استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است بعثه مقام معظم رهبری در گپ بعثه مقام معظم رهبری در سروش بعثه مقام معظم رهبری در بله
استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است

استاد دانشگاه تهران: خیرخواهی مطلق خدا برای بشر، در دنیا محال است

استاد دانشگاه تهران و رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه با بیان اینکه بسیاری از ملحدان وجود شر را به معنای نفی خدا می‌دانند، به این شبهه پاسخ داد و تأکید کرد: این افراد ابتدا تعریف خود از خیرخواهی خدا را به متفکران ادیان توحیدی و به ویژه مسلمین نسبت می‌دهند و از آن نتیجه می‌گیرند که وجود شر نشان‌دهنده نبود خداست.

حجت‌الاسلام والمسلمین رضا برنجکار، رئیس انجمن کلام حوزه علمیه روز یکشنبه( ۲۴ فروردین‌) در ادامه بحث فلسفه «شرور» با بیان اینکه بشر با انتخاب خودش مشخص می‌کند که هر پدیده دارای خیر و شر اولیه و دارای خیر و شر نهایی است، گفت: اگر موضع‌گیری درستی در مواجهه با پدیده‌ها داشته باشیم، در نهایت لذت و رنج اولیه دنیوی به لذت نهایی اخروی تبدیل و برعکس اگر مواجهه درستی نکنیم، به عذاب ابدی مبتلا می‌شویم، لذا بهشت و جهنم در گرو عملکرد خود ما هست.


برنجکار با بیان اینکه رویکرد عمده در فلسفه غرب به شر، قرار دادن آن در برابر اصل خدا است، ولی در فلسفه اسلامی در برابر صفات خداست، تصریح کرد: افراد ملحد عمدتاً این سؤال را دارند که اگر خدا هست، پس چرا برای کرونا کاری نمی‌کند، ولی برخی نسبت به ائمه، اماکن مقدس و مسجد و ... مطرح و در نهایت به نبودن خدا نسبت می‌دهند.


رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه با بیان اینکه فلاسفه دین در دو گروه ملحد مانند «آنتی فلو» و «مکی» و گروه مومن مانند شلایرماخر و ... هستند، اظهار کرد: کرونا بهانه و وسیله‌ای شد تا مباحث فلسفه دین وارد اذهان عمومی و فضای مجازی شود.


شر؛ جدی‌ترین دستاویز ملحدان برای نفی خدا


استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه «پترسون» گفته مسئله شر جدی‌ترین نقد عقلانی بر اعتقاد به وجود خداست تا جایی که یکی از متفکران آلمانی آن را پناهگاه الحاد خونده است، اظهار کرد: افرادی مانند «جان مکی» تقریر کرده‌اند که اصلاً وجود شر متناقض و ناسازگار با چند صفت الهی است که اگر آن صفات نباشد، خدایی نیست؛ یعنی یا باید خدا باشد و شر نباشد، لذا وجود شر یعنی اینکه خدا نیست. برخی مانند «ادوارد بِدِن» معتقدند که وجود شرور به لحاظ عقلی با اعتقادات دینی سازگاری ندارد.


وی اضافه کرد: از دید این متفکران ملحد، ادیان معتقدند که خدا دارای سه صفت اصلی یعنی علم مطلق، قدرت مطلق و خیرخواهی است؛ لذا خدا یعنی همین سه صفت و این سه یا یکی از آن‌ها با شر سازگار نیست؛ بیان ناسازگاری آنان این است که وجود شر در عالم یا به خاطر این است که خدا علم به شر ندارد و جهل دارد و اگر خدا علم دارد، قدرت جلوگیری از آن را ندارد یا اینکه هم علم و هم قدرت دارد، ولی خیرخواه نیست، پس حتماً اگر شری هست، خدا یکی از این صفات را ندارد.


دیدگاه برخی هندوها و مسیحیان در مورد شر


برنجکار با بیان اینکه ما علم و قدرت مطلق را جزء صفات خدا می‌دانیم، افزود: برخی مانند هندوئیسم گفته‌اند ماده، زمین و جهان، خیال است و واقعیت روح و خداست، لذا شر اصلا وجود ندارد که ما این مسئله را هم نمی‌توانیم بپذیریم. مثلاً بگوئیم ویروس، توهم است؛ یا فرقه معرفت مسیحی معتقدند که شر وجود ندارد و رهبر این جریان فکری حتی با این اعتقاد مدعی درمان خود شده است.


عضو انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه در پاسخ به این شبهات اضافه کرد: ما نفی قدرت و علم مطلق الهی را قبول نداریم، لذا تمرکز بحث باید بر روی خیرخواهی خدا باشد؛ ما معتقدیم که شرور نامتناهی مقدمه خیرات نامتناهی است؛ یعنی اگر انسان در مواجهه با شرور محدود دنیوی تعامل درستی داشته باشد، وارد بهشت ابدی خواهد شد.


وی با طرح این پرسش که مراد از خیرخواهی مطلق چیست؟ افزود: خیرخواهی یعنی اینکه خداوند همیشه اراده کرده است که به انسان خیر برساند؛ اراده هم دو نوع تشریعی و تکوینی است که تشریعی همان احکام ۵گانه است و اراده تکوینی هم به معنای تحقق چیزی است، پس اگر مراد اراده تشریعی باشد، قبول داریم که خدا خیرخواه مطلق است، زیرا اراده کرده که انسان وارد بهشت شود.


خیرخواهی تشریعی تضادی با شر ندارد


برنجکار با تأکید بر اینکه خیرخواهی تشریعی خدا هیچ تنافی با شرور ندارد، گفت: خدا این شرور را ایجاد کرده تا انسان با صبر و استقامت به بهشت برود، لذا ابزار خیرخواهی خدا است. اگر مراد، خیرخواهی تکوینی باشد، یعنی خدا اراده کرده باشد که همه لذات دنیوی و اخروی به انسان برسد و هیچ اسباب درد و رنج و ناملایمات به انسان نرسد، مورد قبول بسیاری از متکلمان امامیه و معتزله نیست، البته اشاعره بحث جدایی دارند.


عضو انجمن کلام اسلامی حوزه بیان کرد: انتظار چینین خیرخواهی از خداوند ممکن نیست تحقق یابد و محال است و واجب هم نیست، یعنی اگر تحقق آن هم محال نباشد، کدام دین الهی معتقد است که خدا باید به این معنا خیرخواه باشد که انسان همه لذات ممکن را در دنیا ببرد و هیچ رنجی نداشته باشد، لذا اگر کسی چنین برداشتی از دین داشته باشد که خیرخواهی خدا به این معناست، این با شرور در تضاد قرار می‌گیرد، ولی این برداشت نادرست از خیرخواهی است.


خیرخواهی مطلق در دنیا محال است


برنجکار اضافه کرد: ما خطاب به ملحدان می‌گوییم شما این برداشت را به ما نسبت داده‌اید و خیرخواهی را این طور تفسیر کرده‌اید و بعد با آن وجود خدا را به چالش می‌کشید، در حالی که ما چنین حرفی را قبول نداریم.


وی افزود: وقتی می‌گوییم خیرخواهی مطلق در دنیا محال است، چون خداوند هر لذتی که به ما بدهد، لذت دیگری هم وجود دارد؛ اگر خدا ۲۰۰ هزار لذت بدهد، باز خیر ۲۰۰ هزار و یکم و بالاتر وجود دارد، بنابراین خیرخواهی مطق خدا وجود ندارد، پس این شبهه هم بی‌اساس است.




نظرات کاربران