روز ارتباطات و روابط عمومی گرامی باد

۲۷ اردیبهشت ماه روزی که درسطح جهانی به عنوان روز ارتباطات و جامعه اطلاعاتی نام برده می شود ، به عنوان روز روابط عمومی و ارتباطات نامگذاری شده است. این روز فرصتی است تا نقش و جایگاه روابط عمومی را بعنوان هنر هشتم مرور کنیم. بدون تردید روابط عمومی به عنوان رکن اساسی نظام ارتباطی و اطلاع رسانی نقش تعیین کننده ای در افزایش آگاهی های آحاد جامعه، فرهنگ سازی و تنویر افکار عمومی، برعهده دارد. و اکنون که اهمیت جایگاه روابط عمومی در عصر ارتباطات و در دورانی که اطلاع رسانی در همه عرصه ها پیشتاز است بر همگان آشکار شده، نمی توان نقش آن را در پیشبرد اهداف یک نهاد یا سازمان، بهبود کیفی و کمی فعالیت ها و افزایش بهره وری از امکانات و نیروی انسانی نادیده گرفت.

امروزه نقش روابط عمومی ها در کمک به تصمیم گیری های مدیریتی و استراتژیک یک سازمان نقشی قابل توجه است. نقش روابط عمومی به عنوان ابزار مدیریتی برای فعالیتهای حرفه ای، علمی و الکترونیکی، از مشخصه های جدید روابط عمومی در عصر ارتباطات است. بنابراین، از نقاط برجسته و ممتاز در مدیریت استراتژیک، تأکید بر محیط برون سازمانی و حتی جهانی است و در واقع، منظور از وظایف استراتژیک روابط عمومی، دخالت در روند تصمیم گیری سازمان است.

اهمیت جایگاه روابط عمومی در عصر ارتباطات و در دورانی که اطلاع رسانی در همه عرصه ها پیشتاز است، دوچندان شده است به گونه ای که موفقیت سازمان ها، ادارات و شرکت ها و دوامشان در عرصه ها و فعالیت های تخصصی به عملکرد روابط عمومی های آن ها وابسته است. توجه ویژه به روابط عمومی، به عنوان نهادی که می تواند به صورت نظام مند، برنامه ریزی شده و سنجیده در جهت ایجاد، حفظ و گسترش تعامل و تفاهم مدیران با کارکنان اقدام کند، بسیار حائز اهمیت است. به هرحال نگاه حاضر به روابط عمومی و جایگاه روابط عمومی در کشور با اجرایی شدن این توجهات می تواند گام های بلندی را در حرکت روبه رشد نظام ارتباطی و روابط عمومی درکشور بردارد و این حرفه و فن تخصصی را در جایگاه و مرتبه و منزلت واقعی خویش قرار دهد. در واقع می توان گفت روزملی ارتباطات و روابط عمومی می تواند نقطه عطفی را در توسعه و تحول واحدهای روابط عمومی در ایران ایجاد نماید. برای آن که روابط عمومی رشد کند و کامل شود، دست اندرکاران روابط عمومی باید نقش مشاور اخلاقی سازمان را عهده دار شوند. آن ها باید در علم اخلاق کاملا خبره و در تجزیه و تحلیل اخلاقی نیز فرهیخته باشند.

امروزه سازمان های آینده اندیش در حال پذیرفتن این عقیده هستند. رشد علم اخلاق روابط عمومی این اطمینان را حاصل خواهد کرد که می تواند با یک عملکرد مثبت به انجام وظایف اساسی خود بپردازد. اعلام روز 27 اردیبهشت ماه به عنوان «روز روابط عمومی» مسوولیت دست اندرکاران و متولیان روابط عمومی را دوچندان کرده است تا فضایی را برای اخلاقی تر شدن این حرفه فراهم آورد. حوزه روابط عمومی یک حوزه تاریخی است و به دلایل مختلف، تغییر و تحولات بسیاری را در جوامع مختلف تجربه کرده است. این حوزه برای فعالیت در شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی محیطی که در آن فعالیت می کند، تا حد زیادی تحت تاثیر فرهنگ بومی است. این حوزه کاملا ایدئولوژیک است. در واقع روابط عمومی به عنوان یک مفهوم و یک فعالیت، ارتباطی مستقیم با محیط هایی دارد که در آنها افکار عمومی بر فعالیت فعالان اجتماعی تاثیر گذار است و مسئولیت اجتماعی در روابط عمومی از ارکان اصلی آن است.

