سیری بر پنج بار تخریب و تجدید بنای حرم مطهر امام حسین(ع) - حرم شناسی 1

حرم مطهر امام حسین(ع) در طول تاریخ بارها مورد هجوم دشمنان قرار گرفته، گاهی تخریب شده و توسط دوستداران اهل بیت(علیهم السلام) ساخته یا بازسازی شده است.

یازدهمین روز از ماه محرم مصادف است با روزی که بنی اسد کنار بدن شهدای کربلا گرد آمدند و برای دفن آنها سرگردان شدند، چرا که به دلیل جداشدن سرها از بدن‌ها در روز عاشورا، شهدا را نمی‌شناختند. امام سجاد(ع) به اذن الهی در آن صحنه حاضر شدند، بنی اسد را راهنمایی کردند و بدن مبارک سیدالشهداء(ع) را در قبر گذاشتند و روی آن نوشتند: «هذا قبر الحسین بن علی بن ابیطالب الذی قتلوه عطشانا غریبا.»

به مناسبت این روز، نگاهی کوتاه به سیر تخریب و بازسازی بنای مقدس حرم امام حسین(ع) انداخته می‌شود.

از زمانی که مختار ثقفی در سال 65 قمری، روی قبر مطهر امام حسین(ع) اتاقی ساخت که دو درب شرقی و جنوبی داشت، تا کنون این حرم شریف، بارها مورد هجوم و تخریب قرار گرفته و پس از آن، ساخته یا بازسازی شده است.

دلیل تخریب‌ها این بوده که حاکمان جور وقتی کربلا را مأمن و پناهگاه شیعیان می‌دیدند، سعی می‌کردند با تخریب حرم مطهر، نور اباعبدالله الحسین(ع) را خاموش کنند و به خیال خام خود، «مصباح الهدی» بودن را از امام بگیرند.

در طول تاریخ، حداقل پنج مرتبه هجوم و بی‌احترامی به این حرم صورت گرفته است:

اولین کسی که به صحن و سرای سیدالشهداء(ع) بی‌احترامی کرد، منصور دوانیقی بود که این اقدام نامبارک را در سال 146 قمری انجام داد.

دومین نفر، خلیفه عباسی، هارون الرشید بود. او در سال ۱۹۳ قمری علاوه بر اینکه دستور داد قبر مطهر اباعبدالله الحسین(ع) را تخریب کنند، دستور به قطع درخت سدری را داد که در نزدیکی قبر مطهر و نشانی این صحن و سرا بود و در واقع قصد مخفی کردن قبر شریف امام حسین(ع) را داشت. در روایتی از پیامبر اکرم(ص) آمده است که سه بار قطع‌کننده درخت سدر را لعن فرمودند: «لعن اللّه قاطع السدرة». معنای این کلام نبوی در زمان هارون و پس از قطع‌کردن آن درخت، مشخص شد. در حال حاضر نیز یکی از درب‌های حرم مطهر امام حسین(ع) باب السدره نام دارد که به یاد آن درخت، نامگذاری شده است.

سومین نفری که به این صحن و سرا به احترامی کرد، متوکل عباسی بود. او حداقل دو مرتبه این بی‌احترامی را انجام داد که یکی از آنها در تاریخ ماندگار شد، چرا که دستور داد علاوه بر حرم مطهر امام حسین(ع)، شهر کربلا را هم تخریب کنند، قبر مطهر را شخم زدند و آب بر آن بستند. اتفاق عجیبی که در این هنگام رخ داد این بود که وقتی آب به محدوده تقریبی ۱۱ متر و نیمی قبر مطهر رسید، حیران و سرگردان شد و دور قبر مطهر چرخید. لذا به این محدوده حائر حسینی می‌گویند و مشهور است به «تحت قبته» که به برکت امام حسین(ع) ان شاءالله دعاها در این قسمت مستجاب خواهد بود.

چهارمین تخریب بارگاه مقدس سالار شهیدان(ع)، در سال ۱۲۱۷ هجری قمری اتفاق افتاد. وقتی وهابیت در عربستان به قدرت رسیدند، با توجه به عنادی که نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) و بناهای مراقد شریف آنان داشتند، تصمیم گرفتند که حرم مطهر سیدالشهداء(ع) را تخریب کنند. در روز عید غدیر آن سال که مردم کربلا به نجف رفته بودند، به کربلا حمله کردند، برخی از مردم را به شهادت رساندند و این صحن و سرا را به آتش کشیدند و اشیاء قیمتی را ربودند.

پنجمین و آخرین بار نیز در سال ۱۹۹۱ میلادی، هنگامی که مردم عراق علیه رژیم بعث قیام کردند، صدام دستور سرکوب این قیام را صادر کرد. مردم کربلا به حرم مطهر پناه آوردند، اما دژخیمان صدامی به این صحن و سرا رحم نکردند و اینجا را به گلوله و خمپاره بستند. آثار گلوله‌ها، هنوز بر روی دیوارهای حرم موجود است؛ تابلوهایی وجود دارد که بر روی آنان نوشته است «آثار الرصاص الاعتداء الصدامی».

پس از هر بار از این اتفاقات و تخریب‌ها، حرم مطهر تجدید بنا شده که آخرین اتفاق زیبا در این حرم، ترفیع گنبد مطهر است؛ ارتفاع گنبد فعلی ۱۴ متر است که به گنبدی با ارتفاع ۲۱ متر و نیم و قطر ۱۶ متر تبدیل خواهد شد.

بخش دوم مطالب در خصوص حرم شناسی، به ساختمان فعلی حرم از جمله درب ها و رواق ها اختصاص خواهد داشت.