ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی
ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی
ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی
بعثه مقام معظم رهبری در گپ بعثه مقام معظم رهبری در سروش بعثه مقام معظم رهبری در بله
ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی
ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی
ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی
ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی
ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی

ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام امام کاظم(ع)/برخورد امام با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی

سرپرست حجاج ایرانی با اشاره به ولادت امام کاظم(ع) به بخشی از ارزش و شیوه «محاسبه نفس» در کلام آن امام همام و  برخورد آن حضرت با مکاتب انحرافی متعدد در جامعه اسلامی پرداخت.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج به نقل از خبرگزاری شبستان، هر چند ائمه (علیهم‌السّلام) هر کدام در شرائط خاص خود بودند، ولی از آنجایی که هدفشان مشترک بود، برنامه هایشان بر اساس شرائط خاص زمان خود تنظیم و همان هدف را دنبال کردند. شرایط زمان امام کاظم (علیه‌السلام) نیز مانند شرایط زمان سایر ائمه در اختناق و فشار حکام علیه شیعیان و شخص امام (علیه‌السلام) بود. امامان ما هیچکدام در برابر ظلم و طغیان حکام جور ساکت ننشسته و بر طبق مصالح شیعیان و اسلام فعالیتهایی علیه نظام جور داشته اند. در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین «سید عبدالفتاح نواب» نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.


زندگی امام موسی کاظم (ع) در چه شرایطی سپری شد؟


امام موسی کاظم (ع) در سال 128 هجری در مدینه متولد شدند. دوران زندگی حضرت به دو بخش تقسیم    می شود، 1) دیگری دورانی که در خدمت پدر بزرگوارشان امام صادق (ع) بودند. امام صادق (ع) تحت فشارهای شدید منصور عباسی قرار داشتند. ایشان به قدری تحت فشار بودند که در مورد بسیاری از مسایلی که با اصحاب خود صحبت و مشورت می کردند، مجبور به تقیه می شدند. فرزند ارشد امام صادق (ع) اسماعیل بود که برخی از افراد ایشان را به عنوان امام بعد از امام صادق (ع)قایل بودند. امروزه از این افراد به عنوان مذهب اسماعیلیه، یعنی پیروان جناب اسماعیل یاد می شود. مادر اسماعیل فاطمه، دختر حسین و نوه امام سجاد(ع) بود، به علت برخی ویژگی های خاصی که اسماعیل داشت، مردم این گونه برداشت می کردند که ایشان باید بعد از پدرشان امام شوند اما اسماعیل در زمان حیات امام صادق (ع) از دنیا رفت.


امام فرزند دیگری به نام عبدالله افطح داشتند که برخی ها می گفتند چون ایشان فرزند بزرگتر است باید او امام باشد، ولی حضرت برای حفظ امامت امام موسی کاظم (ع) را به عنوان امام بعد از خود معرفی کردند. حساسیت دوره امام صادق (ع) به قدری زیاد بود که منصور عباسی گفته بود، جانشین امام صادق (ع) هر کسی که بود، او را بگیرید و سرش را ببرید. امام صادق (ع) پنج نفر را به عنوان جانشین خود انتخاب کردند؛ منصور (خلیفه عباسی)، محمد بن سلیمان، عبدالله افطح، موسی بن جعفر (ع) و حمیده (همسر حضرت) بودند. هر کدام از اینها به دلایلی از جانشینی امام صادق (ع) کنار می رفتند. در نهایت امام موسی کاظم (ع) به عنوان امام و جانشین پدر بزرگوارشان برگزیده می شدند. 2) دوران امامت امام در شرایط بسیار سختی به امامت رسیدند، حتی برخی از افراد نزد عبدالله افطح رفتند و خواستند وی را به عنوان امام برگزینند ولی چون از او سوالاتی پرسیدند و او از پاسخ به سوالات ناتوان ماند از انتخاب وی منصرف شدند وامام موسی کاظم (ع) در 20 سالگی به امامت رسیدند و طبق روایات حضرت 35 سال امامت کردند.