روابط عمومی دایره المعارف امریکانا روابط عمومی را بدین شکل تعریف کرده است . “یک زمینه فعالیت است مربوط به روابط سازمان های صنعتی ، شرکت ها ،مشاغل،دولت ،اتحادیه ها و یا سایر سازمان ها که هر یک با مردمی چون کارمندان ،مشتریان،سرمایه داران ، تهیه کنندگان ،اعضاء،احزاب سیاسی و یا عامه مردم روبروهستند . کارهای روابط عمومی شامل است بر تنفیر افکار عمومی ،ارزیابی و تفسیر آن بر حسب منافع یک سازمان ،شناساندن سازمان به مردم مربوط به خود وهمچنین آن مردم به سازمان”. با این تعریف اجمالی ،در ماه می 1960 میلادی انجمن جهانی روابط عمومی تعریف زیر را برای روابط عمومی تدوین و تصویب نمود . «روابط عمومی بخشی از وظایف مدیریت سازمان است ، عملی است ممتد ، مداوم وطرح ریزی شده که از طریق آن ، افراد سازمان ها می کوشند تا تفاهم و پشتیبانی کسانی را که با آن ها سر وکار دارند بدست آورند».

روز جهانی ارتباطات در17 مه 1865 میلادی “اتحادیه تلگرافی بین المللی” در پاریس تشکیل شد. ازآن تاریخ به بعد نام این اتحادیه دستخوش تحول شد و سرانجام در 30 اکتبر 1906 میلادی در کنفرانس “اتحادیه تلگرافی بین الملل” تصمیم گرفته شد که “اتحادیه رادیو و تلگرافی بین الملل” نیز تشکیل شود. در 9دسامبر سال 1932 میلادی به موجب “عهدنامه مادرید” با وحدت دو اتحادیه یاد شده فوق، “اتحادیه بین المللی ارتباطات دور” شروع به کار کرد.

در واقع روز جهانی ارتباطات یادآور تأسیس این اتحادیه ها برای پیشرفت ارتباطات است. سابقه عضویت ایران در “اتحادیه تلگرافی بین المللی” بیش از یکصد سال است. نهاد مذکور پس از جنگ جهانی دوم و تشکیل سازمان ملل، به موجب تصمیم کنفرانس عمومی نمایندگان دولتهای عضو، این اتحادیه به صورت نهاد تخصصی سازمان ملل درآمد و از آن زمان تاکنون، جزو مؤسسات ویژه سازمان ملل متحد بوده است. از اواخر سال 1970 میلادی، کشورهای جهان سوم از طریق این اتحادیه کوششهای وسیعی برای رسیدن به دو هدف مشخص در پیش گرفتند: 1ـ سعی در تقسیم و توزیع عادلانه امواج رادیویی. 2ـ کوشش در توزیع عادلانه کانالهای تلویزیونی ماهواره ای پخش مستقیم درسراسر جهان. اقدام مهم دیگر این اتحادیه کمک به کشورهای جهان سوم برای توسعه ارتباطات وکاربرد هرچه بیشتر آن در توسعه ملی این کشور بوده است. در نگرش جدید، وسایل ارتباط جمعی، رسانه های گروهی ومطبوعات به عنوان بخشی از کلیت ارتباطات در صحنه جهانی ارزیابی شده است.

