ملازم کذب بودن تقیه
شبهه دوم: ملازم کذب بودن تقیه شبهه دیگر وهابیون درباره تقیه این است که تقیه نوعی کذب است.
شبهه دوم: ملازم کذب بودن تقیه
شبهه دیگر وهابیون درباره تقیه این است که تقیه نوعی کذب است.[1]
پاسخ
همه مسلمانان با الهام از تعالیم قرآن و سنت اذعان دارند که دروغ گفتن از گناهان بزرگ است و به شدت در قرآن و سنت مورد مذمت قرار گرفته است. با این حال همه عالمان اهل سنت و شیعه اتفاق نظر دارند که مواردی که ضرر و مفسده راست گفتن از دروغگویی بیشتر است، در چنین مواردی خود شارع مقدس اجازه داده تا مسلمانان با توریه یا دروغ، جان و مال خود یا دیگر مسلمانان را حفظ کنند؛ مثلاً در جایی که دشمن یا حاکم ستمگری می‌خواهد به جان پیامبر ص یا امام و یا فرد بی‌گناهی از مسلمانان آسیب بزند و آن نبی یا امام و یا فرد مسلمان در جایی مخفی شده و ما از محل اختفای او باخبریم، در این‌گونه موارد باید با کتمان یا سکوت یا دروغ مصلحتی، جان آن نبی یا امام و انسان مسلمان را حفظ کنیم.[2]
بنابراین دروغ گفتن در مواردى که مصلحت اهمى بر آن مترتب شود، از نظر عقلى و شرعى جایز است. نووی از علمای بزرگ اهل سنت و شارح صحیح مسلم می‌نویسد: «دروغ در چنین موردی واجب است».[3]
بنابراین اولاً تقیه مترادف دروغ نیست، بلکه در مواردی فقط کتمان و اظهار نکردن یا موافقت با قول و فعل دشمن است و تنها در برخی موارد تقیه به صورت اظهار خلاف اعتقاد و حق است؛ ثانیاً چون خود شرع در موارد اکراه و اجبار و احتمال ضرر و خطر شدید اجازه داده که انسان از راه تقیه جان و مال خود را حفظ کند، اشکال خلاف واقع یا حرمت دروغ بودن آن از باب ضرورت و حکم ثانویه برداشته شده است.
[1]. «التقیة عند الشیعة، لیست سوى صورة من صور الکذب والنفاق...» (أحمد الحمد، مصطلحات فی کتب العقائد، ج1، ص256)؛ «انّ التقیة متضمن لشـیء من الکذب و مخالفة الظاهر للباطن» (ابن تیمیة، مجموع الفتاوی، ج13، ص263؛ احسان إلهی ظهیر، الشیعة والسنة، ص162، 164و169)؛ «والرافضة یقرون بالکذب حیث یقولون: دیننا التقیة وهذا هو النفاق» (محمد بن احمد، فقه أشراط الساعة، ص171)؛ «التقیة الَّتِی حَقِیقَتهَا النِّفَاق وَهُوَ إِظْهَار قبُول الْحق مَعَ الْکفْر بِهِ بَاطِنا» (بن باز، فتاوی مهمة لعموم الأمة، ص147)؛ «أما تقیة الشیعة فهی النفاق بعینه، وإظهار خلاف ما یبطنه لأهل السنة» (الموصلی، حقیقة الشیعة حتی لا ننخدع، ص12).
[2]. غزالی می‌گوید: «انّ عصمة دم المسلم واجبة، فمهما کان فی الصدق سفک دم أمریء مسلم قد اختفى من ظالم فالکذب فیه واجب»؛ «همانا حفظ کردن جان مسلمان واجب است؛ پس اگر راستگویی موجب ریخته شدن خون مسلمانی که از ترس فرد ستمگری مخفی شده بشود، در چنین موردی دروغ گفتن واجب است» (غزالی، احیاء العلوم، ج3، ص137).
[3]. نووی، شرح صحیح مسلم، ج15، ص124.