دوران امامت امام موسی کاظم (ع) در دو بخش سپری شد، یکی درون زندان و دیگری بیرون از زندان لذا دورانی که حضرت در آن زندگی می کردند، مصادف با نخستین مرحله استبداد و ستمگری حکام عباسی بود. این دوران از امام صادق (ع) آغاز شد و تا دوران امام رضا (ع) که دوره خلافت مامون بود با شدت هرچه تمام تر ادامه یافت. امام موسی کاظم (ع) پس از شهادت پدر بزرگوارشان در سال 148 در زمان منصور امامت را عهده دار شدند. منصور عباسی در سال 158 در مکه از دنیا رفت و پس از وی فرزندانش مهدی و یک سال بعد هادی عباسی خلافت کرد و آن گاه هارون به خلافت رسید. امام در سال 183 به شهادت رسیدند. به هر حال امام کاظم (ع) تحت فشارهای سختی قرار داشتند، زمانی هم که آزاد بودند از آزادی عمل کامل برخوردار نبودند. یاران امام دور از چشم نیروهای فرزندان منصور (هادی، مهدی و هارون) با حضرت ملاقات می کردند برای اینکه نفس زکیه و یا افراد دیگری را به عنوان امام برگزینند، توطئه های زیادی ترتیب دادند که درب خانه امام موسی کاظم (ع) را ببندند. منصور بعدها که متوجه گناهان خود شد به مکه رفت که شاید گناهانش بخشیده شود ولی در آنجا در غربت چشم از جهان فرو بست. نقل است در دوران حکومت هادی عباسی (169 هجری قمری) جمعی از فرزندان ائمه (ع) در مدینه علیه حاکم مدینه (فرماندار حکومت هادی عباسی) قیام و وی را از حکومت خلع کردند. بعد از اینکه حاکمیت مدینه را به دست گرفتند به سمت مکه حرکت کردند برای اینکه هم راه معصومین (ع) را روشنگری کنند و هم ظلم بنی عباس را افشاگری کنند و در حج سال 169 شرکت کنند و در نزدیکی مکه (منطقه ای به نام فخ) که نیروهای هادی عباسی آنها از دم تیغ گذراندند، تعدادی هم فرار کردند.


یکی از مسایل مهم دوران امام موسی کاظم (ع) رشد فرقه های انحرافی بود توضیح دهید؟


یکی از نکات مهم دوران امام موسی کاظم (ع) رشد فرقه های انحرافی بود مانند اسماعیلیه که طرفدار اسماعیل فرزند امام صادق (ع) بودند. آنها اسماعیل را به جای امام موسی کاظم (ع) برگزیده بودند و او را که در حال حیات پدر فوت کرده را به مقام امامت می شناسند. از این فرق، جمعی او را زنده و قائم منتظر می دانند و می گویند خبر فوت او از جانب امام صادق (ع) به جهت مصلحتی بوده است. همچنین بعد از شهادت امام صادق (ع) عده ای ادعا کردند که عبدالله بن جعفر فرزند دوم امام صادق (ع) معروف به عبدالله افطح جانشین امام صادق (ع) و امام بعد از ایشان است. فرقه فطحیه بعدها به همین عنوان مشهور شد، لذا همه این فرق یک معضلی برای امام کاظم (ع) به شمار می رفتند ولی برای اینکه امام پاسخگوی همه اینها بود، تصورات این فرق برایشان مهم نبود.


مفاد وصیت نامه امام موسی کاظم (ع) به هشام چیست؟


یکی از اصول اخلاقی متعالی اصل محاسبه نفس است. امام کاظم (ع) توصیه های فراوانی که به هشام داشتند در یک فقره آن به هشام درباره ارزش و شیوه محاسبه فرمودند یا هشام« لَیس مِنّا مَن لَم یُحاسِبْ نَفْسَهُ فی کُلِّ یَومٍ ، فإنْ عَمِلَ خَیرا اسْتَزادَ اللّه َ مِنهُ وحَمِدَ اللّه َ علَیهِ ، وإنْ عَمِلَ شَیئا شَرّا اسْتَغْفَرَ اللّه َ وتابَ إلَیهِ». (ای هشام کسی که نفس اش را هر روز محاسبه نکند از ما نیست؛ بررسی کند اگر کار نیکی انجام داده است از خدا طلب افزایش آن را کند و اگر کار بدی انجام داده است از خدا برای آن طلب آمرزش کند و به سوی خدا برگردد و توبه کند) لذا امام هفتم (ع) در این حدیث هم ارزش و هم روش محاسبه را آموزش داده است. زمان تعیین شده در این حدیث روز است. مومن باید در پایان هر روز کارنامه اش را نگاه کند و ببیند از صبح که بیدار شده تا آخر روز چه کرده است. محاسبه آثار و منافع فراوانی دارد؛ بر همین اساس از وظایف اخلاقی روزانه قرار گرفته است و امام موسی کاظم (ع) کوتاهی در محاسبه روزانه را به شدت نکوهش کرده و هشدار داده اند هر کس کارنامه اش را در هر روز محاسبه نکند از ما نیست؛ «لیس منا» جمله ای است که بار منفی زیادی دارد، رها کننده محاسبه روزانه خود را از همراهی با اهل بیت دور کرده است؛ بنابراین سنت اهل بیت (ع) و شیعه اهل بیت (ع) محاسبه روزانه است و هر کسی این کار را در برنامه روزانه خویش قرار ندهد از فرهنگ و آموزه های اهل بیت (ع) و صفات شیعیان راستین جدا شده است. اگر انسان هر روز رفتار و اعمال خود را مانند منزل و قاب عکسی که هر روز آن را نظافت می کنند، تمیز کنند، هیچ گرد و غباری نمی تواند بر روی آنها بنشیند، حیات انسان هم همین طور است.


| شناسه مطلب: 107649







نظرات کاربران