در جهان امروز ارتباطات بین انسان ارزش فزاینده پیدا کرده و به جایگاه اول تبدیل شده است. دیگر حاکمیت ماشین و فناوری به پایان رسیده است بدین جهت نقش روابط عمومی و مسئولیت پذیری اجتماعی آن نقش اساسی را به عهده دارند. ارتباط خوب و مناسب با مخاطبان روابط عمومی نقش مهمی را ایفا می کند. زیرا آنها حق انتخاب دارند و تعامل با آنها امری ضروری است و در موفقیت سازمان نقش حیاتی دارند. ارتباط قوی سبب دستیابی به خدمات و محصولات قوی، مشتریان راضی تر و در نتیجه کارآیی و سوددهی بیشتر می شود.

روابط عمومی از نگاه مقام معظم رهبری

فکــر اینکــه بــرادران یــک بخــش مشــابه در ارگان هــای کشــور را مثــل روابــط عمومی هــا گردهــم آوردنــد فکــر خوبی اســت.  ما در نظام خــود احتیاج به یک انســجام حقیقی ازهر طریق ممکن داریم یکی از طرق هم همین اســت که عــرف روابط عمومــی در وزارتخانه هــا هم گون و هم نوا شــود. حداقل فایده ایــن کار بهره گیری ازتجربیات یکدیگر است. در مورد خود روابط عمومی، برادران شاغل این کار به شــأن و مسئولیت کار واقف هستند به خصوص در این ایام که با مسئولان کشورتماس گرفتند و نقطه نظرها روشن شده است. روابط عمومی ها می دانند کارشان چیســت و چه توقعی ازآنها می رود. شــاید کار روابط عمومی هــا را بتوان به عنوان رابط بین دســتگاهها و مــردم ملالحظه کرد .

روابط عمومی ها باید ببیننــد خلایی که وجود آنها را ضروری کرده است چیست. عشــق به خدمت گاهی در برخی از افراد و دســتگاه ها موجب می شــود که قلمــرو وســیع تری را بــرای کار خود جســتجوکننــد و در نتیجه تداخل بخش هــای مختلف پیش می آید. جــای خالــی روابط عمومی ها باید روشــن شــود و باید روشــن شــود منظور از رابطه با مردم چیســت. یعنی مردم باید از ما چه چیزهایی بدانند بعضی معتقدند که روابط عمومی ها بایستی حقیقت مطلب در مورد دســتگاه ها را بیان کننــد زیرا مردم انتظار و توقع دارند که همه واقعیت ها را بشنوند. بعضی هم عقیده دارند علاوه بر گفتن این حقیقت باید نظر مردم نســبت به آن وزارتخانه نیز مشخص و منعکس شود. عده ای می گویند تنها چیزهای امیدبخش را باید به مردم گفت و مطالب یأس آفریــن را نباید ارایه داد روابط عمومی ها باید روش خود را از بین این سلیقه ها انتخاب کنند. به نظر من شــما باید مشــخص کنید انتظار مردم و دستگاهها از شما چیست. باید با مردم صادقانه رفتار شــود و با زبان فریب با آنها رفتار نشود. مهمترین ممیزه جمهوری اســلامی ایران در بخش تشکیلات این اســت که مردم، مســئولان را از خود می دانســته و توقع غیرواقعی شنیدن و حرف سست شــنیدن را ندارند. آنان حرف صادقانــه می خواهند.

از ســوی دیگــر لزومــی نــدارد همــه حقایــق را به مردم بگویید و ایــن منافاتی با صادقانــه بودن با مردم ندارد. باید ترکیبــی از این دو شــیوه را اتخاذ کــرد. یعنــی صادقانــه، دور از اغراق و بــدون قصد ســرگرم کردن مردم بــا آنهــا ارتباط برقــرار کرد.

