لیله المبیت شب از جان گذشتن
اولین شب در ماه ربیع الاول به نام لیلة المَبیت مزین است، در سال سیزدهم بعثت، حضرت علی(ع) برای اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر رسول خدا( ص) خوابید تا آن حضرت از مکّه به مدینه هجرت کنند .
با پایان ماه صفر، بوی خوش ربیع الاول به مشام می‌رسد ماهی که بهار ماه‌ها تلقی می‌شود . در این ماه برکات الهی و رحمت خداوند پدیدار شده و نور درخشان الهی بر زمین و زمینیان تابانده می‌شود.
ماه ربیع الاول آغاز شده است؛ ماهی که در آن حوادث تاریخی مهمی اتفاق افتاده است که از آن جمله، حادثه مهم و تاریخی لیله المبیت، هجرت حضرت محمد صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه، ولادت پیامبر اکرم (ص) و امام جعفر صادق علیه السلام، ازدواج حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم با حضرت خدیجه علی‌ها السلام، آغاز امامت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه و هلاکت یزید بن معاویه از جمله حوادث فرخنده این ماه است.
شب اول ربیع الاول را لیله المبیت نامیده‌اند .
دلیل این نام خوابیدن حضرت علی (ع) در رختخواب پیامبر (ص) و آغاز هجرت نبی اعظم (ص) از مکه به مدینه است .
پس از اینکه اهل مدینه با پیامبر (صلی الله علیه و آله) بیعت کردند و کفار قریش از این پیمان اطلاع یافتند چهل نفر از اشراف در دارالندوه گرد آمدند و تصمیم گرفتند که از هر عشیره ای یک نفر حاضر شوند و این گروه به طور ناگهانی به خانه محمد (صلی الله علیه و آله) هجوم برند و او را بکشند و بدین ترتیب قاتل مشخص نمی شود و خونخواهی معنایی نخواهد داشت و بنی هاشم مجبور می شوند به دیه راضی شوند.
خداوند با نزول آیه 30 سوره مبارکه انفال «وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذینَ کَفَرُوا لِیُثْبِتُوکَ أَوْ یَقْتُلُوکَ أَوْ یُخْرِجُوکَ وَ یَمْکُرُونَ وَ یَمْکُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرینَ: و [یاد کن] هنگامى را که کافران در باره تو نیرنگ مىکردند تا تو را به بند کَشَند یا بکُشند یا [از مکّه] اخراج کنند، و نیرنگ مى زدند، و خدا تدبیر مى کرد، و خدا بهترین تدبیرکنندگان است.» پیامبر خویش را از این واقعه آگاه نمودند.
شب اول ربیع الاول سال سیزدهم یا چهاردهم بعث حضرت علی بن ابیطالب (علیه السّلام) با اینکه احتمال کشته شدن ایشان بسیار زیاد بود در بستر پیامبر (صلی الله علیه و آله) خوابیدند و پیامبر به غار ثور رفتند و از آنجا به مدینه هجرت فرمودند.
هنگامی که مشرکین به خانه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) یورش بردند و حضرت امیرالمومنین (علیه السّلام) را به جای پیامبر (صلی الله علیه و آله) در بستر یافتند و از هدف خود بازماندند.
به دلیل این فداکاری و از خودگذشتی حضرت علی بن ابیطالب (علیه السّلام) خداوند آیه 207 سوره مبارکه بقره را در فضیلت حضرت امیرالمومنین (علیه السّلام) نازل فرمودند:
«وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ»
و از میان مردم کسى است که جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى فروشد، و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است.
حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) به واقعه لیله المبیت در نامه ای که به معاویه در سال 36 هجرى نوشتند چنین اشاره کردند: «خویشاوندان ما از قریش مى خواستند پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) را بکشند و ریشه ما را در آورند و در این راه اندیشه ها از سرگذراندند و هر چه خواستند نسبت به ما انجام دادند.»
مسیر ۵ روزه مکه به مدینه با دو یا سه شب اقامت در غار ثور ۱۲ روز به طول کشید و در ۱۲ ربیع الاول پیامبر (ص) در میان چشم های منتظر مردم مدینه وارد محله قبا شدند .
هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه نقطه عطفی در گسترش اسلام به شمار می رود .
مردم مکه با این که شناخت کاملی از پیامبر (ص) و تبار ان حضرت داشتند، بدلیل موقعیت اجتماعی و اقتصادی و داشتن روحیه سرمایه داری نتوانستند دعوت پیامبر (ص) را بپذیرند و پیامبر با ۱۳ سال رنج و قبول شکنجه، سختی ها ، تحریم و فشارها! به امر الهی، بالاخره تصمیم به هجرت گرفتند و شبانه هجرت را آغاز کردند . هجرتی که مقدمه‌ای شد برای گسترش اسلام و توسعه این دین جهانی .
اهمیت این هجرت و عظمت آن در تاریخ اسلام به حدی بود که بعدها که تصمیم گرفته شد برای دنیای اسلام تقویم و روز شمار تهیه شود، هجرت پیامبر (ص) را به عنوان مبدا تاریخ قراردادند و بدین گونه تا امروز نام هجرت افتخار سالشمار همه مسلمانان گشته است.
