فضیلت اُحد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، بنا به فرموده رسول خدا صلى الله علیه و سلم مدینه از عیر تا ثور است و از آنجایی که ثور کوهی است که در پشت کوه احد قرار گرفته پس احد جزء حرم محسوب می شود لذا هر آنچه از فضیلت برای شهر مدینه در روایات و احادیث همچون حرم بودن مدینه و نهی از صید حیوانات و قطع درختان  آن و ... وارد شده است، شامل آن نیز می شود.

علاوه بر آنچه در باب فضیلت مدینه وارد شده و احد را نیز در بر می گیرد فضایلی مختص به آن ذکر شده است که از جمله آنها کلام پیامبر اکرم صلى الله علیه وسلم است که فرمودند:

هذا جَبَلُ یحبُّنا وَ نُحِبُّهُ .

این (أحد) کوهی است که ما را دوست می دارد و ما هم آن را دوست می داریم.

در مفهوم این حدیث توجیهات مختلفی ذکر شده و بهترین توجیه آن است که این جمله مجازی است و مضاف در آن حذف شده است مانند «واسئل القریه» و مراد از احد اهل آن است، یعنی افرادی که در کنار این کوه به شهادت رسیده اند و پیکر خونین آنها در دامنه این کوه به خاک سپرده شده ما را دوست می دارند و ما هم آنها را دوست می داریم و بر شهادت و از خودگذشتگی آنان ارج می نهیم و مسلمانان نیز باید به پیروی از رسول خدا تا قیامت در حفظ این ارزش معنوی کوشا باشند. این معنی با توجه به اینکه رسول خدا صلى الله علیه وسلم این جمله را پس از جنگ احد و به هنگام مراجعت از سفر حج و در مراجعت از جنگ خیبر فرموده است مناسب به نظر می‌رسد.

ایستادن بر روی کوه رمات و نگریستن به دامنه احد انسان مسلمان را عمیقاً ناراحت می کند میدانی که چنین تجربه تلخی را گرچه آموزنده به همراه دارد؛ تجربه ای که منتهی به شهادت بسیاری از اصحاب شد. شاید این منطقه عبرت آموزترین نقطه ای است که انسان می‌تواند در مدینه شاهدش باشد.

مهم ترین مکان این منطقه قبر حمزه سیدالشهدا است که با عبدالله بن جحش در یک قبر مدفون شده‌اند. مکان قبر، پیش از این در جای دیگری احتمالا پایین تر بوده که بعداً به دلیل حفر قنات در زمان معاویه، مجبور شدند جنازه حمزه را به قسمت مرتفع تر حمل کرده و در آنجا دفن کنند.

جدای از مقبره شهدای اُحد، چندین موضع منسوب به رسول خدا در محدوده احد موجود است؛

 

1-غاری است که آن حضرت احتمالا در لحظه سخت شکست مسلمانان به آنجا رفته اند و قریب ۲۰ تا ۳۰ متر از سطح زمین بالاتر است در نقلی از مطلب بن عبدالله آمده است که «ان النبی صلّی الله علیه و آله دخل الغار الذى بالجبل».

 

2-مسجدی است به نام مسجد فُسح که حدود 100 متر جنوب محل غار و البته در داخل شعب و چسبیده به دیواره راست کوه است. گفته شده که رسول خدا(ص) نماز ظهر و عصر را در آنجا خوانده است. این شعب فرعی را که مسجد در آن قرار گرفته «شعب جرار» گفته اند.

 

3-مهراس: در لغت به سنگهایی که در فرورفتگی های آنها آب جمع می شود اطلاق می گردد و اصطلاحا به محل آبهای جمع شده در کوه احد گفته می شود.

 

در روایت است که حضرت علی(ع) در جنگ احد از مهراس آب آورد و بر سر حضرت رسول(ص) ریخت و با آن خون صورت مبارک پیامبر(ص) (و دهان آن حضرت که به دلیل شکسته شدن دندان ایشان آغشته به خون بود) را شست.

 

4-قبه یا مسجد الثنایا است که می گویند محل شکسته شدن دندان رسول خدا(ص) است و تصویری از مخروبه آن در کتاب «تاریخ المعالم المدینه» باقی آورده شده است.

 

حمزة بن عبدالمطلب

 

سیدالشهدای میدان احد، حمزه فرزند عبدالمطلب، عموی رسول خدا بود. او زمانی به پیامبر ایمان آورد که حضرت تحت فشار مشرکان و اهانت و تمسخر آنان در مکه قرار داشت حمزه پس از گرویدن به اسلام، با شهامت در برابر مشرکان ایستاد و اهانت به رسول خدا را اهانت به خود تلقی کرد و مانع از آزار و اذیت مشرکان به آن حضرت شد.

پس از هجرت، حمزه به مدینه آمد و فرماندهی نخستین نیروهای مهاجم به مشرکان را بر عهده گرفت. وی در جنگ بدر شمار فراوانی از مشرکان را به هلاکت رساند؛ به گونه ای که هند، همسر ابوسفیان کینه وی را به دل گرفت و وحشی را واداشت تا در احد به کمین حمزه بنشیند و در موقع مناسب با نیزه وی را به شهادت برساند و او نیز چنین کرد.

رسول خدا (ص) در شهادت حمزه، که از چهره‌های شاخص اصحاب بود، بسیار غمگین شد و به او لقب سیدالشهدا داد و از زنان مدینه خواست تا برای او مجلس عزا به پا کنند.

پس از آن فاطمه زهرا ، هر هفته به زیارت قبر حمزه و سایر شهدای احد می‌رفت. رسول خدا نیز درباره شهدای احد فرمود: «هؤلاء شهداء، فَأتوهُم وَ سَلِّمُوا عَلَیهِم وَلَمْ یُسَلَّم عَلَیهِمْ احدا ما قامت السّماوات و الأرض الأردّوا عَلَیه»؛ اینان شهیدان هستند نزد آنان بروید به آنان درود بفرستید تا زمانی که آسمان و زمین برپاست، هیچ کس بر آنان سلام ندهد، جز آن که پاسخش را بدهند.