سوغاتی بخریم یا نخریم؟

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، امام صادق (ع) فرمود: وقتی از احرام و اعمال حج فارغ شدید خرید و فروش داشته باشید.

ولی در سوغات باید نکاتی را با دقت مراعات کرد:

1-از خرید اشیاء تجملاتی که با شان زائران خانه خدا سازگار نیست دوری نمایید.

2- خرید به صورت اتلاف وقت و پرسه زدن در بازار باعث حسرت و خسارت در قیامت و خلاف رضای خدا است.

3- هنگام نماز جماعت هرگز مشغول خرید و فروش نباشید.

4-از خرید اجناسی که سودش به جیب دشمنان اسلام می رود جدا دوری نمایید.

5-خرید هدایا و سوغات نباید به صورتی در آید که بر حاجی فشار و اکراه وارد کرده و نشاط حج را از او بگیرد. امام صادق (ع) فرمود: از صرف بودجه های غیر ضروری در حج صرف نظر کن تا نشاط حج در تو همچنان زنده بماند.

کسانی که خرج حج را به خاطر یک سری خریدهای زیاد و دید و بازدیدهای طولانی و پرخرج تحمل می کنند همین که سخنی از رفتن به مکه پیش می آید نشاط چندانی از خود نشان نمی دهند.

در روایات می خوانیم در ایامی که رسول خدا (ص) در مدینه بودند علاقه مندان از مکه برای حضرت آب زمزم را به عنوان سوغات می آوردند و ایشان با روی باز می پذیرفت.

6- هدایا را تنها برای کسانی نیاورد که با آنان دوست می باشد و یا قبلا هدایایی برایش آورده اند.

امام صادق (ع) فرمود: اهد إلى مَن لا یُهدى الیک - حتی به کسانی که به تو هدیه نمی دهند هدیه بده.

7-تقسیم سوغات باید عادلانه و بدون منت و محترمانه باشد.

8- مردم نیز باید با کمال خوش رویی هدیه را و قبول کنند و هرگز آن را کم نشمرده و پس ندهند با هدایای دیگران مقایسه ننمایند زیرا رسول اکرم (ص) فرمود: اگر مرا برای غذای بسیار ساده ای همچون یک پاچه گوسفند دعوت نمایند آن را می‌پذیرم. 

وضع موجود خرید هدایا به چند دلیل مورد رضایت نیست:

۱- معمولا خرید هدایا از اجناس شرق و غرب و سودرسانی به کفار و خارج کردن ارز کشور است.

۲- در حمل و نقل و تقسیم و خرید آن خلافهایی رخ می دهد که در جمع شاید کفه گناه آن بر ثوابش سنگینی کند.

۳- گرچه در خرید و فروش باید سعی کرد مغبون نشویم زیرا که در حدیث می خوانیم «ان المَعْبُونَ فی بَیعه و شرائه غیرُ مَحمود وَ لا مَاجور» «کسی که در خرید و فروش کلاه سرش رود نه اجر دارد و نه پسندیده است به همین جهت است که امام صادق (ع) در سرزمین منی برای خرید گوسفند چانه می زد به طوری که بعضی از یاران تعجب کردند.

حضرت حدیث فوق را خواندند البته معنای چانه زدن این نیست که انسان در این سفر الهی کم خرج کند زیرا در روایات سفارش به خرج کردن در این سفر بسیار به چشم می خورد بلکه مراد این است که در معامله کلاه سر انسان نرود و جنس خوب را با قیمت مناسب بخرد، مثلا انسان در خرید گوسفند دقت کند و چانه بزند ولی چاقترین گوسفند را خریداری نماید اگر در روایات می خوانیم که در این سفر خرج کنید مراد آن است که جنس خوب تهیه کنید و خود و همراهانتان را در رفاه قرار دهید.

اگر روایاتی می گوید چانه بزنید، یعنی از گران خریدن بپرهیزید پس هیچگونه منافاتی میان این دو دسته روایات نیست.

نکته ی مهم آن است که در حدیث می خوانیم خداوند اجازه نمی دهد مومن خود را ذلیل نماید و اگر چانه زدن همراه با یک نوع تحقیر و نشانه بی پولی باشد یا چانه زدن خواهران در بازار با مردان که گاهی همراه با چشم چرانی و لبخندهای مسمومی باشد که سبب از بین رفتن تبلیغات و سبک شدن چهره جمهوری اسلامی شود، گناه و لطمه به خون شهدا است به همین جهت است که حضرت امام - رضوان الله علیه - در پیام سال ١٣٦٤ خود به زائران خانه خدا فرمود: «پرسه زدن در بازار دل صاحب شریعت را به درد می آورد.»

مسئله دیگری که معمولا در میان زائران خانه خدا به چشم می خورد آن است که هدایا و اجناس و منزل خود را با سایرین مقایسه می کنند و گاهی خود را مغبون می پندارند و روی آن ساعتها فکر کرده و حرف می زنند غافل از آنکه حضرت على (ع) می فرماید: «الْمَبْغِبُونَ مَن غُبِنَ حَظِّهُ مِنَ الآخِرَةِ» «کسی که در پاداش های اخروی کم بهره باشد مغبون است و در جای دیگر امام صادق (ع) می فرماید: «مَنِ استَوى یَوماهُ فَهُوَ مَعْبُونَ» «کسی که دو روزش یکسان باشد مغبون و ضرر کرده است».

بنابراین سزاوار است حجاج خانه خدا به جای اینکه در نرخ اجناس و امثال آن از یکدیگر جستجو و در مقام مقایسه و رقابت و سبقت برآیند در استفاده از اوقات و پرداخت به عبادات در میدان مسابقه شرکت نمایند.