اصل این اســت که همه ســخنان صدق بــه مردم منتقل نشود تا دشــمن از خفایای دســتگاهها آگاه نشــود. هیچ لزومی ندارد همه مســایل و دقایق را با شعار صدق و حســن نیت بگوییم. کسانی که خطاب به مردم از دســتگاههای مختلف انتقــاد می کنند و ضعف های آن را گوشــزد و اتمام حجت می کنند کارغلطی انجام می دهند، زیرا این اتمــام حجت باید با مقام مافوق مثـلا دولت یا مجلس صــورت گیرد نه اینکه چنین اتمام حجتی دل مردم را خالی کند. این نشانه برخورد صادقانه نیست بلکه ساده لوحانه است. بایــد مــردم بــه دســتگاه ها اطمینــان پیــدا کننــد، وعده هــای پــوچ و صریــح به مــردم لزوم نــدارد، در بیــان حقیقت زبــان صدق لازم اســت.

ما بایستی بلندگوی مردم نســبت به خود را همواره باز نگه داریم بــه هر صورتی که ممکن اســت ما باید همیشه به گوش باشــیم وگرنه چیزهایی از ما فوت می شود که در تصمیم گیری های ما موثر خواهند بود. نقص بزرگ دچار شــدن به افراط یا تفریط در رابطه با مردم اســت. به این معنی که گاهی آن قدر چیزی نگفته ایم که اصلا مــردم اطلاعــی از جریانات پیدا نکرده اند. مثــلا مردم هنــوز از کارهایی که شــده اســت، خبر ندارنــد. مردم مــا نمی داننــد که پس از پیــروزی انقلاب چــه تحولاتی صــورت گرفته وهمین امر موجب شــد که امام فرمودند مســئولان بایــد کارهــای خــود را به مــردم گوشــزد کنند. گاهی هم در تبلیغ و بیان مطلــب چنان زیاده روی وبدلحنی کرده ایم که به ضدتبلیغ مبدل شــده است که آثار بد آن از تبلیغات ســوء شــاید کمتر نباشد.

گاهی مطالب در مطبوعات و صدا و ســیما بد بیان و ارایه می شــود و گاهی تبلیغ به نوعی در صدا و سیما مطرح می شود که گویی دشمن آن را تهیه کرده است. زیــان تبلیــغ و لحــن تبلیــغ گاهــی درخدمــت ضدتبلیــغ قــرار می گیــرد. بســیاری از اخباری که به رســانه ها داده می شود ازطریق روابط عمومی انجام می گیــرد و باید از افراط و تفریــط دور باشــد، در عیــن حال مســئولان درتنظیم خبر و در زمینه ارایه خبر مســئول هســتند.

نکتــه دیگر این اســت که بــرادران باید قــدری درتوســعه دادن به انتشــارات روابط عمومی ها قناعت کنند. زیرا زیاد شــدن خبرنامه ها هیچ لزومی ندارد. روح مصوبات مجلس هم همین بــود که جلوی این کار را بگیرنــد اما این توســعه متاســفانه هنوز هم وجود دارد امــا کارهای ابتکاری را باید توســعه داد. از جملــه نظــارت دادن خــود مســئول بــه کار خــود وی و تهیــه جدول هــا و نمودارهــا بــرای دیدن مســئولان کــه چــه کارهایی کرده اســت.

روابــط عمومــی بهتریــن نمایانگر اوضــاع داخلی وزارتخانه از یک سو و از ســوی دیگر منعکس کننده چگونگی مســایلی اســت که در آن نهاد می گذرد. ســلامت یک دســتگاه بــه اتصــال اجــزای آن وهم نوایــی و هم ســازی آنهــا ارتبــاط دارد. روابط عمومی هــا می تواننــد فعالیــت نهادهــا را ارزیابی و منعکــس کننــد و مشــخص کننده روشهــا و نقص هــای دســتگاه مربــوط خــود باشــند.

درپایان 27 اردیبهشت ماه روز ارتباطات و روابط عمومی را به تمامی اعضای این گراف ارتباطات جهانی تبریک عرض می کنیم. بیایید به خود ببالیم که روابط عمومی هنر مردمی است و مردم همیشه سزاوار خدمت دهی هستند و ما نیز در خدمت مردم.