛ ولی هیچگاه سازۀ اصلی آن تغییر نکرده است. از آن جمله، تعمیراتی است که در زمان شاه سلیمان صفوی، در ۱۰۹۱ هجری قمری، توسط نجف قلی خان بیگلربیگی، صورت گرفته و کتیبۀ سردر ورودی مدرسه، گواه این موضوع است.
این تصویر مربوط به سال ۱۳۴۸ از مدرسه پریزاد است
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۶۸ به همت آستان قدس رضوی، مدرسه با همان الگو و طرح سنتی بازسازی شد. هم اکنون از این مدرسه به عنوان مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی استفاده می‌شود. خدمات این مرکز عبارتند از: پاسخگویی به مسائل شرعی به صورت حضوری و تلفنی، مشاورۀ اعتقادی، حلقه‌های معرفت و حرم‌شناسی.
مدرسه دو در (دارالقرآن)
مدرسۀ دو در، در جنوب غربی حرم مطهر و در ضلع شمال شرقی صحن جمهوری اسلامی، رو به روی مدرسۀ پریزاد واقع است. این مدرسه، یادگار دورۀ تیموریان در عصر شاهرخ میرزای گورکانی است و با پیروی از معماری بناهای چهار ایوانی این دوره، از زیباترین و اصیل ترین نمونه‌های معماری عصر تیموری به شمار می‌آید.
نام اصلی این مدرسه، مدرسۀ یوسفیه بوده که بعدها به مدرسۀ دو در معروف شده است. بانی مدرسه، امیریوسف خواجه بهادر، ملقب به غیاث الدین، از امرای خراسان است که در سال ۸۴۶ هجری قمری از دنیا رفته است. او در سال ۸۴۳ ق، مدرسۀ دو در را بنا نهاد و آرامگاه‌اش هم اکنون در زیر گنبد جنوبی آن قرار دارد.
این بنای تاریخی در زمینی با وسعت ۵۰۰ مترمربع ساخته شده است و دو طبقه و ۳۲ حجره دارد که درحال حاضر، با عنوان دارالقرآن الکریم، به منظور فعالیت‌های متنوع قرآنی بهره برداری می‌شود.
